آذربایجانی: باید روح تفکر دینی در تاروپود فیلم دمیده شود + عکس

تسنیم/پوریا آذربایجانی معتقد است که اگر نگاه دینی بجای استقرار در ظاهر فیلم در تاروپود آن باشد، فیلمسازان به سمت تولید آن جذب خواهند شد.

از هنرهای تجسمی مانند نقاشی گرفته تا هنرهای نمایشی مانند تئاتر و سینما که البته تعزیه عاشورایی ترین شکل هنرهای نمایشی است.

اما سینمای ما نیز خصوصاً در سال های بعد از انقلاب اسلامی شاهد آثاری چون سفیر، روز واقعه، کربلا جغرافیای یک تاریخ و رستاخیز بوده است. البته دست تلویزیون برای نمایش و تولید آثار عاشورایی پربارتر از سینما بوده که می توان بیشتر از هر چیزی علت آن را در سیاست های سازمان صداوسیما دانست.

البته بتازگی در یزد امین زندگانی بازیگر سینما و تلویزیون خبر ساخت فیلمی با موضوع امام حسین (ع) را داده است که مایه سرور عاشقان سالار شهیدان و علاقه مندان هنر هفتم شده است.

اما با این حساب هنوز تعداد فیلم های سینمایی ساخته شده درباره قیام امام حسین (ع) یا فیلم هایی که با محوریت شخصیت یا ابعاد زندگی و تأثیرات فرهنگ عزاداری و... باشد بسیار کم است. در این خصوص و بررسی چرایی این انفعال و تعداد کم آثار مناسب، در ایام محرم با هنرمندان و مسئولین سینمایی گفت وگو خواهیم کرد و تا دیدگاه و نظرات کارشناسی آنان را در این باره جویا شویم.

اولین گفت وگوی ما با "پوریا آذربایجانی" کارگردان فیلم دفاع مقدسی اروند و از همراهان و دستیاران مرحوم رسول ملاقلی پور است.

این کارگردان جوان سینمای ما بیشتر از هر چیزی در نگاه آسیب شناسانه خود، کمبود تعداد فیلم های سینمایی با محوریت امام حسین(ع) را ناشی از فاصله گرفتن فیلمسازان به دلایل مشکلات اقتصادی و دوم ورود بیش از حد دولت در آن می داند.

آذربایجانی در این باره در ابتدای صحبتش بیان کرد: فیلمساز زمانی که موضوعی را دوست داشته باشد بسازد، چه خانوادگی و یا ملی و مذهبی هرطور که باشد آن را تولید می کند. اگر بتواند بودجه و سرمایه آن را خودش فراهم کند که هیچ وگرنه تلاش می کند تا حمایت مالی بشود. به تعبیر قدیمی ها آب راه خودش را پیدا می کند.

وی ادامه داد: اما مسئله اینجا است زمانی که فیلمساز به سمت حمایت شدن از طرف نهادها برود سوژه ای که مد نظر دارد یا در فهرست موضوعاتی که ارگان می سازد هست یا خیر؛ اگر هست که می سازد اگر هم نباشد مانع بر سر راهش ایجاد می شود که در این شرایط رفع آن سخت است. بنابراین موانع اقتصادی در حال حاضر یکی از عوامل مسدودسازی سینمای مذهبی ما شده است.

کارگردان "جشن دلتنگی" در ادامه با اشاره به دستوری و سفارشی شدن ساخت فیلم های مذهبی توسط ارگان های دولتی، آن را یکی از علل عقب نشینی فیلمسازان نسبت به ساخت فیلم های دینی خواند و بیان کرد: اما از اینها گذشته، مشکلی که در تمام این سال ها نصیبت سینمای مذهبی و ملی شده است این است که فیلم های با موضوعات دینی و مذهبی تا حد زیادی تحت تأثیر دستورات دولتی و ارگانی قرار گرفته و تبدیل به جریانی شده است که اسم آن را سفارشی سازی می گویند. ساخت فیلم های دینی و ملی اگر صرفاً دولتی شود نتیجه این می شود که گویا فیلمساز طلبکار از دولت است.

وی در توضیحات خود بیان کرد: به تعبیر دیگر، در کنار مشکلات اقتصادی جهت گیری رو و صریح برای بیان دیدگاه و تفکر باعث شده است تا حدی سبک ساخت فیلم های مذهبی و ملی دچار وقفه شود. در حالی که روش درست و اصولی که دنیا نیز در فیلم های سیاسی و یا مذهبی از آن استفاده می کند این است که در تاروپود و در بخش زیرمتنی آن از آن بهره می برد. به عنوان مثال شاید یک سریال آمریکایی را ببینیم و در حین تماشای فیلم از دولت و نظام سیاسی آنها بدمان بیاید اما زمانی که سریال تمام می شود حس تعظیم و بزرگی آن ها را درون خود لمس می کنیم. چراکه این دیدگاه به جای آنکه رو باشد درون فیلمنامه گنجانده شده است.

آذربایجانی اضافه کرد که باید گفت که در حالت مطلوب شعار به شعور تبدیل شده است. باید روح آن ایدئولوژی و تفکر در فیلم یا سریال دمیده شده باشد نه اینکه بخواهد به صراحت حرف خود را بیان کند. لازمه رسیدن به این مقصود و مطلوب این است که قبل از هرچیز فیلمساز به آنچه که می سازد اعتقاد داشته باشد. ببیند که آنچه را که یا خود می خواسته بسازد یا از سوی نهادی قبول کرده، مورد پذیرش دل و جان او هست یا خیر؟ زمانی که امثال آقای ملاقلی پور و حاتمی کیا و دیگر فیلمسازان دفاع مقدس فیلم ساختند و توانستند اثرات آن را به جا بگذارند، به دلیل لمس از نزدیک جنگ و دفاع از کشور بوده است. مانند دیدن شهادت دوستان و لحظه های نابی که قطعا از نظر قلبی و دلی روی آنان اثر گذاشته است.

این کارگردان سینما با بیان اینکه هر نوع پروژه سینمایی دولتی بد نیست گفت: بنابراین نمی گویم که هر فیلمی که توسط نهاد و ارگانی ساخته شده است سفارشی و بد است اما زمانی که فیلمساز اعتقادی به موضوع ندارد و آن را می سازد نتیجه منفی شکل می دهد. از سوی دیگر فیلمساز باید این قدرت را داشته باشد که بتواند نظرات و دیدگاه های مدیران نهاد مربوطه را نیز با خود همراه کند نه اینکه هرچه گفته شود را بی چون و چرا انجام دهد. در غیر این صورت شاهد فیلم های مذهبی با برداشت سفارشی هستیم. بنابراین نقش آفرینی بسیار پررنگ و دستوری دولت ها در سازوکار ساختن فیلم های ملی و مذهبی راه و رسم درستی نیست و می تواند به همین جریانی که گفتم منجر شود.

او در پایان نظر شخصی خود را در خصوص انجام همکاری با نهادهای دولتی اینگونه بیان کرد: به شخصه اگر قرار باشد که کاری انجام دهم که سفارشی از سوی سازمان و نهادی باشد، باید به طور کامل به آن اعتقاد داشته باشم. اگر سر سوزنی احساس کنم که نمی توانم با آن ارتباط برقرار کنم به هیچ وجه آن را قبول نمی کنم. یکی از موضوعاتی که دوست دارم حتما آن را بسازم، آزادی خرمشهر است. روز سوم خرداد روز مهم و بزرگی در تاریخ ایران است و دلم می خواهد فیلم آن را بسازم؛ حتی با این وجود در صورتی آن را با نهاد یا ارگانی می سازم که با آنچه که آنجا در نظر دارد همراه و همدل باشم و گرنه نمی سازم. باید آنچه که مدنظر یک ارگان است اعتقاد فیلمساز نیز باشد. از مرحوم ملاقلی پور به عنوان یک فیلمساز آزاده که شاگردی اش را کردم همین را یاد گرفتم که رو راست و صادق باشم و آنچه که قلب و دلم را قبول دارد بسازم.