خانه تاریخی دکتر شیری در همدان تخریب شد

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های منتشر شده، خانه تاریخی دکتر شیری در همدان تخریب شد.

خانه دکتر شیری که به دوره پهلوی نسبت داده شده است، درحالیکه مراحل ثبت در فهرست آثار ملی را می گذراند، تخریب شد. حدود یک هفته پیش همین سناریو در مدرسه تاریخی ظفر اجرا شد؛ مدرسه ای باقی مانده از دوره پهلوی دوم که پرونده ثبتی آن تدوین شده بود و روند اداری برای ثبت در فهرست آثار ملی کشور را می گذراند، اما شبانه تخریب شد. شهرداری مالک را مقصر دانست که بدون مجوز دست به تخریب این مدرسه زده است. شورای شهر همدان هم جلسه ای تشکیل داد تا از تکرار این اتفاق جلوگیری شود، اما هنوز جوهر این حرف ها خشک نشده که یک خانه تاریخی دیگر در این شهر تخریب شد.

حسین زندی، فعال و کنشگر میراث فرهنگی پیرامون اینکه خانه تاریخی دکتر شیری در همدان تخریب شد، گفت: این خانه در خیابان جهان نمای همدان واقع شده و یکی از عمارت های تاریخی هفتاد ساله است. خانه سرپا بود و هیچ مشکلی نداشت و درحال ثبت بود. نمی دانم به چه سرانجامی رسید، اما اطلاع دارم که مراحل ثبت پرونده این خانه در همدان تکمیل شده بود و در تهران هم منتظر جلسات ثبت بود. ظاهرا از جابه جایی مدیران شهرداری استفاده کردند و خانه تخریب شد. البته معتقدم بدون چراغ سبز عواملی در شهرداری ها این اتفاقات نمی تواند رخ دهد، چرا که هر نوع ساخت و ساز و جابه جایی آجر، تخریب، خاکبرداری با مجوز شهرداری اتفاق می افتد.

او اظهار کرد: متاسفانه در همدان باب شده با اسم رمز «رفع خطر» آثار تاریخی را خراب کنند. شهرداری گاهی برای اینکه به خانه های واجد ارزش تاریخی مجوز ساخت و ساز بدهد توجیه می آورد که برای «رفع خطر» دیوار باید تخریب و حذف شود، اما این بهانه و اسم رمزی است برای تخریب خانه های تاریخی.

زندی گفت: خیلی از خانه هایی که 20 سال از عمر ساختشان گذشته است، به خاطر ضعف هایی که در سازمان نظام مهندسی و شهرداری برای نظارت وجود داشته، اکنون کلنگی شده اند و جز بافت فرسوده حساب می شوند، پس برای «رفع خطر» با لودر باید آنها را هم تخریب کرد. نمی شود با عنوان و بهانه «رفع خطر»، تاریخ شهر را قربانی کنیم. متاسفانه این روزها فرهنگ و تاریخ قربانی بساز و بفروش ها می شود و عامل اصلی شهرداری است. اگر شهرداری اجازه ندهد هرگز این اتفاق نمی افتد.

این فعال میراث فرهنگی ادامه داد: در دهه 80 یکسری استعلام گرفته می شد برای اینکه نشان دهند فلان خانه واجد ارزش تاریخی نیست، مثل استعلامی که برای عمارت «نورمهال» گرفته شد. از سال 99 به بعد حدود 180 پرونده ثبتی از همدان به تهران رفته، خانه های واجد ارزش و تاریخی شناسایی شده، پرونده ثبتی تشکیل شده و به تهران فرستاده شده است. از بین آنها ده ها پرونده ثبت شده است، اما چرا اعلام نمی کنند نمی دانم. میراث فرهنگی موظف است خانه ها و آثار تاریخی را که ثبت می شود اعلام کند، باید نامه هایی که از سال 99 و حتی قبل از آن به شهرداری داده شده، لغو شود. اعتبار این نامه ها یک ماه است، چطور می شود استعلام های شهرداری درباره خانه ها و بناهای تاریخی یک دهه اعتبار دارد، اما اگر یک شهروند برای ساخت و هر کار دیگری از شهرداری استعلام بگیرد، فقط بین یک تا شش ماه اعتبار دارد!؟ شاید برخی از عوامل دست به یکی کرده اند آن چه را از میراث فرهنگی باقی مانده است تخریب کنند.

او گفت: ظاهرا این اتفاق زنجیره ای رخ می دهد. هفته قبل که بنای مدرسه ظفر تخریب شد، اعضای شورای شهر نشست فوق العاده تشکیل دادند که جلو ساخت وسازها گرفته شود. حال، این سوال مطرح است وقتی شورای شهر، شهرداری و میراث فرهنگی دور یک میز نشسته و بعد از تخریب یک اثر تاریخی جلسه فوق العاده تشکیل داده اند که این مسائل پیش نیاید، چرا دوباره این اتفاق در همدان تکرار شده است؟

صاحب محمدیان منصور، نویسنده کتاب خانه های تاریخی همدان درباره ارزش خانه دکتر شیری چنین گفت: این خانه باغ در خیابان جهاد و در شمال خانه حاج علی آقا شیری واقع شده و براساس اطلاعات موجود، از خانه باغ های دوره پهلوی است و به خانواده شیری تعلق داشته که به دلیل اقامت دکتر شیری در آن، به خانه دکتر شیری معروف است.

این خانه جز بناهای گونه برون گرای پهلوی است و در مجاورت خیابان قرار گرفته و از این لحاظ کاملا همسان با خانه حاج تقی ایرانی و عمارت جنانی است و پلان آن نیز شباهت فراوان به پلان خانه حاج علی آقا شیری دارد. این نوع معماری برونگرا در این دوره خاص تحت تأثیر معماری غربی شکل گرفته و رواج یافته است. فضاهای اصلی این بنا در جبهه شرقی، جنوبی و غربی قرار گرفته است، اما جهت گیری اصلی خانه به سمت جنوب با 2 درجه چرخش به سمت غرب است و همانند سایر خانه های دوره پهلوی انطباق کاملی با الگوی اقلیمی معماری ایرانی ندارد. این بنا دارای بالکن ستون دار L شکل با سرستون های کرنتی در جبهه جنوبی و غربی است.

همان طور که در فصل اول در خصوص ویژگی های گونه برونگرای پهلوی گفته شد، در این بنا شاهد شکل گیری راهرو به صورت خطی و سقف شیروانی هستیم که از ویژگی های گونه برونگرای پهلوی است. زیرزمین بنا ساختار سنتی تری دارد و کاربری فضاها و تکنیک های معماری بیشتر منطبق با معماری اواخر قاجار است. در زیرزمین هنوز بقایای یک تنور پخت نان دیده می شود.