کرنبری؛ از حقایق تغذیه ای تا مکملی برای سلامت قلب

کرنبری که تحت عنوان "توت خرس" نیز شناخته می شود، گیاهی رونده، همیشه سبز و از نزدیکان تمشک آبی و سیاه دار سرخ است. رایج ترین گونه از کرنبری ها با نام علمی Vaccinium macrocarpon بومی آمریکای شمالی است اما انواع دیگر به صورت وحشی در طبیعت نیز یافت می شوند.

لازم به ذکر است که به علت طعم بسیار تیز و ترش، به ندرت این گیاه را خام مصرف می کنند. از این رو معمولا از آبمیوه کرنبری به صورت خام استفاده می شود که اغلب هم طعم آن به کمک شیرین کننده های مصنوعی متعادل سازی خواهد شد. روش مصرف دیگر که ساده ترین راه انتقال کرنبری به بدن به شمار می رود چیزی نیست جز مکمل های دارویی حاوی عصاره و یا پودر خشک شده این گیاه متفاوت(موجود در داروخانه ها). البته انواع پودر و دمنوش کرنبری نیز در بازار ایران موجود است.

کرنبری سرشار از ویتامین ها و ترکیبات گیاهی مفیدی است که حتی برخی از آنها قادر به محافظت از بدن در برابر ابتلا به عفونت های مجاری ادراری هستند. در واقع شاید این کاربرد مهم ترین علت فرمولاسیون کرنبری در مکمل های دارویی باشد.

محتوای تغذیه ای

کرنبری تازه متشکل از 90 درصد آب و 10 درصد محتویات دیگر است که بخش اعظم این ظرفیت باقی مانده را کربوهیدرات و فیبر به خود اختصاص می دهد. ترکیبات مغذی به ازای یک فنجان کرنبری خام و شیرین نشده (معادل حدودا 100 گرم) به قرار زیر خواهند بود:

- کالری: 46

- آب: 87 درصد

- پروتئین: 0.4 گرم

- کربوهیدرات: 12.2 گرم

- شکر: 4 گرم

- فیبر: 4.6 گرم

- چربی: 0.1 گرم

شکر موجود در ساختار کرنبری اساسا شامل قندهای ساده مانند سوکروز، گلوکز و فروکتوز است. فیبر نیز به صورت محلول و نامحلول است و از نمونه های اصلی آن می توان به پکتین، سلولز و همی سلولز اشاره کرد. از آن جایی که این گیاه حاوی فیبر محلول است، مصرف بیش از حد آن منجر به بروز علائم گوارشی مانند اسهال می شود.

ترکیب تغذیه ای کرنبری تنها محدود به موارد مذکور نیست و در این میان می توان از انواع ویتامین ها و مواد معدنی به خصوص ویتامین ث نیز نام برد:

- ویتامین ث: ویتامین ث که تحت عنوان آسکوربیک اسید هم شناخته می شود، از جمله آنتی اکسیدان های غالب در کرنبری به شمار می رود و برای حفظ سلامت پوست، ماهیچه ها، استخوان و سیستم ایمنی ضروری است.

- منگنز: در بیشتر غذاها یافت می شود و برای رشد، متابولیسم و سیستم آنتی اکسیدانی بدن عاملی حیاتی است.

- ویتامین E: یک کلاس از آنتی اکسیدان های ضروری محلول در چربی است.

- ویتامین K1: این ویتامین برای روند انعقاد خون لازم است و یکی از مهم ترین ترکیبات بدن به شمار می رود.

- مس: یک عنصر کمیاب است و اغلب به میزان کمی در رژیم غذایی غربی وجود دارد. مصرف ناکافی مس ممکن است به تاثیرات منفی قابل ملاحظه ای بر سلامت قلب منتهی شود.

کرنبری همچنین دارای ترکیبات گیاهی و آنتی اکسیدان های فعال زیستی است، به ویژه پلی فنول های فلاونولی. این دسته از اجزای گیاهی بیشتر در پوست کرنبری تجمع می یابند:

- کوئرستین: فراوان ترین آنتی اکسیدان پلی فنولی موجود در کرنبری محسوب می شود. در واقع کرنبری ها از جمله غنی ترین میوه های منبع کوئرستین به شمار می روند.

- میریستین: یکی دیگر از آنتی اکسیدان های عمده پلی فنولی کرنبری است که فواید سلامتی متعددی به همراه دارد.

- پئونیدین: در کنار سیانیدین، پئونیدین نیز مسئول رنگ قرمز میوه های کرنبری و اثرات متنوع آن بر سلامتی سیستم بدن است.

- اسید اورسولیک: یک ترکیب تری ترپنی است. در بسیاری از داروهای گیاهی سنتی وجود دارد و دارای اثرات ضد التهابی قوی است.

- پروآنتوسیانیدین تایپ آ: به نام تانن های متراکم نیز شناخته می شوند و در مقابل عفونت های مجاری ادراری موثر هستند.

پیشگیری از عفونت های مجاری ادراری

عفونت های ادراری یکی از شایع ترین انواع عفونت های باکتریایی به ویژه در میان زنان محسوب می شود. این عفونت اغلب توسط باکتری روده ای اشریشیا کلی به دنبال اتصال پاتوژن به سطح داخلی مثانه و دستگاه ادراری ایجاد خواهد شد.

این در حالی است که پروآنتوسیانیدین تایپ آ مانع از چسبیدن باکتری به دیواره مثانه و مجاری ادراری شده و به عنوان یک اقدام پیشگیرانه علیه ابتلا به عفونت احتمالی عمل می کند. هرچند کرنبری فواید سلامتی متنوعی دارد، اما امروزه بیشتر مکمل های تولید شده حاوی عصاره این گیاه برای پیشگیری از ابتلا به عفونت های مجاری ادراری و همچنین درمان کمکی مورد استفاده قرار می گیرند.

سلامت سیستم قلبی- عروقی

بر اساس مقاله منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا، کرنبری حاوی آنتی اکسیدان های مختلفی است که به احتمال زیاد برای سلامت دستگاه قلبی- عروقی مفید هستند. در این میان می توان به آنتوسیانین ها و کوئرستین اشاره کرد. به نظر می رسد که فرآورده های حاوی کرنبری یا آبمیوه های طبیعی آن از مسیرهای زیر به سلامت قلب کمک کنند:

- افزایش کلسترول خوب یا HDL بدن

- کاهش کلسترول بد یا LDL خصوصا در بیماران مبتلا به دیابت

- محافظت از LDL در برابر اکسیداسیون

- کاهش سفتی عروقی در افراد مبتلا به بیماری های قلبی

- کاهش فشار خون

- کاهش سطح هوموسیستئین خون و در نتیجه پایین آمدن خطر التهاب عروق خونی

در مجموع همانطور که گفته شد، مصرف اصولی و به اندازه کرنبری برای افراد سالم بی خطر خواهد بود. با این حال استفاده افراطی از این گیاه منجر به ناراحتی معده شده و مخاطرات گوارشی را به همراه دارد. همچنین دیده شده که مصرف بیش از حد کرنبری ریسک ابتلا به سنگ کلیه را در افراد مستعد افزایش می دهد.