دوفر بازی محلی در روستای تاریخی فارسیان گلستان است

میراث آریا/ براساس آخرین اخبار بدست آمده، دوفر بازی محلی در روستای تاریخی فارسیان گلستان است.

بسیاری از افراد جامعه بازی را نوعی سرگرمی و تفریح می پندارند و هیچ رویکرد تربیتی یا علمی برای آن قائل نیستند؛ اما به باور بسیاری از کارشناسان و متخصصان حوزه های علوم انسانی و تربیتی، «بازی» یک رفتار ساده و تنها برای سرگرم ساختن افراد نیست؛ چرا که بازی در عین سادگی وعدم جدیت، مفاهیم و مضامین دقیقی به همراه خواهد داشت و نوعی آموزش پیشرفته و مدرن است که آثار مثبت و کارکردهای اجتماعی فراوانی دارد.

در حقیقت «بازی» را میتوان الفبای یادگیری بسیاری از مهارت های اجتماعی و مدل مینیاتوری تعامل های بشری، در سنین کودکی تا سنین بزرگسالی قلمداد کرد؛ بازی در فرهنگ ایرانی، به معنی غفلت و بیکاری نیست، بلکه بازی نوعی تمرین تعاون و کار گروهی قلمداد می شود.

با نگاهی به محتوای بازی های بومی و محلی، مفاهیم درخشانی از قبیل تمرین کار گروهی، همگرایی، همدلی، تلاش جمعی برای رسیدن به موفقیت، کمک به دیگران برای فتح قله های موفقیت، پرهیز از تک روی و خودمحوری، تلاش برای جبران شکست و امید به پیروزی، دستگیری از افتادگان و ده ها تصویر زیبا از مفاهیم انسانی و توصیه های دینی را از لابلای بازی های بومی و محلی می توان مشاهده کرد. امروز بیش از 400 بازی بومی و محلی از دل تاریخ کهن کشور عزیزمان به ثبت رسیده که هرکدام نمادی از هویت تاریخی ایران اسلامی است و استان گلستان نیز با برخورداری از بازی های سنتی و محلی بومی و غیربومی اقوام متنوع حاضر در استان در تلاش است تا این آثار ناملموس فرهنگی را حفظ و احیا کند.

بازی دوفر ازجمله بازی های محلی در روستای فارسیان شهرستان گالیکش است که در حال حاضر در ایام نوروز یا تابستان که غالباً افراد جوان در روستا حضور دارند و جمعیت روستا افزایش می یابد، اجرا می شود. ماهیت این بازی به نوعی دفاع از سرزمین است، به همین دلیل مختص مردان طراحی شده است. واژه «دوفر» از دو کلمه «دو» و «فر» تشکیل شد که «دو» به معنی قلعه و «فر» یعنی قیچی کردن و به اصطلاح به بریدن راه و خارج کردن رقیب از دور بازی اشاره دارد. به این شکل که کسانی که «دو» را انجام می دهند، مهاجمینی هستند که به آن سرزمین حمله می برند و کسانی که «فر» را انجام می دهند، گروهی هستند که سرزمینشان موردحمله قرارگرفته است.

بازی محلی دوفر روستای فارسیان شهرستان گالیکش در شهریور سال 97 به شماره 1642 در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسید.

مراحل بازی

این بازی در مرحله اول، با یارگیری و تعیین افراد گروه شروع می شود. به این منظور دو نفر به عنوان سرگروه که به آنها «اوسا» (استاد) گفته می شود در کنار زمین ایستاده و بقیه بازیکنان هم دوبه دو یارشان را انتخاب کرده و مقابل استاد قرار می گیرند. افراد اسامی را که برای خود بطور فرضی انتخاب کرده اند را به سرگروه به این شکل اعلام می کنند: «اوسا عالی عالی» به این معنا که: ای استاد عالی مرتبه اجازه می دهید که ما در گروه شما بازی کنیم؟ استاد هم در جواب می گوید: «عالی عالی» به این معنا که: من شمارا می پذیرم. آنگاه افراد خود را به این شکل که «من جوام» و یا دیگری می گوید «من گندمم» به سرگروه ها معرفی کرده و هر استاد یکی از آنها را برای گروه خود انتخاب می کند و این مرحله به پایان می رسد.

پس از یارگیری، مرحله تعیین گروه مهاجم و مدافع با انجام شیر یا خط انجام می شود که به زبان محلی به آن «تَر و خشک» کردن می گویند. در مرحله تَر و خشک، تعیین می شود که کدام گروه «میدان» یا «دو» و کدام گروه «دور» را بگیرند. در این هنگام، گروهی که روی «خشک» سنگ برایشان بیاید، باید روی «دو» یا قلعه بایستند و آن هایی که «تَر» برایشان بیاید، باید در «دور میدان» قرار بگیرند و نقش مهاجمین را در بازی ایفا کنند.

درگذشته کفش های بازیکنان به عنوان «دو» یا نمادی از «تپه یا قلعه» در وسط میدان بازی قرار می گرفت اما امروزه هر عنصری که در دسترس باشد این نقش را ایفاء می کند. پس از مشخص کردن موقعیت قلعه، افرادی که روی «دو» خواهند ایستاد درواقع همان نگهبانان قلعه هستند که وظیفه شان مبارزه با مهاجمان است و می بایست اجازه ندهند تا گروه مقابل قلعه را فتح کنند. به همین منظور این گروه با پا مهاجمان را از قلعه دور کرده تا مانع هجوم آنها شوند. کسانی هم که در «دور» یعنی به شکل دایره وار دور میدان یا قلعه می ایستند درواقع مهاجمانی هستند که باید به سمت نگهبانان قلعه رفته و آنها را «فِر» کنند، یعنی قیچی شان کنند و آنان را از محل پستشان (دور قلعه) به در کنند. هنگامیکه نگهبانان قلعه با پا رقیب را می زنند، رقبا باید پای نگهبانان را بگیرند و دورشان بچرخند یا آنها را قیچی شان کنند. درنهایت یا گروه مهاجم قادر به فتح قلعه شده و یا نگهبانان موفق به حفظ قلعه می شوند.