معرفی شماری از معروف ترین جاهای دیدنی قزوین

1.کاخ چهل ستون قزوین

کاخ چهل ستون مشهور به کاخ کلاه فرنگی بنایی است در شهر قزوین. این بنا که تنها کوشک باقیمانده از مجموعه کاخ های سلطنتی روزگار شاه طهماسب بوده، در مرکز شهر قزوین و در میدان آزادی (سبزه میدان) قرار دارد. شاه طهماسب صفوی در سال 951 هجری قمری به دلیل تهدیدات ترکان عثمانی تصمیم به انتقال پایتخت از تبریز به قزوین گرفت و در همین سال بود که اراضی موسوم به زنگی آباد را از میرزا شرف جهان یکی از بزرگان و معتمدان شهر برای احداث بنای شاهی خریداری کرد. شاه طهماسب به معماران برگزیده کشور دستور داد تا باغی به شکل مربع را در آن بسازند و در میان آن عمارت های عالی، تالار، ایوان ها و حوض های زیبا را بنا کنند. شاه طهماسب صفوی بنای آن را از روی نقشه یک معمار عثمانی با شیوه شطرنجی خیلی کوچک ساخته که دارای پنجره های چوبی بسیار ظریف و زیبا هست. این بنا در دوره قاجار توسط محمدباقر سعدالسلطنه فرماندار وقت قزوین بازسازی شد و چهل ستون نام گرفت.

عمارت چهل ستون ساختمانی هشت گوش و در دو طبقه به مساحت تقریبی 500 متر مربع هست. رواقی با ستون های آجری و قوس های نیم دایره بنا را در برگرفته و بر بالای آن ایوانی با ستون های چوبی استوار گردیده است. نقشه بنا دارای طرحی با محورهای صلیبی و برون گرا بوده و سقف طبقه همکف پوشیده از مقرنس با طرح های بدیع و سقف طبقه فوقانی خنچه پوش است. نقاشی های دیواری طبقه اول نمونه ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای شهرت جهانی است. این دیوارهای مزین به نقاشی و دیوارنگاره ها در نوع خود منحصر بفرد بوده و وجود سه لایه دیوارنگاره حاکی از گذشت ادوار مختلف تاریخی بر آن است. شمار نقاشی های دیواری این بنا مشخص نیست اما طبق گفته های عبدالملک شیرازی و قاضی احمد حقی، این نقاشی های دیواری از آب طلا بوده اند.

مکتب حاکم بر این نقاشی ها از تغییر و تحولات سیاسی نیز تأثیر گرفت به نحوی که ظهور نادر شاه و مکتب افشاریان در چهل ستون دیده می شود. همچنین، ظهور قاجار نیز در سومین لایه نقاشی های کاخ چهل ستون دیده میشد که به مرور زمان از میان رفته است. برخی معتقدند بنای هشت بهشت اصفهان با گرته برداری از این اثر ساخته شد. با اینکه عبدی بیگ شیرازی شاعر و تاریخدان دوره شاه طهماسب در اشعار خود عمارتهای شاهی را به دقت توصیف نمود ولی نامی از هنرمندان نقاش و معمار بنا نمی برد اما بیگ نقاشی های دیواری برون و درونی کاخ چهل ستون قزوین را اثر میرزا علی نقاش، مظفر علی نقاش، علی اصغر کاشی، عبدالجبار استرآبادی و رضا عباسی دانسته است. این کاخ در سال 1337 به عنوان گنجینه اشیای تاریخی و باستانی مورد استفاده قرار گرفت و هم اکنون به موزه خوشنویسی قزوین تبدیل شده است.

2.بازار قزوین

مجموعه بازار قزوین یکی از مکانهای دیدنی شهر قزوین است. پیشینه بازار در قزوین به یک هزار سال می رسد و با گذشت زمان این بازار تا دوره صفوی رشد می کند. در این دوره و با انتخاب قزوین به عنوان پایتخت ایران و پس از آن با ساخت طرح های قابل توجه در دوره قاجار مانند کاروانسرای سعدالسلطنه در همجواری بازار ارزش فوق العاده ای به آن داده می شود. مجموعه بازار کنونی به دوره صفویه نسبت داده شده و قسمت اعظم بناهای کنونی آن در دوران قاجار ساخته شده است. این بازار در طول 9 قرن یک جابجایی از جنوب به شمال داشت بطوریکه در این جابجایی مسجد جامع کاملا از بافت بازار جدا شده و هم اکنون ارتباطی بین بازار و مسجد جامع مشاهده نمی شود.

در دوره صفویه محیط بازارها وسعت یافته اند و هر بازار به صنفی خاص تعلق داشته است. در گذر هر کدام از این بازارها، مسجد، حمام، سراها، تیمچه ها و قیصریه های وجود دارند که از این میان، تیمچه ها مرکز تجارت و قیصریه محل صنعتگران بوده است. بازار قیصریه قزوین با طاق های آجری و ارتفاع بسیار زیاد بخش هایی از بازار قزوین بوده که دارای چهار دروازه هست و هنوز آثار آن به جای مانده است. درب شمالی به تیمچه سرباز، درب جنوبی به تیمچه سرپوشیده، درب شرقی به سرای وزیر و درب غربی به چهارسوق کوچکی متصل می شود. مهمترین فضاهای بازار قزوین هم عبارتند از مسجدالنبی (مسجد شاه)، کاروانسرای سعدالسلطنه، کاروانسرای وزیر، سرای حاج رضا، سرای رضوی (سرای شاه)، تیمچه های روباز و سرپوشیده از جمله درویش مهدی، حاج محمد تقی و راسته قیصریه.

3.حمام قجر قزوین (موزه مردم شناسی قزوین)

حمام قجر یکی از کهن ترین و بزرگترین گرمابه های قزوین است که در سال 1057 هجری قمری به وسیله امیر گونه خان قاجار قزوینی از سرداران شاه عباس صفوی و به دستور شاه ساخته شد. این بنا نخست حمام شاهی نام داشته است. مساحت آن حدود 1045 متر مربع بوده و از سه بخش اصلی سربینه، میاندر و گرمخانه و همچنین از دو قسمت مجزا جداگانه زنانه و مردانه تشکیل شده است. در اصلی آن رو به جنوب باز می شود و با راه پله های مارپیچ به سربینه منتهی می گردد.

سربینه بزرگ گرمابه که حوض زیبایی در وسط آن قرار دارد، شش شاه نشین و طاق نما را در پلانی هشت ضلعی با راهرویی به گرمخانه پیوند می دهد. این اثر تاریخی در سال 1379 توسط میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین خریداری و با سرمایه گذاری شهرداری قزوین و مدیریت سازمان نوسازی و بهسازی مرمت شد و هم اکنون به عنوان موزه مردم شناسی در 3 بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل مورد بازدید علاقمندان قرار می گیرد. این اثر در تاریخ 11 مرداد 1384 با شماره 12601 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

4.مسجد النبی قزوین (مسجد شاه، مسجد سلطانی)

مسجد النبی یکی از مساجد تاریخی شهر قزوین است. این مسجد که مساحتی قریب به 14000 متر مربع دارد، کتیبه هایی داشته که بر طبق آن، فتحعلی شاه قاجار بانی مسجد ثبت گردید. اما شواهدی دال بر وجود مسجد در دوران صفوی نیز وجود دارد و معمار بنا را شخصی بنام استاد میرزای شیرازی دانسته اند. این مسجد در سال 1166 هجری شمسی ساخته شده و علاوه بر ارزش تاریخی، مکانی معنوی است که جهت جمع شدن نمازگزاران برای خواندن نماز جمعه هر هفته کاربرد دارد. مسجد النبی از نظر گستردگی صحن و شبستان ها و شیوه معماری در نوع خود منحصر بفرد هست.

این مسجد سه ورودی دارد که عبارتند از ورودی شمالی، غربی و شرقی. ورودی شمالی بسیار بزرگ و چشم نواز است. سردر شمالی مسجد بسیار مجلل و رفیع به نظر می رسد و سراسر آن با کاشی های مینایی و روشی بدیع تزئین شده است. در این بخش کتیبه ای از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق ممتاز به تاریخ 1202 هجری قمری به چشم می خورد. سردر شمالی به ایوانی وصل می شود که ماذنه بزرگی بر بالای آن ساخته شده است.

صحن وسیع مسجد ابعادی حدود 87 در 89 متر دارد و حوض سنگی بزرگی در وسط آن قرار گرفته است. این صحن از شمال و جنوب به شبستان و از شرق و غرب به رواق منتهی می شود. مسجد النبی قزوین چهار ایوان دارد که دو گوشواره در هر طرف آن به چشم می خورد. این گوشواره ها ایوان ها را به رواق های هشت گانه مسجد وصل می کنند. هر شبستان هم 16 متر مربع وسعت دارد و شامل 28 طاق نمای کوچک می شود که به فاصله 6 متر از همدیگر روی 18 ستون استوار شده اند. طاق نماها دارای ارسی سه چشمه و مشرف به حیاط مسجد هستند. گنبد زیبایی بر فراز مقصوره جنوبی قرار دارد که با تزئینات کاشی هندسی و خطی همچون نگینی می درخشد. این گنبد به صورت دو پوسته پیوسته ساخته شده و قطر دهانه آن 15 متر، ارتفاع تیزه داخلی تا کف بنا 20 متر و ارتفاع راس خارجی تا کف حدود 23 متر است.

محراب ازاره ای از سنگ مرمر داشت و با کاشی های مینایی رنگارنگ تزئین شده بود که تخریب شد. کتیبه های ایوان های شرقی و غربی مزین به سوره «عم یتسائلون» هستند و کتیبه دو ایوان شمالی و جنوبی سوره «هل اتی علی الانسان حین من الدهر» را چون نقشی جاویدان در خود نگه داشته اند. در وسط دیوارهای شرقی و غربی هم یک ارسی سه چشمه کار گذاشته شده و در طرفین ارسی دو راهروی عریض احداث شده که مقصوره را به رواق شبستان متصل می کند. طول مقصوره 150 و عرض آن 14 متر است.

5.کلیسای کانتور قزوین

کلیسای کانتور معروف به برج ناقوس در اواخر دوره ناصرالدین شاه قاجار توسط شرکتی روسی در قزوین احداث شد. این کلیسا ارتدوکس است. این کلیسای کوچک مانند سایر کلیساها دارای طرحی چلیپایی بوده و محراب آن رو به خاور است. ورودی کلیسا در ضلع باختری آن قرار دارد و شامل فضای ورودی با سقف شیب دار و در ورودی است. پس از ورودی، پیش فضای هال قرار دارد که بالای آن برج ناقوس کلیسا با ارتفاع حدود یازده متر به چشم می خورد. هال شامل نمازخانه و محراب بوده و در دو طرف آن دو فضای مستطیل شکل قرار دارد. فضای محراب به شکل نیم دایره است و بر فراز آن گنبدی قرار گرفت. فضای نمازخانه دارای گنبد و فضاهای جانبی آن دارای پوشش تخت است. در نمای خارجی این کلیسا هم ستون های تزئینی دیده می شوند.

نقشه معماری کلیسا چند ضلعی نامنظم است که با آجر قرمز لعابدار پوشیده شده و نمای جالبی پیدا کرده است. دو گوشه طبقه اول برج ناقوس همچون نمازخانه دارای ستون نماهای بزرگی هست ولی در طبقه دوم برج، چهار ستون در چهار گوشه آن با فاصله ای از دیوارها قرار داده شد. به غیر از نورگیرهای نمازخانه، برج ناقوس نیز دارای نورگیرهایی هست. حیاط کلیسا دارای آجر فرش است و در محوطه آن سنگ قبرهایی به چشم می خورد. یکی از این قبرها که با سنگ سیاه مشخص شده، متعلق به مهندسی روس به نام نیکلای الکساندروویچ است که در سن 39 سالگی فوت می کند. علاوه بر سنگ قبر فوق، سنگ دیگری نیز در محوطه کلیسا وجود دارد که متعلق به یک خلبان روس است که گفته می شود در جریان جنگ جهانی اول، هواپیمای او در اطراف شهر سقوط کرده است.

6.عمارت باغ سپهدار (موزه کشاورزی)

عمارت باغ سپهدار کوشکی آجری در دو طبقه است که در خیابان فلسطین غربی، محوطه باغ تاریخی هزار جریب قرار دارد و در دوره قاجار ساخته شده است. عمارت باغ سپهدار قزوین منسوب به محمد ولی خان تنکابنی ملقب به سپهدار اعظم، شخصیت معروف دوره قاجار هست. این بنا ملهم از عمارت کلاه فرنگی (کاخ چهل ستون) و مهمانخانه بزرگ قزوین بنا شده است.

الگوبرداری از دو بنای شاهانه و مجلل دوره های صفوی و قاجار نمایانگر طبع قدرت طلب سپهدار بوده که برای نمایش اقتدار و جایگاه خود در قزوین ساخته شده است. تاریخ احداث آن را میتوان به سالهای 1323 تا 1327 هجری قمری نسبت داد. عمارت در جنگ جهانی اول مورد استفاده نظامیان روس و انگلیس قرار گرفت و چون محمد ولی خان تنکابنی به دولت بدهکاری مالیاتی پیدا کرد، این بنا مانند دیگر املاک ایشان به تصرف دولت درآمد. بنا به سبب عدم رسیدگی دچار آسیب گشت تا اینکه در سال 1335 مرمت شده و در اختیار اداره کشاورزی قرار گرفت و بعد در زمره آثار ملی به ثبت رسید.

نمای ضلع شمالی این بنا رو به سمت خیابان فلسطین است. این عمارت شبیه کوشک ساخته شده و ایوانی به صورت غلام گردشی دور آن قرار دارد. در طبقه همکف این عمارت، یک راهرو یا سالن مرکزی و تعدادی اتاق با کاربری خدماتی و در طبقه بالای آن یک تالار مستطیل شکل کشیده و تعدادی اتاق قرار گرفت. ضلع شرقی و غربی این بنا دارای هفت ستون و دو ستون مشترک در تقاطع اضلاع است و در اضلاع شمالی و جنوبی آن پنج ستون وجود دارد. همچنین کف عمارت اندکی بالاتر از کف حیاط قرار گرفته است.

عمارت باغ سپهدار اکنون به صورت موزه کشاورزی مورد استفاده قرار گرفت. برای فضاسازی و تجهیز این موزه که از مصوبات سفر سوم هیئت دولت به قزوین است، با مشارکت اداره کل میراث فرهنگی و سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین هفت میلیارد ریال اعتبار هزینه شد. در موزه کشاورزی قزوین ابزار و ادوات قدیمی کشاورزی از جمله سم پاشی، گاوآهن، خرمن کوب، ترازو، حوزهای سنگی جهت آبش خور چهارپایان در باغستان های سنتی، انواع داس، اره، ظروف مسی، کوزه های سفالی، قفل و شیرآلات و سنگ های آسیاب در فضای تاریخی و زیبا در معرض دید عموم قرار گرفته است.

7.مسجد جامع قزوین (مسجد جامع عتیق، مسجد جامع کبیر)

مسجد جامع قزوین یکی از بزرگترین و کهن ترین مسجد جامع ایران است. بنای نخست آن بر روی آتشکده ای از دوران ساسانیان ساخته شد. این مسجد به شیوه چهار ایوانی و به فرمان هارون الرشید در سال 192 هجری ساخته شده است. در یورش مغولان به قزوین بخشی از آن تخریب گشت ولی در دوره های پسین بازسازی گردیده است. سازه های معماری چند دوره در این بنا دیده شده و دیرینه ترین بخش آن از آن سده دوم اسلامی است. مسجد جامع عتیق با مساحت حدود 3500 متر مربع از چهار در ورودی و صحن تشکیل و برای هر کدام یک ایوان بزرگ ساخته شده است. صحن ها به همراه گنبد و مناره ها از نمونه های بسیار زیبای معماری اسلامی و سنتی ایران به شمار می روند. سبک معماری این مسجد مربوط به دوره سلجوقی و صفوی بوده و به باقی بناهای ساخته شده در این دورانها تشابه زیادی دارد.

8.کلیسای رفیع

کلیسای رفیع مربوط به دوره پهلوی است و در خیابان طالقانی واقع شد. این اثر در تاریخ 11 مرداد 1384 با شماره 12597 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کلیسای رفیع در حیاط مدرسه ای به همین نام جای دارد که از قدیم، مکان آموزشی و عبادتی ارمنی های ساکن قزوین بود. کلیسا بنایی آجری داشته که طرحی مبتنی بر محورهای چلیپایی دارد و فضای اصلی آن با 4 ستون به شکل مستطیل هست. محراب کلیسا در بخش شرقی دیده شده و با چند پله از هال نمازخانه جدا می گردد.

9.آب انبار سردار بزرگ

آب انبار سردار بزرگ بزرگترین آب انبار تک گنبدی در ایران و جهان است که در سال 1191 هجری شمسی (1227 هجری قمری - 1812 میلادی) در محله راه ری شهر قزوین ساخته شد. این بنای گنبددار که نمونه ای شاخص و منحصر بفرد در ایران به شمار می رود، دارای گنبدی رفیع و آجری بوده که نورگیرهایی بر بدنه آجری آن تعبیه شده است. بانیان احداث این آب انبار دو برادر به نام «محمد حسن خان و محمد حسین خان» از امرا و سرداران زمان فتحعلی شاه، محمد شاه و ناصرالدین شاه بودند. این آب انبار یک نظام بزرگ و جالب از آبرسانی شهری محسوب می شود و حجم مخزن آن بالغ بر سه هزار متر مکعب است.

در دو طرف در ورودی بنا سکوی سنگی برای نشستن و استراحت وجود دارد و همچنین راه سنگی که هر پله به ارتفاع متوسط 25 سانتیمتر است. ورودی آب انبار دارای یک طاق نمای عریض با قوس جناقی و دو پا طاق جانبی به صورت دو طبقه بوده که با آجرکاری و کاشی کاری در طرح هندسی آراسته شده است. سقف داخلی طاق نمای میانی دارای تزئینات آجرکاری همراه با رسم بندی و استفاده از پا باریک های تزئینی بوده که با کاشی آرایش بیشتری یافته است. مخزن آب این بنا مربع شکل بوده که در ارتفاعی مناسب بر روی آن گنبدی زیبا و رفیع بر پایه مربع شکل ایجاد شد که زیبایی خاصی را به فضای آن بخشیده است.

گنبد عظیم آب انبار سردار آجری بوده و در بالاترین قسمت آن بادگیری قرار گرفت. ارتفاع بلندترین نقطه آن تا کف آب انبار حدود 28٫5 متر است و هم اکنون کف آن را به اندازه 3 متر پر کرده اند. علاوه بر بادگیر مرکزی، چهار روزن مشبک دیگر جهت تهویه در گنبد کار گذاشته شده اند.

10.حسینیه امینی ها قزوین

حسینیه امینی ها یا خانه امینی ها از خانه های زیبا و اعیانی قزوین است که توسط محمدرضا امینی از تجار و اعیان قزوین در غرب رودخانه دیزج ساخته شد. ساختمان دو طبقه حسینیه در سال 1275 هجری قمری با صرف مبلغ چهل و هشت هزار تومان بنا گردید. در میان بنا سه تالار ساخته شده که امتداد آنها به موازات یکدیگر از شرق به غرب است و میان دو حیاط شمالی و جنوبی قرار دارد. تالارها دارای ارسی هایی بوده که در هنگام روضه خوانی با بلند کردن آنها هر سه تالار یکی می گردند و محوطه سرپوشیده بزرگ و آینه کاری زیبایی را تشکیل می دهند. در وسط تالار بزرگ چلچراغ آویخته شده و فرش های تالار یک تخته و عتیقه هستند. زیر تالارها سرداب، زیرزمین، شربت خانه و انبار ساخته اند. محمدرضا امینی برای خیرات و مبرات در سال 1303 ه‍.ق دهاتی را جهت روضه خوانی در ایام محرم و اطعام مساکین در محرم، صفر و رمضان وقف این حسینیه نمود.

علی رغم بسیاری از خانه های تاریخی، در این خانه رفت و آمد وجود دارد و فرسوده نشده است. خانه امینی ها زیرزمین بزرگی دارد که لوکیشن ساخت مجموعه تلویزیونی سمندون بود. این بنا محل ساخت فیلم ها و مجموعه های زیادی چون کفش های میرزا نوروز، بانوی عمارت و شب دهم نیز بوده است.

11.باغستان سنتی قزوین

باغستان سنتی قزوین به مجموعه باغ هایی گفته می شود که نیمه جنوبی، شرقی و غربی شهر قزوین را در برگرفته است. این باغات بیش از 2780 هکتار وسعت داشته و در گذشته گرداگرد شهر را فرا گرفته بودند. شهر قزوین تا چند دهه پیش در حلقه سبزی از انبوه درختان بادام، پسته و بوته های انگور قرار داشت. باغستان سنتی که قدمت آن به استناد تاریخ مکتوب به بیش از هزار و صد سال و به گمان بسیاری به دوران ساسانی می رسد، به وسعت حدود 4000 هکتار شهر را در برگرفته بود. نقشه ای که از شهر قزوین و باغستان در سال 1915 میلادی ترسیم شده، نشان می دهد که 100 سال پیش مساحت باغستان در گرداگرد قزوین حدود شش برابر مساحت شهر بوده است.

در گذشته این باغات به وسیله آب 5 رودخانه به نامهای ارنزک، دیزج، وشته، دلی چای و زویار آبیاری میشد. هر کدام از این رودخانه ها بخشی از باغستان سنتی را سیراب میکرد ولی اکنون به علت توسعه شهر و برداشت آب این رودخانه ها توسط روستاهای بالادست باغستان های سنتی قزوین با مشکل کم آبی روبروست. شهرداری قزوین به همین دلیل در سال اقدام به ایجاد سازمان باغستان ها نمود تا با رسیدگی مشکلات این باغ ها را حل کند. آب رودخانه ها براساس طومارهایی که از زمان های بسیار قدیم (700 سال قبل) مکتوب است، بین فندها و محلات (تقسیمات محلی) تقسیم می شوند. دخوها و باغبان ها که امین مردم هستند، باغ ها را به رسم قدیم و براساس عرف و سنت آبیاری می کنند.

در گذشته وجود باغستان های سنتی در اقتصاد شهر قزوین بسیار پراهمیت بوده است بطوریکه دهخدا که یکی از مشاهیر به نام قزوین است، لقب «دخو» را به عنوان تخلص ادبی خود بر می گزیند. «دخو» در اصل یک واژه قزوینی و به معنای نگهبان آب است و به کسی گفته میشد که مسئولیت آبیاری باغات را بر عهده داشته است. ثبت جهانی نظام های میراث کشاورزی ایران در "جیاس" به حمایت و توسعه این نظام ها برای ایجاد منافع و بهره مندی جوامع محلی کمک می کند. براساس مطالعات انجام شده، محصولاتی که نشان یا لوگوی جیاس را داشته باشند در بازارهای جهانی تا 5 برابر قیمت به فروش می رسند. عمده محصولات این باغستان ها پسته، بادام، انگور و قیسی است و کم و بیش گوجه، سیب، هلو و توت و گردو هم یافت می شوند.

12.کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین

کاروانسرای سعدالسلطنه به دستور «سعدالسلطنه» حاکم وقت قاجاریه قزوین ساخته شد. ارزشمندترین قسمت این بنا چهار سوق آن بوده که از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ کاشیکاری شده ای قرار دارد. چهار طرف گنبد را چهار نیم گنبد با رسمی بندی و نورگیر فراگرفته اند که فضا را بزرگتر نشان می دهند. سرای سعدالسلطنه قزوین بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده و مرکز تجاری داخلی شهری کشور بوده که با وسعتی افزون بر 6/2 هکتار در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد.

عملیات مرمت این مجموعه نیز در قالب تفاهمنامه از طریق صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری قزوین (به مدت بیست سال) واگذار شد. عملیات اجرایی مرمت به پایان رسیده و این بنا روند مطلوبی را در حوزه مرمت و بازسازی طی کرده است. عملیات مرمت با استفاده از منابع مالی سازمان بهسازی و نوسازی و زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام شد. در حال حاضر، بسیاری از قسمت های بنا مرمت شده اند. قسمت های مرمت شده به کاربرهایی چون هنرمندان و تولید کنندگان و عرضه کنندگان محصولات صنایع دستی و هنرهای سنتی ایرانی، رستوران سنتی، کافه های سنتی مناطق مختلف ایران، تولیدی و فروشگاه لباس های سنتی و شیرینی جات سنتی و...اجاره داده شد.

در 26 شهریور 1402 و در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض هم کاروانسرای سعدالسلطنه به همراه 53 کاروانسرای تاریخی دیگر تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند. این مجموعه جهانی به عنوان بیستمین و هفتمین اثر جهانی کشور ایران شناخته می شود.

13.مسجد و مدرسه صالحیه

مسجد و مدرسه صالحیه قزوین به استناد کتیبه ای که بر سردر آن بوده، در سال 1248 هجری قمری توسط حاج محمد صالح برغانی قزوینی از علمای پارسا و پرهیزگار قزوینی ساخته شده است. این بنا با وسعتی حدود 4670 متر مربع یکی از بزرگترین مدارس علمیه ایران و از عظیم ترین مدارس فلسفی شیعه در قرن سیزدهم هجری به شمار می رفت. از جمله دانش آموختگان این مدرسه میتوان سید جمال الدین اسدآبادی، میرزای شیرازی و سید اشرف الدین حسینی را نام برد.

مسجد و مدرسه صالحیه در جانب غربی بازار قزوین و در محله دیمج در غرب خیابان مولوی واقع شده که از محدوده های بسیار ارزشمند بافت تاریخی شهر قزوین به شمار می رود. مسجد در شمال مدرسه قرار گرفته و ورودی آن از خیابان مولوی هست. مدرسه دارای میانسرا (حیاط) بزرگی بوده که فضاها در اطراف آن آرایش پیدا کرده اند. این بنا سه اشکوبه بوده و اشکوبه زیرین به صورت گودال باغچه ساخته شده است. در اشکوب میانی و فوقانی حجره ها با یک ایوانچه رو به میانسرا قرار گرفته اند. فضاهای اصلی بنا که در واقع همان مدرس ها بوده هم در محورهای اصلی بنا جای گرفته اند.

پروژه مرمت از ابتدای سال 1388 آغاز شده که در دو بخش دنبال می شود؛ بخش اول شامل مرمت مسجد مدرسه با رویکرد احیا کاربری اصلی بناست. بخش دوم هم با رویکرد پاسخگویی به نیازهای معاصر و ارتقای کیفیت آموزش علوم اسلامی و با توجه به ضابطه های سازمان میراث فرهنگی طراحی شد. این بخش شامل فضاهایی همچون کتابخانه، سالن اجتماعات، کلاس درس و پارکینگ بوده که در مراحل آتی پروژه اجرا خواهد شد.

14.آب انبار حاج کاظم قزوین

آب انبار حاج کاظم از آب انبارهای قدیمی شهر قزوین است. این اثر در تاریخ 13 آبان 1351 با شماره 933 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این آب انبار به وسیله حاج کاظم کوزه گر در سال 1256 بنا شده و 2 شیر آب و 40 پله دارد. این آب انبار در ابتدای خیابان تبریز جای داشته و یادگاری از دوران قاجار است. وسعت آن حدود 1870 متر مربع بوده و از سردر باشکوهی به ارتفاع 8 متر و طاقی تماشایی و مزین به کتیبه ها و کاشی هایی فیروزه ای شکل گرفت. این بنا معماری شگفت انگیز داشته و قطعا دیدنش برای گردشگران جالب خواهد بود.

15.دولتخانه صفوی قزوین

دولتخانه صفوی قزوین مربوط به دوره صفوی دوره قاجار بوده و مابین خیابان هلال احمر و پیغمبریه، سبزه میدان و خیابان سپه واقع شده است. این مجموعه دارای بیش از 6 هکتار وسعت بوده و از سردر عالی قاپو در شمال و ابتدای خیابان سپه قزوین آغاز شده و در انتها به محوطه کاخ چهل ستون قزوین اتصال می یابد. در طول مسیر خود هم با گذشتن از چندین حیاط و محوطه باز می توانید از آثار و بقایای به جا مانده از دوره های مختلف صفوی، افشاریه، زندیه و قاجاریه دیدن نمایید.

شاه طهماسب پس از استقرار در قزوین دستور داد تا تل باغی را بسازند و عمارتی را در آن بنا کنند. بنابر دستور شاه، معماران برجسته ایران گرد هم آمدند و باغی را طراحی کردند. این باغ باغ صفوی نام گرفت. عمارتی نیز بنا به خواست شاه در آن بنا شد و کاخ چهل ستون یا عمارت کلاه فرنگی نام گرفت. به طور کلی، این مجموعه از چند بنا تشکیل شده که اکثرا تخریب شده اند و تعدادی از آنها در حال حاضر در دست مرمت هستند.

محدوده اصلی باغ دارای 7 در ورودی بوده که فقط یکی از آنها به نام سردر عالی قاپو باقی مانده است. محل دقیق باغ را به علت تخریب و ساخت و سازهای اطراف نمیتوان تعیین کرد. سازمان میراث فرهنگی در صدد است بناهایی را که به حریم باغ تجاوز کرده اند و باعث تخریب و نابودی تدریجی این مجموعه گشته اند، خریداری کرده و این مجموعه را بازسازی نماید. در حال حاضر، مدرسه هایی که بین عمارت پهلوی و گراند هتل واقع شده اند، خریداری شده است. این اثر در تاریخ 27 اسفند 1386 با شماره 22680 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و از سردر عالی قاپو، عمارت نادری، عمارت پهلوی و عمارت قاجاری، گراند هتل، کاخ چهلستون (عمارت کلاه فرنگی) و پیغمبریه شکل گرفته است.