استان زنجان، سفری تاریخی و فراموش نشدنی برای نوروز

استان زنجان یکی از استان های مهم شمال غرب کشور و از مناطق آذری نشین محسوب می شود. مرکز این استان، شهرستان زنجان است. این استان دارای 8 شهرستان ابهر، ایجرود، خدا بنده، خرمدره، زنجان، سلطانیه، طارم و ماه نشان و هم چنین 1210 آبادی است که در 978 آن ها زندگی جریان دارد و بقیه خالی از سکنه هست. مساحت این استان در حدود 39369 کیلومتر مربع است و از جمله استان هایی است که به تنهایی با هفت استان کشور هم جوار است. جاذبه های دیدنی زنجان تنها محدود به گنبد سلطانیه نیست، این استان دارای اماکن تاریخی و تفریحی بسیاری بوده که همواره مورد جذب گردشگران می باشد. پس در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید برای بازدید از مکان های تاریخی استان زنجان.

غار کتله خور

غار هفت طبقه و سی میلیون ساله کتله خور که یکی از جاذبه های دیدنی زنجان بوده و در 165 کیلومتری شهر زنجان و 5 کیلومتری شهر گرماب واقع شده است. این غار با غار مشهور علی صدر 105 کیلومتر فاصله داشته و گمانه زنی هایی در خصوص احتمال ارتباط این دو غار وجود دارد. وجود کنده کاری های حاصل دست مادر طبیعت در طول میلیون ها سال که به شکل های زیبای چکیده و چکنده در دالان ها و دهلیزهای این غار خودنمایی می کند بر زیبایی های آن افزوده و آن را به یکی از مکان های تاریخی استان زنجان تبدیل کرده است. در برخی از دهلیزهای آن اسکلت حیواناتی کشف شده که شباهتی با حیوانات امروزی نداشته و احتمالا از نسل های منقرض شده در اعصار گذشته است. در حال حاضر 2 کیلومتر از فضای این غار برای عموم قابل بازدید است.

گنبد سلطانیه

همراه با مسجد ایا صوفیای ترکیه و کلیسای سانتاماریا دلفیوره فلورانس، یکی از عظیم ترین بناهای آجری جهان است که از مکان های تاریخی استان زنجان بوده و در ردیف میراث جهانی (WHS) به ثبت رسیده است. این بنا توسط سلطان محمد خدابنده در زمان پایتختی سلطانیه به عنوان مرکز حکم رانی ایلخانیان بنا شده است. از افسانه های مشهور به منظور انتقال پیکر مطهر علی ابن ابی طالب (ع) که بگذریم برخی از محققان این بنا را نماد تغییر نگرش مغول نسبت به فلسفه مرگ می دانند. تغییر از مراسم گور کم کردن به ساخت بنای یادبودی به عظمت سلطانیه. این بنا در فاصله 43 کیلومتری شهر زنجان واقع شد.

بقعه مولا حسن کاشی

در فاصله 2/5 کیلومتری جنوب شهر سلطانیه مقبره زیبای مولا حسن کاشی که از مکان های تاریخی استان زنجان محسوب می شود، قرار گرفته است. تاریخ ساخت این بقعه که با دیواری محصور شده، به قرن دهم هجری قمری نسبت داده می شود و در کاشی های این بقعه نیز تاریخ 973 هجری قمری (اواخر سلطنت شاه طهماسب) حک شده که تاریخ فوق را تایید می کند. این بقعه از نمای بیرون دارای پلان هشت ضلعی و در نمای داخلی با ترکیب و تلفیق ایوان های جانبی به مربع تبدیل شده است. تزئینات داخلی بنا که مقرنس کاری گچی بوده، در دوره فتحعلی شاه قاجار انجام شده است.

قلعه بهستان

این قلعه دستکند در 11 کیلومتری ماهنشان قرار دارد. براساس یافته های سطحی قدمت این دژ به دوره اوایل و میانی اسلامی باز می گردد، اما برخی دیگر بر مبنای واژه شناسی این قلعه (بغستان) احتمال می دهند که قدمت آن به دوره پیش از اسلام و دوران امپراطوری هخامنشیان بازگردد.

بقعه قیدار نبی

بنای بقعه که از جاذبه های دیدنی زنجان است، منسوب به آرامگاه قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم از پامبران بنی اسراییل و بیست و پنجمین جد پیامبر اسلام هست. بقعه به دست بلغارخاتون دختر ارغون شاه احداث و در تاریخ 1319 هجری قمری گنبد و مقبره اش توسط جهان شاه خان امیر افشار حاکم منطقه با بهترین وضع آن زمان تعمیر شده است. دور تا دور مقبره حجرات فراوانی قرار دارد که حوزه علمیه آن زمان برای اجتماع طلاب و روحانیون بوده است.

امامزاده زید الکبیر

بقعه معروف به شاهزاده زیدالکبیر، در انتهای خیابان استاد مطهری واقع شده است. این بقعه که از مکان های تاریخی استان زنجان قلمداد می شود، از نظر سبک معماری در منطقه بی نظیر است. بنایی آجری بوده و بر فراز آن گنبد زیبایی از نوع گنبدهای مخروطی به چشم می خورد. براساس کتاب منتقله الطالبین نسبت شاهزاده زیدالکبیر به نخستین پیشوای شیعیان جهان باز می گردد. گنبد این بنا دوپوش و از نوع رک هست که با گلویی مخروطی و بلند خود تداعی برج های آرامگاهی است، سبک خاصی که در سده های سوم و چهارم هجری قمری وارد عرصه معماری ایران گردید. اما طبق نظر کارشناسان؛ بنای چهر ضلعی به شیوه بناهای دوران ایلخانی است که ایوان های شمالی و شرقی آن، در دوران صفویه و ایوان های جنوبی و غربی در دوره اخیر به بنا افزوده شده است.

مسجد جامع سجاس

سجاس در 12 کیلومتری شمال غربی شهرستان خدابنده قرار دارد. این اثر تاریخی متعلق به اوایل قرن پنجم هجری قمری و در دوره سلجوقیان بوده که در دوره مغول نیز تعمیرات و تزئیناتی در آن صورت گرفته است. این مسجد را می توان از جاذبه های دیدنی زنجان و از آثار برجسته منطقه دانست که به سبک مسجد شبستانی ساخته شده است. مسجد جامع سجاس از نظر گچبری و کتیبه ها، بسیار ارزنده و قابل توجه هست.

بقعه پیر احمد زهرنوش

در قسمت جنوبی ابهر بنایی آجری و قدیمی به چشم می خورد که از آثار تاریخی و ارزشمند منطقه است. ساخت این بنا به قرن های 6 تا 8 هجری قمری نسبت داده می شود. مولانا قطب الدین احمد ابهری (500 577 هجری قمری) سرسلسله صوفیان، محدث صاحب کمال و معروف به پیراحمد زهرنوش، مریدان خود را در این محل ارشاد می کرده است. در حال حاضر این بنا به عنوان موزه باستان شناسی مورد استفاده قرار می گیرد و از جاذبه های دیدنی زنجان است.

صنایع دستی استان زنجان

ملیله کاری

مفتول های نقره وقتی با طح های اسلیمی و نقش هایی از جمله اشک، جقه، پیچک، غنچه، برگ، برگ فرنگ به دست هنرمندانه صنعتگران، زیر صیقل سوهان و کوره آتش قرار می گیرد، تبدیل به یکی از ظریف ترین صناع دستی این خطه می شود که ملیله نامیده می شود. این هنر ظریف، قدمتی چند هزار ساله داشته و قدمت آن به گفته اکثر محققان به سده ششم پیش از میلاد بر می گردد ولی به دلیل اکسیده شدن سریع فلز نقره و ذوب آن برای استفاده مجدد، متاسفانه آثاری از ملیله های این دوران در دسترس نیست.

چاقو سازی

مگر می شود مسافر شهر زنجان باشی و در بازگشت با خود چاقو به سوغات نبری! هنرمندان و چاقو سازان زنجانی چاقوهای متنوعی را به منظور کاربردهای مختلفی که دارند، تولید می کنند. از چاقوی آشپزخانه و کارد میوه خوری گرفته تا چاقوی باغبانی و قلم تراش. در حال حاضر بیش از چهل نوع چاقو در زنجان تولید می شود که مورد استفاده داخلی داشته و به بازارهای بین المللی منطقه نیز صادر می شود. قدیمی ترین چاقوی به دست آمده در زنجان، مربوط است به دوره تاریخی معدن نمک چهرآباد که متعلق به هجده قرن پیش هست. این چاقو دارای دسته ای استخوانی است که طول آن 11 سانتی متر بوده و با استفاده از دو میخ پرچ شده به تیغه متصل گردیده است. این چاقو هم اکنون در موزه مردان نمکی نگهداری می شود.

مس و مسگری

موسیقی چکش بر مس یکی از نشانه های پویایی بازار هر شهر بوده است. این موسیقی که می رفت گرد فراموشی بر آن نشیند، چند صباحی است که با اقبال خانواده ها به استفاده از ظروف مسی به بازارها و راسته های مسگری آن بازگشته است. در مرغوبیت این تولیدات اگر بخواهند از موصوفی استفاده کنند آن را به نام زنجان می خوانند؛ " مس زنجان " خود گویای کیفیت و اصالت ظرف است. حکاکی، قلم زنی، کنده کاری و مشبک کاری نیز از جمله هنرهای ظریفی است که بروی این فلز پیاده می شود.

فرش بافی

فرش یعنی عشق بین دست و دار...
در تاریک روشن پستوی خانه ای قدیمی زنی می بافد؛ قرمز، سرمه ای، سفید، زرد، خاکستری نقش آرزوهایش را گره بر گره به تارهای چله فرش می بندد. گاهی نقشی فراز می رود و گاهی فرود؛ حاشیه، سپس لچک و بعد ترنج و دوباره تکرار همان نقش. چشمانش دیگر نیاز به نقشه ندارد نقش در دلش بسته شده، می داند پس از چهار گره سفید باید یک سیاه و قرمز باشد. تکرار پس از تکرار تا دار قالی پایین بیایید و فرشی برای زینت خانه ای مدرن بر زمین نقش ببندد. قلتوق، بیدگینه و افشار از جمله فرش های معروفی است که فرش بافان زنجان می بافند.

انگشتر سازی

از لعل تو گر یابم انگشتری زنهار...
انگشتر سازی از جمله هنرهای دستی بوده که در سالیان اخیر در زنجان رونقی دوباره گرفته است. انگشتر سازان هنر خود را در دو حوزه رکاب سازی و دیگری در حوزه تراش و حکاکی بر روی نگین انگشتر به نمایش می گذارند.

چاروق

چاروق نوعی پاپوش سنتی و بومی بوده که با استفاده از چرم خام دوخته می شده و اغلب بدون پاشنه بوده است. اما چاروق کنونی زنجان که با چرم دباغی شده ساخته می شود و دارای پاشنه است، کف آن چرم و رویه آن از نخ های ابریشمی رنگارنگ است. قدمت چاروق دوزی در زنجان به دوره ساسانی و اوج تزئینات آن به دوره صفوی می رسد.

نشان اصالت کالا

هنرمندان و صنعت گران زنجانی تاکنون (بهمن ماه 1394) موفق به دریافت 5 نشان بین المللی مرغوبیت کالا و نیز 43 نشان ملی مرغوبیت شده که بیشترین آن ها در جوزه ملیله کاری (11 مورد) و زیور آلات سنتی (10 مورد) بوده است.

جاذبه های تاریخی – فرهنگی استان زنجان

1- موزه حیات وحش
2- آتشکده زرین
3- آتشکده پیرچم
4- آتشکده تشویر
5- آتشکده گیلانکشه
6- امامزاده اسماعیل
7- امامزاده سید احمد وزنه سر
8- امامزاده عبدالخیر
9- امامزاده محمد ماهوری قلعه شیت
10- امامزاده یحیی
11- امامزاده یعقوب
12- امامزاده کهریز
13- بقعه امام زاده زیدالکبیر
14- بقعه پیر احمد زهرنوش
15- بقعه قیدار نبی
16- تپه نور
17- چارطاقی کلیسا
18- حسینیه ارزه خوران
19- حسینیه کرسف
20- حمام سالار
21- حمام یان یان
22- حوزه علمیه هیدج
23- دربند قاطرچی
24- غار کتله خور
25- قلعه بهستان
26- قلعه سانسیز
27- کاروانسرای نیک پی
28- گنبد سلطانیه
29- مسجد جامع سجاس
30- مسجد جامع قروه
31- مسجد جامع گلابر
32- معبد اژدها
33- مقبره چلبی اوغلی
34- مقبره مولا حسن کاشی
35- میل تاریخی خویین
36- یاستی قلعه انگوران
37- مسجد چهل ستون
38- حمام حاج ابراهیم
39- بازار بالا و پایین
40- امامزاده سید ابراهیم (ع)
41- کاروانسرای دخان
42- کاروانسرای سنگی
43- سفره خانه حاج داداش
44- حسینیه اعظم (موزه تعزیه)
45- مقبره مجتهدی
46- مقبره میرزا مهدی (موزه سنگ نوشته ها)
47- موزه دست نوشته های خطی
48- مسجد خاتم
49- موزه مردان نمکی (عمارت ذوالفقاری)
50- موزه صنایع دستی (عمارت دارایی)
51- موزه رختشویخانه
52- موزه صنعت و معدن (کارخانه کبریت سابق)
53- دبیرستان شریعتی
54- دارالقرآن
55- پل سردار
56- پل میربها
57- پل سید محمد
58- سرای ملک
59- مسجد میرزایی
60- مسجد عباس قلی خان
61- سفره خانه سردابه
62- موزه حیات وحش

هتل های استان زنجان، کد استان (024)

1- هتل آسیا 33541689
2- هتل بزرگ 33788190
3- هتل پارک 33322228
4- هتل پیام 33725000 -3
5- هتل سپهر 33410360
6- هتل سپید 33326882
7- هتل قصر 33363001
8- مجتمع جهانگردی زنجان 33771930
9- هتل غزال 7 – 35582232
10- هتل لاله 35752727
11- هتل آپارتمان البرز 35275514

مهمان پذیرهای استان زنجان

1- سعدی 33331561، ممتاز
2- امیر کبیر 33324922، ممتاز
3- حافظ 33322730، ممتاز
4- خیام 33322215، درجه یک
5- فرد 33322349 ، درجه دو
6- فردوسی 33332166، درجه دو
7- دلگشا 33320179، درجه سه
8- میلاد 33324806، درجه سه
9- قیدار 33322997، درجه سه
10- هجرود 33327490، درجه سه
11- اسلامی 33322985، درجه سه
12- استقلال 33337101، درجه سه
13- طارم 33323592، درجه سه
14- خانصنمی 35278440، درجه سه

تلفن های ضروری استان زنجان

1- آتش نشانی: 125 33324444
2- فوریت های پزشکی: 33361800
3- راهنمایی و رانندگی: 33440001
4- راه و ترابری: 33772027
5- حمل و نقل و پایانه ها: 4 – 33462370
6- نیروی انتظامی: 110
7- میراث فرهنگی: 33033300
8- راه آهن: 3 – 33327071
9- فرودگاه: 6 – 33360303
10- هواشناسی: 134
11- گنبد سلطانیه
12- رختشویخانه: 333226020
13- غار کتله خور: 348822188
14- ستاد تسهیلات نوروزی: 5 – 33785054
15- هلال احمر: 8 – 33329046
16- تلفن گویای شکایت: 33777090
17- امداد خودرو: 09644
18- اطلاعات گردشگری: 09669