با شماری از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران آشنا شویم

ایران مهد انواع جاذبه های گردشگری اعم از فرهنگی، باستانی، هنری، تفریحی و...بوده که با توجه به عمر محدود انسان، نمیتوان بودن در کنار همه آنها را تجربه کرد. ولی برای چند روز هم کافی است تا با سفر کردن و گشت و گذار در مکان های تاریخی و دیدنی شهرهای ایران، به روح خود حال و هوایی تازه ببخشیم. یکی از بخش های دیدنی کشور ایران غرب آن هست. با ما در مقاله معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران همراه شده تا شما را با شماری از بهترین جاذبه های گردشگری غرب ایران آشنا نماییم. قطعا، آشنایی با دیدنی های معروف غرب ایران برایتان جالب خواهد بود. در ضمن، اگر دوست دارید که هر چه بیشتر با جاهای دیدنی غرب ایران آشنا گردید، می توانید سری هم به راهنمای سفر به غرب ایران زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.

آرامگاه بوعلی سینا

آرامگاه بوعلی سینا بنای یادبود ابن سینا فیلسوف، دانشمند و پزشک ایرانی است که در میدان بوعلی سینا در مرکز شهر همدان واقع شد. این اثر در تاریخ 21 اردیبهشت 1376 با شماره ثبت 1869 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای قبلی آرامگاه بوعلی سینا در زمان قاجاریه ساخته شده بود. این مقبره به دستور دختری به نام نگار، نوه فتحعلی شاه قاجار بنا شد. مقدمات ساخت بنای کنونی در سال 1322 خورشیدی فراهم گشت و محمدرضا شاه پهلوی شخصا یکصد هزار تومان برای ساخت آرامگاه قرار داد و انجمن آثار ملی هم نقشه ساختمان آرامگاه را به مناقصه گذاشت.

مناقصه را مهندسین ایرانی بردند. طرح آرامگاه را مهندس هوشنگ سیحون به سبک معماری دوره و سده ای که بوعلی سینا در آن می زیسته، از روی قدیمی ترین بنای تاریخ دار اسلامی یعنی برج گنبد قابوس اقتباس کرد. انجمن آثار ملی سپس از راه فروش تمبر و جلب کمک های دیگر بقیه هزینه را تامین و بنای آرامگاه را آغاز نمود. در 22 اسفند 1326 و به پیشنهاد وزارت فرهنگ، هیئت وزیران برای ساخت آرامگاه اجازه داد تا در سه نوبت به فاصله سه ماه هر بار سیصد هزار بلیط بخت آزمایی به بهای دو تومان فروخته شود و دو سوم درآمد بدست آمده هزینه جشن هزاره ابوعلی سینا و ساخت آرامگاه او گردد. تا سال 1330 بنای آرامگاه یک میلیون و دویست هزار تومان هزینه برده بود.

شیر و خورشید سرخ، سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی، شهرداری همدان و پارسیان هند نیز در تامین این هزینه سهیم بودند. در این سال، وزارت فرهنگ با گذراندن مصوبه ای در مجلس سیصد هزار تومان بودجه برای تکمیل ساختمان و پانصد هزار تومان برای برگزاری جشن هزاره بوعلی دریافت کرد که قرار بود در اردیبهشت 1331 برگزار شود. کار ساخت بنای جدید آرامگاه در سال 1333 به پایان رسید و آرامگاه روز 9 اردیبهشت 1333 با حضور محمدرضا شاه پهلوی و ملکه ثریا افتتاح شد. محل آرامگاه جدید بوعلی منزل مسکونی و مقبره فردی بنام ابوسعید دخوک، دوست صمیمی بوعلی سینا بوده که بقایای جسد بوعلی سینا هم به این مکان منتقل شد.

در غرفه آثار بوعلی عکسی از جمجمه بوعلی نیز در معرض دید گذاشته شده که هنگام جابجایی مقبره تهیه شده است. بنای آرامگاه تلفیقی از دو سبک معماری ایران باستان و ایران بعد از اسلام است. در طراحی این مجموعه از عناصری از هنر معماری سنتی ایرانی استفاده شد. عناصری مانند برج الهام گرفته از برج گنبد قابوس، باغچه ها متاثر از باغ های ایرانی، آب نماها الهام گرفته از حوضخانه های سنتی و نمایی با روکار سنگ های حجیم و خشن خارا که با سنگ گرانیت کوهستان الوند آراسته شده و نمودار کاخ های باستانی ایرانیان است. به گفته سیحون (در کتاب نیم قرن آثار معماری و نقاشی سیحون)، 10 ستون ایوان نشانه ده قرن پس از بوعلی هست و 12 ستون برج نمادی از دوازده دانشی است که بوعلی در روزگار خود بر همه آنها چیره بود.

در حال حاضر، تالار جنوبی آرامگاه به عنوان موزه محل نگهداری سکه، سفال، برنز و سایر اشیای کشف شده مربوط به هزاره های قبل از میلاد و دوران اسلامی اختصاص یافته و در تالار شمالی کتابخانه ای مشتمل بر 8000 جلد کتاب خطی و چاپی نفیس ایرانی و خارجی و غرفه هایی مربوط به آثار بوعلی سینا و شعرا و نویسندگان همدانی نگهداری می شود. مکمل این بنا هم بوستانی به شکل نیم دایره با فضای سبز است و تندیس ابوعلی سینا در حالی که کتابی در دست دارد، در ضلع شرقی میدان نصب شده است.

آرامگاه استر و مردخای

آرامگاه استر و مردخای بقعه ای یهودی است که در مرکز شهر همدان و ابتدای خیابان دکتر شریعتی قرار دارد. بنابر سنت یهودی ایرانی، این بقعه مدفن استر و مردخای است. این سنت مورد پشتیبانی یهودیان خارج از ایران قرار ندارد و در هیچ یک از تلمودهای بابلی یا اورشلیمی ظاهر نشده است. اولین منبع یهودی در خصوص این بقعه ها بنیامین تطیلی بوده که در سال 1067 میلادی از همدان بازدید کرد. به گفته او، در همدان که استر و مردخای در آن در برابر یک کنیسه دفن شده بودند، 50000 یهودی زندگی می کردند. این بقعه جزو مهمترین زیارتگاه های یهودیان ایران و جهان است. این مقبره جزو آثار میراث فرهنگی ایران هم ثبت شد. وجود این زیارتگاه عامل مهمی در شکل گیری و تداوم حضور جامعه یهودی در همدان بوده است.

در دربار شاه اخشورش، پادشاه هخامنشی که بر 127 استان فرمان می راند، میهمانی برگزار شد و شاه در حالت مستی ملکه وشتی را فراخواند تا در میهمانی حاضر شود و زیبایی خود را به میهمانان نشان دهد. از آنجا که زنان ایرانی به عفت شهره بوده و برای آن بسیار اهمیت قائلند، ملکه از این کار سر باز زد و شاه با مشاوره مردخای تصمیم گرفت که او را عزل کند، بکشد و شخص دیگری را جای او بنشاند. در جستجو برای یافتن دختری بجای ملکه، دختران زیباروی باکره به قصر برای گلچین شدن آورده شدند.

یکی از این دختران، هدسه یا همان استر، دختر یتیم از نسل تبعید شدگان یهودیه بود که به عنوان ملکه برگزیده شد. طبق آموزش پسر عمویش (مردخای)، او هیچ سخنی از تبارش نگفت. در این داستان ذکر می شود که مردخای توطئه ای را که دو تن از خواجه سرایان ضد شاه ترتیب داده بوده اند، کشف می کند و همین موضوع بعدها باعث ترفیع وی به مشاور شاه می شود. این بنا شامل یک عمارت ساده بوده که اگر محیط عادی آن نبود، وضع عمومی آن بسیار جالب و مؤثرتر هست. این بنا را تاکنون چند بار بازسازی و تعمیر کرده اند و قدیمی ترین آن، تعمیرات در یک مقبره زیرزمینی است که در مدخل روبروی قبه طاق وجود دارد و دو ضریح خالی چوبی نیز داشته که یکی از آنها خیلی قدیمی و به دوره سلطنت مغول در ایران مربوط است.

ضریح دومی را می گویند که تقلیدی نوین است از اصل کهنه آن که آن ضریح کهنه را فروخته و به جای آن این چهارچوب جدید را گذارده اند. بر بالای دیوار مقبره نیز کتیبه ای به زبان عبری و به صورت برجسته گچ بری شده است. خطوط عبری روی صندوق استر و گچ بری های برجسته متعلق به قرون هشتم و نهم هجری هستند.

حمام قلعه همدان

حمام قلعه یکی از حمام های قدیمی استان همدان است که با معماری ایرانی اسلامی در شهر همدان واقع شد. حمام قدیمی قلعه که به حمام حاج محمد سعید نیز معروف است، در یکی از محله های قدیمی و اصیل همدان به نام محله قلعه یا قاشق تراشان در خیابان شریعتی، کوچه مهر قرار گرفت. این حمام احتمالا در اواخر دوره قاجار بنا شده و دارای مساحتی حدود 1500 مترمربع است. این بنا در تاریخ 1380/12/25 با شماره 5023 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

حمام قلعه پس از انجام مرمت های اساسی، تعمیر دیواره ها و جداره های خارجی و مرمت قسمت های داخلی به موزه حمام تغییر کاربری داد و این حمام به نوعی به موزه مردم شناسی همدان تبدیل گردید. روند بازسازی و تاریخ این تحولات به اوایل دهه هفتاد باز می گردد. حمام قلعه متعلق به فردی به نام حاج محمد حسین بوده و در دهه هفتاد از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خریداری و اوایل دهه 80 مرمت آن آغاز شد و از سال 1387 هم به عنوان موزه فعالیت خود را آغاز کرد. در داخل این موزه یک سفره خانه سنتی قرار دارد و گروههای موسیقی با حضور در سفره خانه حمام قلعه به شکل زنده برنامه اجرا می کنند.

حمام قلعه به شکل سرد و گرم بوده است. در بازدید از این حمام و بعد از اینکه از هشتی ورودی به داخل حمام آمدید، مجسمه ای را در کنار ورودی می بینید که در حال شبیه سازی کسی است که در گذشته همین جا می نشست و از مردم پول می گرفت. از کنار مجسمه که رد شوید، اول به حمام سرد و بعد هم به حمام گرم بر می خورید. در همه جای حمام ترکیبی از معماری ایرانی و اسلامی بکار رفته که فضایی دیدنی را بوجود آورده است. در حمام 4 ستون سنگی هست و سقف طاق نماهایی زیبا دارد که همه و همه معماری ناب قدیمی ایران را نشان می دهند.

گنبد علویان

در نزدیکی چهار باغ علویان بنایی به نام گنبد علویان قرار دارد. در اطراف گنبد علویان هم خیابان های اکباتان و باباطاهر دیده می شوند. این بنا دارای معماری اسلامی بوده و در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. تا چندین سال قبل این گنبد با توجه به مکانی که در آن قرار گرفته، کمتر شناخته شده بود. در واقع، این بنا در فضای یک دبستان قرار گرفته که در چند سال اخیر تغییراتی در اطراف آن داده شد و در فضای بهتری قرار گرفت. در بین مردم بومی همدانی گنبد علویان به گنبد سبز نیز مشهور است.

گنبد علویان همدان با توجه بررسی ها و تحقیقات انجام شده در قرن 6 هجری قمری و در دوران سلجوقیان ساخته شد و به همین دلیل هم آن را بنای سلجوقی یا مغولی می نامند. در واقع، این بنا در ابتدا مسجدی بوده که به وسیله خاندان علویان ساخته می شود. در سالهای بعد در زیرزمین گنبد علویان سردابی ساخته شده که در واقع آرامگاه خاندان علویان بود. این بنا چون در ابتدا دارای گنبد بوده و از طرف دیگر مردم به امام علی و همچنین آن دو فردی که از خاندان علویان در سرداب این بنا به خاک سپرده شدند علاقه بسیاری داشتند، نام این بنا گنبد علویان شد.

پلان گنبد علویان همدان 4 ضلعی با ابعاد 12.5 متر در 12.8 متر و با ارتفاع 11.5 متر است. در گوشه های این ساختمان جرزهایی مانند ستون با ارتفاعی کمتر از خود بنا یعنی 5.9 متر ساخته شد. این ستون ها هر کدام دارای 2 متر ضخامت هستند. اگر مقطع این ستون ها را نگاه کنید، به دلیل طاق نماهای فرورفته ای که در آنها اجرا شده، شبیه به ستاره های 8 پر هستند. این طاق نماها دارای 8 متر ارتفاع و فرورفتگی نیم متر و عرض 1 متر است. در قسمت شمالی ساختمان هم ورودی این بنا را می بینیم که دارای ارتفاع 3.4 متر و عرض 1.6 متر و به شکل طاق جناغی است. این ورودی در قاب مستطیلی به ابعاد 3.9 متر در 5.6 متر قرار گرفته و هم وروی و هم قاب مستطیلی در طاق نمای بسیار بزرگ جناغی با ارتفاع 10 متر و عرض 5.5 متر واقع شده اند.

در این قسمت تزئینات بسیاری را با گچبری های ظریفی می بینیم که این گچبری های لانه زنبوری در خود نقوش برجسته ای از گل و بوته های در هم پیچیده را نشان می دهد. در حاشیه قاب مستطیلی هم آیاتی از قرآن به صورت برجسته گچبری شده اند. این ورودی در سطح بالاتری قرار گرفته و از سطح زمین تا آن 7 پله وجود دارد که معادل با 1.2 متر می شود. بین ستون هایی که در گوشه ها قرار گرفته و طاق نما دو مستطیل و دو سطح نیم دایره ای می بینیم که از نظر ابعاد سطح مستطیل ها ارتفاعی برابر با 11.5 متر و عرض 0.8 متر دارند. بر روی این 4 سطح نیز گچبری های ظریف و زیبا دیده می شوند. در قسمت های شرقی و غربی بنا طاق نماهایی با عرض 4 متر و ارتفاع 8.5 متر وجود دارند که در این طاق نماها از تزئینات مخصوص این بنا استفاده شد.

بالای این طاق نماها و همچنین بالای ستون ها کتیبه هایی وجود داشته که بر روی آنها آیاتی از قرآن به شکل برجسته نوشته شده است. همانطور که گفته شد، در ابتدا این بنا دارای گنبد بوده که بعد از چند سال این گنبد خراب می شود و امروزه اثری از آن در بخش گنبد علویان وجود ندارد و دیوار این بنا تا جایی که گنبد شروع میشده، باقی مانده است. در این بنا از تزئینات بسیار زیبا و ظریفی استفاده شده و میتوان آن را در زمینه معماری اسلامی و همچنین گچبری این دوران جزو بهترین ها و شاهکار بسیار بزرگی دانست. گنبد علویان و گنبد سرخ مراغه از نظر نما و شکل بیرونی شباهت بسیاری به یکدیگر دارند و از نظر معماری داخلی بنا گنبد علویان بسیار شبیه به گنبد حیدریه قزوین است.

در قسمت داخلی این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران نیز از تزئینات به خصوص این بنا استفاده شده و گچبری های جدید و نوآورانه ای را میتوان در قسمت محراب معماری گنبد علویان مشاهده کرد. در این ساختمان راه پله های بسیار باریکی وجود دارد که از آنها برای بالا رفتن و رفتن به سقف میتوان استفاده کرد. راه پله دیگری در قسمت محراب قرار داشته که به سمت زیرزمین و سرداب جایی که دو نفر از خاندان علویان دفن شده اند، می رسد. در قسمت سرداب هم دو مقبره به شکل مکعب مستطیل می بینیم که از آجرهای فیروزه ای لعاب دار برای نمای آنها استفاده شده است. در این سرداب که فضای بسیار کوچکی دارد، 6 حجره را می بینیم که هر کدام طاق نمای جناغی دارد.

تپه هگمتانه

هگمتانه پایتخت مادها، پایتخت تابستانی هخامنشیان و ساتراپ نشین ماد از هخامنشیان تا ساسانیان بود. یونانیان به هگمتانه اکباتان می گفتند. این منطقه نخستین پایتخت ایران بوده و به همراه آتن در یونان و رم در ایتالیا و شوش در خوزستان از معدود شهرهای باستانی جهان بوده که همچنان زنده و مهم مانده است. هرودوت این شهر را ساخته دیااکو دانسته و گفت که هفت دیوار داشته که هر کدام به رنگ یکی از سیاره ها بوده اند.

با توجه به موقعیت و منابع استراتژیک هگمتانه، این محوطه احتمالا پیش از هزاره یکم پیش از میلاد اشغال شده بود، هر چند که شواهد تاریخی و باستان شناختی در این مورد وجود ندارد. بنا به گفته هرودوت، هگمتانه در اواخر سده هشتم پیش از میلاد به عنوان پایتخت مادها توسط دهیوک برگزیده شد. هرودوت مجتمع شاهانه شامل قصر، خزانه داری و اقامتگاه نظامی که بر روی تپه ای ساخته شده بودند را توصیف می کند و می گوید که این مجتمع توسط هفت دیوار متحدالمرکز که هر دیوار داخلی از دیوار بیرونی بلندتر بود و بر آن اشراف داشت، ساخته شد.

با وجود دو سده درگیری در سرزمین های مادی مرکز زاگرس، آشوریان هیچ گونه گزارش روشنی از هگمتانه ارائه نداده اند و ممکن است که آنها هرگز در شرق الوند پیش روی نکرده باشند. سنت های قدیمی دیگری هم منشا هگمتانه را به سمیرامیس افسانه ای یا به جمشید نسبت می دهند. از جمله ویژگی های شهر باستانی هگمتانه، معماری و طرح و نقشه منظم این شهر بوده که در بین آثار باستانی بدست آمده کم سابقه است. آثار کشف شده حاکی از وجود یک شبکه منظم و پیشرفته آبرسانی در شهر حکومتی مادها، پارس ها و پارت ها است. در فواصل بین کانال های آبرسانی هم معابری بر عرض 5/3 متر وجود داشته و کف این معابر تماما با آجرهای مربع شکل و منظمی مفروش بوده است.

تحقیقات نشان داد که در فواصل 35 متری بین معابر دو سری واحدهای ساختمانی قرار دارند که هر کدام شامل یک حیاط مرکزی (هال) است، با اتاق ها و انبارهایی به صورت قرینه در گرداگرد آن. به شکلی که هر واحد ساختمانی فضایی در حدود 5/17 * 5/17 متر را در بر می گیرد. معابر مذکور با عرض 5/3 متر و پی بندی آجری در بخش وسیعی از تپه گسترش داشته و جهت شمال شرقی به جنوب غربی دارند. پیشینه حفاری های علمی این تپه به سال 1913 میلادی بر می گردد که هیئتی فرانسوی از طرف موزه لوور پاریس به سرپرستی شارل فوسی کاوش هایی را در تپه هگمتانه انجام داد ولی نتایج این کاوش ها هیچ گاه منتشر نشد.

در طی 10 فصل حفاری انجام شده از سال 1362 تا 1378 که حدود 14000 متر مربع از بقایای این شهر کاویده شد، یکی از کهن ترین دوره های تمدن بشری نمایان شده است. همچنین یک حصار طولانی به ارتفاع 9 متر و دو برج عظیم و کم نظیر در درون آن کشف شد. از جمله کاوش های علمی سال 1362 تا کنون که به سرپرستی محمدرحیم صراف به انجام رسیده، منجر به شناسایی شهر بزرگی در دل تپه هگمتانه شده است. همچنین ادامه کاوش ها، بخش هایی از حصار عظیم شهر به قطر 9 متر و ارتفاع 8 متر را آشکار ساخته است.

این حصار در فواصل معین دارای برج های عظیم بوده که هگمتانه قدیم را در بر می گرفته است. بطور کلی، در یکصد سال اخیر باستان شناسان داخلی و خارجی بارها این تپه را حفاری کرده اند. ضمنا در طول حفاری های انجام شده، آثار ارزشمند و بی نظیری کشف گردیده که اغلب متعلق به دوران هخامنشیان و نیاکان آنهاست.

آرامگاه بابا طاهر

آرامگاه بابا طاهر عریان مربوط به دوره معاصر است و در همدان، میدان بابا طاهر واقع شد. این اثر در تاریخ 21 اردیبهشت 1376 با شماره 1870 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بابا طاهر که حدودا در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم می زیست، از شعرا و عرفای بزرگ روزگار خویش است. او یکی از مشهورترین دوبیتی سرایان ایرانی بوده که گذشت زمان نتوانسته دوبیتی های شورانگیزش را که به زبان پهلوی سروده شده ، از یادها بزداید. از بابا طاهر علاوه بر دوبیتی ها، آثار ادبی دیگری نیز به جا مانده که از آن جمله میتوان به دو قطعه، چند غزل، مجموعه کلمات قصار عربی و کتابی به نام سرانجام اشاره نمود.

بابا طاهر در مجموعه کلمات قصار عربی، عقاید عرفانی خود را در باب علم و معرفت و ذکر و عبادت و وجد و محبت بیان کرده که مشتمل بر 420 ذکر عارفانه در پنجاه باب و همراه با خاتمه ای در موضوعات متفرقه است. کتاب سرانجام وی مشتمل بر دو بخش بوده که بخش نخست آن رساله ای است که با کلمات قصار در عقاید عرفا و صوفیان و بخش دوم نیز رساله ای است به نام الفتوحات الربانی فی اشارات الهمدانی که گویا شارح آن جانی بیک همدانی است. در محوطه داخلی این آرامگاه 24 دو بیتی بر روی 24 قطعه سنگ زیبا حک شده و در قسمت پایین اطراف محوطه داخلی مزار نصب شده است.

آرامگاه بابا طاهر در مرکز میدانی مستطیل شکل، زیبا، سرسبز، با گنبدی فیروزه ای منشوری شکل، بر قاعده ای هشت ضلعی بر بالای تپه ای کم ارتفاع قرار گرفت. سقف آرامگاه کاشی کاری معرق بوده و ارتفاع آن از سطح فوقانی تپه 20/35 متر و از کف خیابان 25/30 متر هست. ستون های هشت گانه برج، قطعه سنگ مزار، کف و پله های آرامگاه از سنگ گرانیت حجاری شده و بنای اصلی نیز به ابعاد10 × 10 متر با مجموعه ای از منشورها پوشیده شد و دارای مدخل های ورودی و منفذهای نور است. نما و فرش بنای آرامگاه بابا طاهر همدان هم از سنگ بوده و در داخل آن کتیبه هایی از کاشی وجود دارند.

دو لوحه برنجی نیز در محوطه داخلی این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران نصب شده که یکی از آنها اسامی هیئت مؤسس انجمن آثار ملی به هنگام ساختمان آرامگاه و دیگری نام برخی از شخصیت هایی است که در کنار بابا طاهر دفن شده اند. مساحت کل زیر بنای آرامگاه و باغ آن حدود 8965 متر مربع برآورد شد. این بنا در طول قرون مختلف شاهد تخریب و بازسازی های متعدد بوده است. قدمت مقبره اصلی بابا طاهر به دوره سلجوقیان می رسد و در قرن ششم هجری هم یک برج هشت ضلعی آجری بر روی قبر بابا طاهر ساخته شد که بعدها ویران گشت.

در زمان پهلوی اول و از طرف شهرداری همدان، بنای جدیدی به جای بنای قدیمی ساخته شد که مصالح آن بیشتر آجر بود. در جریان همین بازسازی، لوح کاشی مربوط به قرن هفتم هجری که هم اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می شود، بدست آمد. بر روی این کاشی فیروزه ای رنگ آیات قرآن مجید به خط کوفی برجسته نوشته شد. احداث بنای جدید در سال 1344 خورشیدی با همت انجمن آثار ملی و شهرداری همدان و توسط مهندس محسن فروغی انجام شده است. آرامگاه جدید هم شاهکاری ممتاز و بدیع از معماری عصر جدید بوده که طرح اصلی آن تلفیقی از معماری قرن های هفتم و هشتم هجری و عصر حاضر است.

منطقه توریستی گنجنامه

دهکده توریستی گنجنامه در سال 1379 اقدام به ایجاد منطقه نمونه گردشگری در دامنه شمالی کوه های الوند نمود. این مجموعه موفق به اخذ مجوزهای لازم از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، صنایع دستی، سازمان تربیت بدنی و دریافت پروانه های ساختمانی کامل جهت ساخت حدود 18000 متر زیربنای مسقف شد. این مجموعه که به عنوان یکی از قوی ترین قطب های گردشگری ایران و خاورمیانه مطرح شده و به عضویت سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) درآمده، با ظرفیت روزانه 5000 نفر قابلیت ارائه انواع خدمات فرهنگی، ورزشی، تفریحی و اقامتی را به گردشگران داخلی و خارجی داراست.

از دیگر افتخارات این مجموعه کسب پروژه کارآفرین برتر در سال 1391 بوده و همچنین توسط مسئولین و مقامات کشوری تقدیر شد. این دهکده در مجاورت آبشار گنجنامه قرار دارد و امکانات مختلفی از جمله تله کابین، سورتمه ریلی، آبگیر ماهیگیری، شهربازی مدرن، سینما چهاربعدی، بانجی جامپینگ و...داشته که تمام رده های سنی می توانند از آنها بهره مند شوند.

پارک آبیدر

پارک تفریحی آبیدر که به نام پارک کوهستانی آبیدر نیز شهرت دارد، یکی از مناطق گردشگری ساکنین و مسافران سنندج بوده که با منظره زیبایی که از شهر دارد، یکی از بهترین انتخاب هاست. دلیل نامگذاری این مجموعه به نام آبیدر، قرار گرفتن در دامنه کوه آبیدر هست. در این پارک چندین باغ و چشمه طبیعی وجود داشته که یکی از بزرگترین باغ های این مجموعه باغ امیریه است و بزرگترین سینمای روباز خاورمیانه را در خود جای می دهد. مجموعه تفریحی آبیدر از قدیم محل تفریح مردم سنندج بوده و کوه آبیدر بین اهالی منطقه بسیار محبوب و با اهمیت هست.

در این قسمت از شهر که بایستید، سنندج را زیر پای خود خواهید دید و اگر به عکاسی یا نقاشی علاقه داشته باشید، می توانید تصاویر زیبایی را خلق کنید. شایان ذکر هست که ورودی مجموعه تفریحی آبیدر برای اتباع ایرانی و غیر ایرانی رایگان بوده و شما به همراه خانواده می توانید بدون پرداخت کمترین هزینه از بخش های تفریحی آن بهره ببرید. اگر تمایل دارید که آخر هفته خود را در کنار خوردن کباب و لذت بردن از هوای تازه، شاد و خاطره انگیز سپری کنید، مجموعه تفریحی آبیدر با دارا بودن بوفه خوراکی، رستوران، کافه، سرویس بهداشتی مردانه و زنانه و فضای مجزا برای بازی کودکان پیشنهاد ما برای شماست.

عمارت مشیر دیوان

عمارت مشیر دیوان در محله قدیمی سرتپوله سنندج، در خیابان شهدا (فرح سابق) قرار دارد. از بناهای مشهور دوره قاجاری بوده و مجموعه ای از فضاهای متعدد است. این ساختمان با شیوه و اسلوب معماری ایران به ویژه محوطه یک ایوانی در دوره قاجار توسط میرزا یوسف مشیر دیوان دیوان مشاور و جانشین حاکم منطقه به نام میرزا رضای وزیر کردستانی ساخته شد. این عمارت که سالیانی چند محل استانداری کردستان بود، هفت حیاط دارد که هر یک از آنها دارای آبنمایی جداگانه با طرح متفاوت و در عین حال مرتبط با دیگر آبنماها است و شامل بخش های خصوصی، عمومی، تشریفاتی، خدماتی و بهداشتی هست.

در بخش اصلی ساختمان ایوان ستون دار، تالار، حیاط و آبنما قرار گرفته و در و پنجره های آن از تلفیق گرده چینی چوب و شیشه رنگی اتاق ها را زینت داده است. سردر ورودی بنا با محوطه نیم هشتی و تزئینات آجری، سقف شیروانی، تالار تشریفات و ایوان ستون دار جلوی آن با طرح کلاه فرنگی، گچ بری و مقرنس های گچی و ارسی هایی با طرح های اسلیمی از جمله خصوصیات بارز این بنا است. حجاری روی سنگ ازاره و ستون هایی با تزئینات گچ بری طنابی و مقرنس کاری هم از جمله تزئینات بسیار شاخص عمارت هست.

محوطه عمارت و طراحی و ساخت تمام بخش های آن در یک زمان با رعایت تمامی اصول معماری ایرانی ویژگی منحصر بفردی را به عمارت مشیر دیوان بخشیده و دروازه ورودی عمارت به طور خاصی جذاب هست. ابتکار در صنعت گره چینی چوب و ارسی سازی به نحو چشمگیر در فضاهای بازشو و دعوت کننده و حدفاصل فضاهای بسته و نیمه باز و باز توسط استادکاران سنندجی انجام یافته و در مجموع، تفکیک سازی براساس شئونات اسلامی است.

عمارت آصف وزیری یا خانه کرد

در گوشه و کنار سنندج هرچه بگردیم، بنایی چشمگیرتر از عمارت آصف وزیری نخواهیم یافت. این بنای تاریخی و باشکوه یکی از قدیمی ترین آثار دیدنی و تاریخی سنندج بوده که تقریبا در مرکز این شهر واقع شده است. خانه کرد برگرفته از معماری زیبای دوران سلطنت سلسله قاجار و پهلوی اول بر ایران بوده و اوج این دوران را به نمایش میگذارد. اگر به قصد تفریح و گشت و گذار در بناهای تاریخی به شهر سنندج آمده اید، این بنا می تواند شما را به قلب تاریخ مردم کرد سوق دهد. عمارت آصف وزیری به حق یکی از سردترین بناهای شهر سنندج به حساب می آید ولی با این حال، در بین گردشگران داخلی و خارجی به محبوبیت کم نظیری دست یافته است.

بانی اولیه این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران که مساحتی بالغ بر چهار هزار مترمربع دارد، خانواده معتمد هاشمی ها (امجد الاشراف) بوده و احتمالا میرزا محمدرضای وزیر، پدر آصف دیوان آن را تملک کرده است. در زمان آصف دیوان این عمارت شکوه نهایی خود را بدست آورده و از این رو به عمارت آصف مشهور شده است. تاریخچه عمارت آصف وزیری یا خانه کرد امروزی مملو از فراز و نشیب های دوران قاجار و پهلوی اول بوده و به چهار زیر گروه تقسیم می شود.

این چهار بخش شامل دوره اول (مربوط به دوران صفوی بوده و تالار تشریفات، اتاق ها، راهروهای طرفین و قسمتی از بخش شرقی را در بر می گیرد)، دوره دوم (ضلع شرقی و غربی حیاط بیرونی و حمام عمارت را شامل می شود و در اواسط دوران صفوی ساخته شده است)، دوره سوم (مربوط به اوایل سلطنت خاندان پهلوی بر ایران بوده و فضاهای اندرونی، سردر ورودی نیم هشتی و بخش غربی تالار تشریفات در این دوران به مجموعه اضافه شده اند) و دوره چهارم (این دوره به دوران بازسازی و مرمت شهرت داشته و مرمت عمارت، تعویض سنگفرش حیاط و ساخت دوباره حیاط مستخدمین در این زمان صورت گرفته است) می شوند.

عمارت آصف به تنهایی توانسته است که لقب پرطرفدارترین دیدنی را از آن خود کند. معماری این بنا به بخش های سردر نیم هشتی، دالان ورودی، اتاق تقسیم آب، حیاط بیرونی، اندرونی، مستخدمین و مطبخ محدود می شود. عمارت آصف وزیری دارای دو حیاط مجزای بیرونی و اندرونی بوده که حیاط بیرونی حیاط اصلی بنا محسوب شده و دو ایوان، آب نما و باغچه را در بر می گیرد. در بخش شمالی این حیاط زیبا تالاری به چشم می خورد که معماری و گچبری های آن گردشگران را مجذوب خود می کند. در بخش شرقی حیاط راهروهای ارتباطی، یک چهار دری و دو اتاق دیده می شوند که باشکوه ترین حمام تاریخی عصر قاجار با کاشیکاری های بی نظیر به آن جلوه ای تازه می بخشد.

حیاط اندورنی به سبک معماری پهلوی اول ساخته شده و در بخش شمالی بنا جای دارد. در بخش جنوبی آن حیاط مستخدمین قرار داشته که به مرور زمان به طور کامل از بین رفته و معماران ناچار بودند که به شیوه ای نو آن را بسازند. بنای جدید شامل حیاط مرکزی، نگارخانه، سرویس بهداشتی و فضاهای تأسیساتی بوده و از دیدگاه برخی صاحب نظران از بنای قدیمی زیباتر هست. در ضلع جنوبی هم بخشی تحت عنوان حیاط مطبخ وجود دارد که حوضی در وسط آن تعبیه شده است. این حوض با انشعاباتی که از آن خارج شده، آب مورد نیاز اهل عمارت را تامین میکرد.

اتاق تقسیم میزان آبی که از حیاط مطبخ خارج میشد را بین اتاق ها و سایر بخش های عمارت تقسیم میکرد. همچنین، شاه نشین که بخش اصلی عمارت آصف وزیری بوده، با گچ بری و معماری بی نظیر خود شکوه زیبایی بدان بخشیده است. این مکان به سبک معماری خانه های کهن اصفهان ساخته شده و همگان را متحیر زیبایی خود می کند. داخل بنا به دلیل اینکه در منطقه کوهستانی قرار دارد، سرد بوده و به همین خاطر آن را رو به قبله ساخته اند تا بتواند از گرمای خورشید بهره ببرد. برای کاهش سرما در زمستان نیز از دیوارهای قطور و سقف های دو جداره استفاده کرده اند که همین امر هوش بالای معماران بنا را به رخ همگان میکشد.

در سالهای گذشته عمارت آصف وزیری به موزه کرد تبدیل شده که بخشهایی نظیر نگارخانه، حمام، غرفه های زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد، اتاق خان، بخش پوشاک، غرفه شکار، غرفه صنایع دستی، مطبخ زندگی روستایی، کتابخانه و مرکز اسناد را شامل می شود. به جهت حفظ و نگهداری بنا، در سال 1375 و به شماره 1822 این اثر در فهرست میراث فرهنگی ایران زمین به ثبت رسید و ماندگار شد.

عمارت سالار سعید

عمارت سالار سعید که هم اکنون موزه سنندج در آن دیده می شود، در خیابان امام و در بخش بیرونی عمارت ملا لطف الله شیخ الاسلام جای گرفته است. این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران هر ساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی و همینطور گروههای دانش آموزی و دانشجویی بسیاری هست و در سالهای اخیر طرفدارانی را برای خود دست و پا کرده است. آثاری که با حفاری توسط باستان شناسان بدست آمده اند و مربوط به دوره های تاریخی مختلف هستند، در عمارت سالار سعید نگهداری می شوند.

مالک عمارت سالار سعید فردی به نام ملا لطف الله شیخ الاسلام بوده که پس از مرگ او، این ملک به نوادگان و فرزندانش رسید. فرزندان این عمارت را بین خود تقسیم کرده و حتی برخی قسمت خود را واگذار کردند. بعد از گذشت زمان، عمارت سالار سعید به دو بخش اندرونی و بیرونی تبدیل و خاندان حبیبی و عبدالحمید خان سنندجی (سالار سعید) به ترتیب به عنوان مالک آنها شناخته شدند. عبدالحمید خان سنندجی بخش خود را به اداره فرهنگ آن دوره فروخت و پس از فروش به عنوان دانشسرا، کتابخانه و خانه پیشاهنگان مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت هم این بخش تبدیل به موزه سنندج شد تا فرهنگ قوم کرد را به معرض نمایش بگذارد.

بخش اندرونی هم که مالک آن خاندان حبیبی بودند، به سازمان میراث فرهنگی کردستان واگذار شد. عمارت سالار سعید به سبک معماری دوران قاجار و در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه بنا گشت. این بنا از مصالحی نظیر سنگ، آجر و چوب ساخته شده و زیبایی معماری عصر قاجار را به تصویر می کشد. پنجره های ارسی بزرگ در بخش هال وجود دارند که علاوه بر آنها هفت درب چوبی در این بخش مشاهده می شوند که به خودی خود یک شاهکار هنری هستند.

لازم هست بدانید که موزه سنندج دارای دو بخش باستان شناسی و مردم شناسی بوده که بعد از مدتی بخش مردم شناسی به عمارت آصف وزیری انتقال یافت و موزه سنندج به نمایش آثاری که از حفاری های باستان شناسی و باندهای قاچاق اشیا بدست آمده بودند، اختصاص یافت. بخش پیش از تاریخ که به ظروف سفالی بدست آمده از کردستان و بانه اختصاص یافته، در راهروی ورودی و یکی از اتاق های جنب تالار اصلی نمایش دیده می شود.

عصر تاریخ مهمترین آثار بدست آمده از تپه کهن کردستان نظیر زیورآلات زنانه، انواع ظروف سفالی، تبر، سنجاق های تدفینی، سوزن های دوخت، حلقه ها، اشیایی از جنس استخوان و عاج، سردوک ها، حلقه ها و مهره ها، سرنیزه، خنجر، حلقه های گوناگون، مجسمه های کوچک و ظروف سفالی با اشکال مختلف و ظروف شیشه ای شامل انواع پیاله و عطردان را به نمایش گذاشته که زیبایی بی نظیری به عمارت سالار سعید یا موزه سنندج می بخشند.

بخش دوران اسلامی هم شامل زیر بخش های سفالی و فلزی می شود. این بخش تنگ، کاسه، قدح، بشقاب، مجسمه و ریتون را به نمایش میگذارد که نقوش اسلامی به ظرافت تمام بر روی آنان مشاهده می شوند. بخش موقت که هنوز نام کاملی بر روی آن قرار نگرفته، به نمایش آثار خارجی شامل مجسمه های برنزی و ظروف شیشه ای اختصاص دارد و تماشای آنها خالی از لطف نیست.

بازار سنندج

بازار سنندج بازاری بزرگ در مرکز شهر سنندج و خیابان فردوسی بوده که قدمتی تاریخی دارد. تاریخ ساخت این بازار قدیمی و تاریخی به زمان سلیمان خان اردلان در سال 1046 هجری قمری باز می گردد که نقشه آن به شکل مستطیل بوده و برخلاف تمام بازارهای ایرانی که بصورت خطی شکل گرفته اند، بازار سنندج با الهام از بخشهای حاشیه ای میدان نقش جهان اصفهان به شکل مستطیل ساخته شده است. در وسط این بازار سراهای مختلفی قرار گرفته که به خاطر احداث خیابان انقلاب به دو بخش مجزا تقسیم شده اند. سقف راسته بازار سنندج هم به صورت طاقی شکل بوده و طاق و گنبد از سنگ، خشت و آجر شکل گرفته اند.

با اینکه از بازار سنندج فقط سه دروازه قدیمی باقی مانده ولی با وجود مراکز خرید جدید، این بازار همچنان موقعیت و ارزش خودش را از لحاظ تجاری حفظ کرده است. در بازار سنندج میتوان شور و حیات را کاملا احساس کرد. پیر و جوان و زن و مرد با پوشیدن لباس های محلی خود به گشت و گذار در بازار مشغول هستند و آوای دلنشین موسیقی کردی همه جا به گوش می رسد. اگر دوست دارید که در کنار تهیه سوغات و خرید که به دلیل تنوع بالای مغازه ها به راحتی امکان پذیر هست، با مردم همنشینی کنید و با فرهنگ منطقه کردنشین ایران آشنا شوید، این بازار بهترین انتخاب است.

عمارت خسروآباد

عمارت خسروآباد که در بلوار خسروآباد قرار گرفته، مرکز فرمانروایی خسرو خان اردلان بوده و از همین جهت دارای ارزش تاریخی بسیاری هست. در عمارت خسروآباد علاوه بر قصر سلطنتی که وجود دارد، باغی زیبا و سرسبز مشاهده می شود. این باغ بوسیله 4 خندق در طرفین و درختان بلند قامت در اطراف احاطه شده است. سالانه گردشگران و علاقمندان بسیاری به عمارت خسروآباد سنندج می آیند تا شکوه دوران حکمرانی خاندان اردلان را نظاره گر باشند.

عمارت خسروآباد در مساحتی بالغ بر 6000 متر مربع و به دستور امان الله خان اردلان، حاکم کردستان ساخته شد. زمانیکه عمارت خسروآباد بنا شد، سران حکومت تصمیم داشتند که بنا جایگزین دژ حکومتی سنه به عنوان مقر نظامی و سیاسی شود ولی ساخت آن نه تنها از محبوبیت دژ حکومتی سنه کاهش نداد، بلکه روز به روز بر محبوبیت آن به عنوان پایگاه سیاسی افزود و عمارت خسروآباد به عنوان محل تشریفات، استقبال از شاهان و محل اقامت خاندان اردلان مورد استفاده قرار گرفت. این بنای تاریخی شاهد اتفاقات مهمی بوده که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد: ورود ناصرالدین شاه به کردستان و خیمه زدن او در عمارت خسروآباد، واگذاری بنا به میرزا صادق خان اعزاز الملک و...

بخش اصلی عمارت خسروآباد که کاخ سلطنتی محسوب هست، بخش هایی نظیر حمام، اتاق قاپچیان و خدمتکاران را علاوه بر سالن اصلی داراست. گچبری، آجرکاری، اروسی های زیبا و حوض چلیپا زیبایی خاصی به محوطه داخلی کاخ بخشیده و مورد علاقه طرفداران تاریخ کهن است. بعد از امان الله خان اردلان تغییرات بسیاری بر روی معماری این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران صورت گرفت و حوضی صلیبی شکل به مجموعه اضافه شد که توانست بر زیبایی عمارت خسروآباد بیفزاید.

درب اصلی عمارت که از چهار تکه چوب درخت گردو ساخته شده، در مقابل حوض قرار دارد. سردر اصلی باغ و عمارت خسروآباد، هلالی شکل هست که همین شکل هلال و گچبری های ساده و ظریف بر زیبایی آن می افزایند. آب عمارت خسروآباد از کوه آبیدر تامین می شود و همچنین در طبقه سوم کاخ فواره ای وجود دارد که سبب خنکی محوطه داخلی خسروآباد می شود. کتیبه ای سنگی در این بنا نگهداری می شود که اسم فتحعلی شاه قاجار و والی کردستان، امان الله خان بر روی آن در قالب یک شعر متعلق به خرم کردستانی حکاکی شده و بر زیبایی و اهمیت عمارت خسروآباد افزود.

روستای پالنگان

پالنگان نام روستایی در دهستان ژاورود شهرستان کامیاران استان کردستان بوده که در گذشته، پالنگان یا محل زیست پلنگ نامیده میشده است که در زبان کردی معنی آن تکیه دادن هست. قدمت روستای پالنگان به حدود سه هزار سال پیش باز می گردد. مردم این روستا دارای لهجه اورامی بوده و از محصولات و سوغاتی های این روستا میتوان به گندم، گیوه بافی، عسل طبیعی، موج بافی، جاجیم بافی، جو و انواع مواد لبنی اشاره کرد.

طاق بستان

طاق بستان در لغت نامه فارسی به معنی قوس باغ یا قوس ساخته شده از سنگ هست. این اثر تاریخی سایتی با مجموعه ای از سنگ های بزرگ دوران امپراطوری ساسانی بوده که در قرن چهارم میلادی حک شده اند. طاق بستان حوضه ای سنگی است و مراسم تجلیل از اردشیر دوم، شاپور دوم، شاپور سوم و خسرو دوم و همچنین صحنه های شکار خسرو دوم را نشان می دهد. این نمونه ارزشمند از هنر ساسانی در قلب کوههای زاگرس واقع شده و تقریبا 1700 سال باد و باران را متحمل شده است. طاق بستان به یک پارک باستان شناسی تبدیل شده و دارای اطلاعاتی از اواخر سلطنت ساسانیان بر ایران است.

کنده کاری های این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران، بخشی از بهترین و زیباترین نمونه های مجسمه سازی ایران زمین بوده و شامل مجسمه اردشیر دوم (383-379) و شاپور سوم (383 تا 388) و دیگر نمادهای ساسانی بر مبنای گرایش های مذهبی، شکوه، افتخار، روحیه مبارزه، جشن، شادی هست که همگی به زیبایی و شکوه تمام می درخشند. به خاطر زلزله های اخیر در طاق بزرگ و طاق کوچک ترکهایی ایجاد شده و جمع شدن خزه ها در این ترک ها سبب محو شدن قسمتی از حکاکی شد.

نخستین بخش طاق بستان و به نوعی قدیمی ترین آن مراسم تاجگذاری اردشیر دوم توسط پیشینیانش یا اهورامزداست. در این تصویر حیرت انگیز، شاه با لباس زرق و برق دار شاهانه خود و با بدنی به صورت تمام رخ و صورت سه رخ در کنار اهورامزدا مشاهده می شود. شاه ساسانی، چهره ای مردانه با ریش مجعد و موهایی انبوه دارد و در زیر پای او که نماد خواری و خفت هست، شاه در بند کشیده شده روم قرار دارد. نقش دیگر این سنگ نگاره، خداوند میترا بوده که بر گل لوتوس ایستاده است. او محافظ سوگندها به شمار می رود و شاهد این پیمان است. اعتقادات محلی و داستان عامیانه فارسی، این صحنه را به عنوان پیروزی نخست پادشاهان ساسانی در برابر آخرین پادشاه سلسله پارت تفسیر می کنند.

قوس کوچکتر در قسمت بالای دیوار و پشت دو کتیبه پهلوی قرار دارد و دو شخصیت سلطنتی با نام های شاپور دوم (شاپور بزرگ) و پسرش شاپور سوم را نمایش می دهد. اندازه فضای این بخش 6 × 5 × 3.6 متر بوده و بر طبق متون کهن در دوران سلطنت شاپور سوم ساخته شده است. در این بخش از طاق بستان، شاپور دوم در سمت راست و شاپور سوم در سمت چپ قرار دارد و دستان آنها روی یک شمشیر بوده که به سمت پایین است.

سه شخصیت در دیوار عقب ایوان بزرگ، معمولا به عنوان نماینده خسرو پرویز در کنار اهورامزدا و آناهیتا هستند. دو شخصیت حضور یافته گاهی اوقات به عنوان خدایان اهورامزدا و آناهیتا و گاه به عنوان یک کشیش و یک زادبوم به شمار می روند. یکی از برجسته ترین حوادث در داخل بزرگترین ایوان، رقص پادشاه ساسانی خسرو دوم (591-628 ق) بر روی شبیدیز بوده و در این تصویر اسب و سوار در زره های نبرد دیده می شوند. درخت زندگی یا به عبارتی درخت مقدس در این بخش از طاق بستان خودنمایی می کند که باشکوه و دیدنی هست.

دیوار غربی طاق بستان از بخش های مهم طاق بزرگ هست که تصویر گراز و دیگر حیوانات در این دیواره به صورت انیمیشن پشت سر هم حجاری شد بطوریکه حتی برخی آن را اولین انیمیشن ایرانی می دانند. شما در تصاویر این قسمت گرازی را در حال فرار با عضلات محکم و ماهیچه های قوی خواهید دید. در دیوار سمت راست و چپ قوس تصویری از شکار پادشاه وجود دارد. از زمان کوروش بزرگ تا انتهای دوره ساسانی، شکار یکی از فعالیت های مورد علاقه پادشاهان ایران بود.

بنابراین، صحنه های شکار اغلب در بخش های مهم بناها مشاهده می شوند. دو صحنه شکار در دو سمت قوس وجود دارند. یکی از صحنه ها، صحنه شکار قورباغه را نشان می دهد و دیگری صحنه شکار گوزن. پنج فیل رام شده در حالت تعظیم در این بخش نشان داده می شوند و در اطراف، نوازندگان زن مورد علاقه شاه حضور دارند. صحنه های شکار سلطنتی یکی از باشکوه ترین صحنه های تاریخ ایران به شمار می روند.

تکیه معاون الملک

تکیه معاون الملک از جمله آثار زیبا و باشکوه است که از دوره قاجاریه در کرمانشاه به یادگار ماند. این بنای تاریخی در بافت قدیم شهر کرمانشاه، در محله آبشوران قدیم و در خیابان حداد عادل واقع شده است. این اثر در تاریخ 10 آذر 1354 با شماره 945 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. در دوران قاجار تکیه های متعددی در کرمانشاه ساخته شد. معین الرعایا اقدام به ساخت تکیه ای در محله آبشوران کرمانشاه کرد. تکیه در سال 1282 خورشیدی به بهره برداری رسید و در آن زمان به منظور برگزاری آیین ها و مراسم های مذهبی بکار می رفت. سازنده بنا معمار اصغر معمار باشی بود که در سردر بنا نیز این مسئله ذکر شد. این تکیه پس از تخریب در جریان مشروطه و بازسازی مجدد به تکیه معاون الملک مشهور گردید.

در سال 1287 خورشیدی و به دنبال صدور فرمان مشروطیت، مشروطه خواهان به سرکردگی ظهیرالملک اقدام به تخریب و به توپ بستن تکیه که محل تجمع مستبدان و مخالفان مشروطه بود، نمودند. بر اثر به آتش کشیدن تکیه، تمامی آینه کاری ها از بین می رود و قسمتی از خود بنا تخریب می گردد. در ادامه این جریانات، خانواده معاون الملک در صدد مبارزه و انتقام بر می آیند و با کمک گرفتن از مردم سنقر و اطراف آن در طاق بستان تجمع می کنند و برای مبارزه آماده می شوند که پس از مدتی با وساطت جمعی از سادات و کارگزاران و رجال شهر کرمانشاه بین خانواده معاون الملک و ظهیرالملک صلح برقرار می گردد. بخش های تکیه معاون الملک هم عبارتند از:

• حسینیه: مجموعه بنا در حدود شش متر از سطح خیابان پایین تر است بطوریکه برای ورود به حسینیه باید از 17 پله بزرگ عبور کرد. در کنار پله های ورودی، سقاخانه کوچکی وجود دارد که به وسیله کاشی هایی با نقوش ابوالفضل تزئین شده است. حسینیه صحن کوچکی بوده که در اطراف آن حجره های دو طبقه و طاق نماهای متعددی قرار گرفته و سراسر دیوارهای آن با کاشی های زیبا آراسته شده است. داخل طاق نماهای این بخش به وسیله تابلوهای کاشی کاری شده پوشیده شده که صحنه هایی از عزاداری شامل سینه زنی، قمه زنی و تصاویری از خلفا و سلاطین ایران و بارگاه سلیمان را نشان می دهد. همچنین، اشعاری از واله کرمانشاهی در توصیف بنا و تاریخ خاتمه کاشی کاری آن در این قسمت به چشم می خورد.
• عباسیه: بنای عباسیه به صورت صحن وسیعی است که در قسمت شرقی آن بنای دو طبقه ای ساخته شده و در قسمت جنوبی آن ایوانی با دو ستون آجری برپا شده است. دیوارهای عباسیه نیز با کاشی هفت رنگ تزئین شده که بر روی آنها صحنه هایی از ورود یوسف به کنعان و بارگاه علی و پسرش حسین دیده می شود. در این صحن تصاویری نیز از شخصیت های مذهبی و سیاسی و مهره هایی از شخصیت های دوره قاجار بر روی کاشی ها نقش بسته است. در قسمت عباسیه دو موزه فرهنگی با نام های موزه موزه مردم شناسی کرمانشاه و موزه پوشاک و زیورآلات استان کرمانشاه هم وجود دارد.

تکیه بیگلربیگی

تکیه بیگلربیگی یا عمارت فراش باشی تکیه ای است در بافت کهن شهر کرمانشاه. این تکیه که در زمان قاجار به همت عبدالله خان ملقب به بیگلربیگی ساخته شده، از لحاظ آینه کاری در میان تکیه های کرمانشاه بی نظیر است. در سمت غربی حیاط، تالار آینه کاری بزرگی ساخته شده که به حسینیه معروف است. این تالار با تزئینات عالی و کتیبه های متعددی مربوط به دوران سلطنت مظفرالدین شاه مزین شده و در دو سوی دیگر هم اتاق وسیع مهمانخانه بیگلربیگی واقع گردید. در حال حاضر، تکیه بیگلربیگی به عنوان محل دو موزه خط و کتابت کرمانشاه و موزه پارینه سنگی زاگرس مورد بازدید عموم قرار می گیرد. این تکیه دارای سه درب ورودی بوده و ورودی اصلی آن در جبهه جنوب شرق قرار دارد.

سردر ورودی به وسیله مقرنس های گچی و گچ بری های برجسته تزئین شده است. همچنین، در دو طرف ورودی دو ردیف طاق نما دیده می شود. طاق نمای ردیف پایین مانند سردر ورودی با مقرنس های گچی و گچبری های زیبا تزئین شده است اما داخل طاق نماهای ردیف فوقانی با پیکره های گچی از شخصیت های دوره قاجاریه زینت یافت. پس از سردر ورودی فضای هشتی قرار دارد در دیوارهای این فضا هم طاقچه هایی ایجاد شده و سقف آن با رسم بندی های آجری تزئین شده است. در ضلع شمالی هشتی درگاه چوبی وجود دارد که از طریق آن میتوان وارد خانه های وابسته به تکیه شد. پس از هشتی دالان نسبتا درازی قرار دارد که به حیاط اصلی تکیه منتهی می شود. سقف دالان نیز با تزئینات معلقی مزین شده است.

در ضلع جنوبی دالان دو درگاه چوبی ایجاد شده که از طریق آنها میتوان به خانه های جبهه جنوبی تکیه دسترسی یافت. در ضلع شمالی هم ورودی دیگری بوده که به کوچه بن بست منتهی می شود. از طریق این ورودی میتوان به فضاهای مسکونی ضلع شمالی تکیه دسترسی پیدا کرد. ورودی سوم در جبهه جنوب غربی قرار دارد. این تکیه حیاط نسبتا وسیعی داشته که کف آن در حدود 2/5 متر از کف خیابان پایین تر است. در وسط حیاط نیز حوض بزرگی قرار گرفته و این حیاط در ماه محرم میزبان جمعیت انبوه عزاداران حسینی است.

با توجه به چنگک های باقیمانده در قسمت ایوان غربی به نظر می رسد که در فصل زمستان نیز با برپایی چادر در این حیاط از عزاداران استقبال میشده است. این تکیه دارای 24 اتاق بوده که در طبقه اول دسترسی به این اتاق ها از طریق پلکان های داخل حیاط صورت می گیرد. کف اتاق ها یک متر بالاتر از کف حیاط بوده و در داخل هر کدام از این اتاق ها طاقچه های متعددی و جود دارد که به صورت دو طبقه هستند و از طبقه دوم برای نگهداری وسایل مهمتر استفاده می کردند.

در ضلع شمال شرقی حیاط، یک آشپزخانه وجود دارد که در ایام محرم برای تهیه غذای عزاداران مورد استفاده قرار میگرفت. بخش جنوبی حیاط شامل چهار فضا بوده که سه فضای آن دارای ارسی است. دسترسی به این فضاها از طریق پلکان سنگی داخل حیاط صورت می گیرد و کف این فضا نیز حدود یک متر بالاتر از کف حیاط است. بخش شمالی حیاط دارای دو طبقه و یک زیرزمین بوده که دسترسی به زیرزمین از طریق پلکانی در حیاط صورت می گیرد. زیرزمین تکیه شامل حوضخانه، محل استراحت تابستانی و تعدادی اتاق است.

پنجره های زیرزمین به پنجره های مشبک یا زنبوری معروف است که در واقع کار بادگیر را انجام می دهد. سقف حوضخانه و استراحتگاه تابستانی با تیرهای چوبی و تخته کوبی پوشیده شده و اتاق های اطراف دارای طاق های آجری است. سقف هر یک از این اتاق ها با گچ بری های زیبایی تزئین شد. همچنین، در حدفاصل حوضخانه و استراحتگاه دو ستون زیبای چوبی وجود دارد که ساقه ستون ها به صورت چند وجهی و سرستون ها از نوع سرستون های چوبی است. این مجموعه به شیوه مقرنس کاری تزئین شد. در طبقه اول بخش شمالی شاه نشین قرار دارد و اطراف آن را فضاهای متعددی احاطه کرده است. فضای شاه نشین مشرف به حیاط دارای ارسی چوبی بسیار زیبایی بوده و دو طرف ارسی با ستون نماهای گچی تزئین شده است.

در تکیه بیگلبیگی یک حمام نیز وجود دارد که تا سالهای میانی دهه 1390 مالکیت خصوصی داشت اما پس از آن به تملک اداره میراث فرهنگی استان کرمانشاه درآمد. اقدامات اولیه برای مرمت این حمام در تابستان 1401 انجام شد که طی آن برخی از الحاقات به حمام که جزو معماری آن نبود، حذف شد. در سال 1383 هم موزه ای با عنوان خط و کتابت در محل تکیه بیگلربیگی افتتاح شد که در این موزه اسناد و مدارک و مستندات تاریخی و نسخ خطی نگهداری و در معرض دید بازدید کنندگان قرار گرفت.

موزه پارینه سنگی زاگرس که تنها موزه پارینه سنگی خاورمیانه است، در فضاهای ضلع جنوبی این تکیه قرار دارد. این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران در سال 1386 تاسیس شده و مجموعه ای از ابزارآلات سنگی و استخوان های انسان از دوره های پارینه سنگی مربوط به کرمانشاه و مناطق دیگر ایران و جهان در آن نگهداری می شود.

مسجد جامع شافعی

مسجد شافعی، مسجد جامع اهل سنت هست که در راسته بازار کرمانشاه (تاریکه بازار) قرار دارد. این مسجد تاریخی و دیدنی در سال 1324 شمسی تاسیس شد و از یک طرف به میدان جوانشیر و از سوی دیگر به تاریکه بازار منتهی می شود. مسجد شافعی کرمانشاه در محلی که در قدیم زائر سرا خوانده میشده، توسط تعدادی از خیرین اهل سنت به سرپرستی مرحوم حاج ملا سید حسین مسعودی خریداری و احداث گشت. امروزه تنها در بنای تازه مسجد که در کنار بنای قدیمی و به سبک مساجد ترکیه ساخته شده، مراسم نماز برگزار می شود.

مسجد شافعی الگویی برگرفته از مساجد کلاسیک عثمانی دارد و گنبد و نیم گنبدهای بلند، مناره های قلمی نوک تیز، جزئیات و تزئینات نقاشی در داخل بنا، ستون های قطور و فضای مرکزی مرتفع زیر گنبد اصلی در آن به زیبایی تمام به چشم می خورند. معماری این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران هیچ شباهتی به مساجد ایرانی نداشته و در نوع خود بی نظیر است.

باغ گلهای کرمانشاه

باغ گلهای کرمانشاه با مساحتی بالغ بر 5 هکتار روبروی بیمارستان سینا افتتاح شده و با ساخت آن، کرمانشاه به مامن یکی از جاذبه های گردشگری پرطرفدار در جهان تبدیل شده است. عملیات احداث باغ گلهای کرمانشاه از مهر 1391 شروع شده و اردیبهشت 1393 به پایان رسید. کرمانشاه بعد از اصفهان دومین شهری هست که دارای باغ گلها بوده و زیبایی های طبیعی شهر کرمانشاه از زمان ساخت آن به بعد جلوه بیشتری پیدا کرد.

این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران شامل نمایشگاه کاکتوس، برکه، آبراه، باغ های ایرانی و انگلیسی، بخش گل های فصلی، درختچه ها و گونه های مختلف گل جمع آوری شده از سراسر کشور هست و همچنین مسئولین امکانات کامل را برای بازدیدکننده ها فراهم آوردند که از جمله این امکانات میتوان به پارکینگ، برنامه های آموزشی برای کودکان و آموزش فرهنگ احترام به محیط زیست اشاره کرد. در این باغ امکان پرورش 4 هزار گونه گیاهی وجود دارد و همچنین 4 باغ گل ایرانی، ژاپنی، فرانسوی و ایتالیایی به صورت مجزا در این مجموعه قرار داشته تا شهروندان در فصل بهار و تابستان در عطر گل های زیبا غرق شوند و از تماشای آنها لذت ببرند.

باغ پرندگان صدف

باغ پرندگان صدف بزرگترین باغ پرندگان خاورمیانه بوده و مجهز به پانسیون و بیمارستان تخصصی پرندگان هست. 90 درصد پرندگان این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران وارداتی بوده و از آمریکای جنوبی و آسیای شرقی خریداری شده اند. مهمترین گونه های موجود در این باغ هم قوی مشکی و چوگان (پرنده سندباد) بوده و تمام گونه های مرغ و خروس دنیا در آن دیده می شوند.

محوطه بیستون

محوطه تاریخی فرهنگی بیستون یک سایت تاریخی و باستان شناسی مربوط به دوره های گوناگون تاریخی پیش از اسلام، پس از اسلام و همچنین دوره پیشاتاریخی است. محوطه تاریخی و فرهنگی بیستون در دامنه کوه بیستون در شهر بیستون و در کنار راه باستانی و کهن کرمانشاه به همدان جای گرفت. این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران در تاریخ 7 مهر 1381 با شماره 6463 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. تاکنون 28 اثر از آثار تاریخی کوه بیستون در فهرست آثار ملی ایران و 13 اثر همراه سنگ نبشته بیستون در 8 ژوئیه 2005 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسیده اند.

کوه بیستون در کناره یک راه باستانی پر رفت و آمد قرار داشته و این راه محل عبور کاروان ها همچنین نظامیان از شهرهای بابل و بغداد به سوی کوههای زاگرس و اکباتان بوده است. این خود از مهمترین عوامل گیرایی این منطقه برای نمایاندن قدرت پادشاهان ایران بود. نام بیستون از واژه بغستان به معنی جایگاه خدایان می آید. دیواره بیستون که سنگ نبشته بیستون بر روی آن کنده کاری شده، با بلندای 1200 متر و پهنه بیش از 5000 متر از مهمترین عوامل جذابیت این محوطه برای ساخت آثار تاریخی بوده و مرتفع ترین دیواره ایران و پنجمین دیواره مرتفع جهان است. این اثر تاریخی از بخش های مختلفی مثل سراب بیستون، غار شکارچیان، غار مرخرل، نیایشگاه مادی، پیکره هرکول، سنگ بلاش، سنگ نگاره گودرز و...شکل گرفت.

کاروانسرای بیستون

کاروانسرای شاه عباسی بیستون مربوط به دوره صفوی است و در محوطه تاریخی فرهنگی بیستون واقع شد. این اثر در تاریخ 13 مرداد 1353 با شماره 974 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا هم اکنون تحت مالکیت شرکت توسعه گردشگری استان کرمانشاه قرار داشته و از آن به عنوان هتل سنتی 5 ستاره بهره برداری می شود. در سال 1393 کار تغییر کاربری کاروانسرای شاه عباسی بیستون به عنوان یکی از حوزه های زیرمجموعه شرکت توسعه گردشگری استان کرمانشاه آغاز شد و این کاروانسرا از یک بنای تاریخی با قابلیت بازدید عمومی گردشگران به یک هتل سنتی 5 ستاره با نشان تجاری هتل های بین المللی لاله تبدیل شد.

مسئولان شرکت توسعه گردشگری استان کرمانشاه هزینه این تغییر کاربری را حدود سه میلیارد تومان اعلام کرده اند. هتل لاله بیستون در سال 1395 آغاز به کار کرد و مدیریت آن تا سال 1397 در دست شرکت توسعه گردشگری کل کشور بود اما از سال 1397 مدیریت آن به حوزه استان کرمانشاه این شرکت واگذار شد. هم اکنون «گروه هتل های بین المللی لاله» که مدیریت و خدمات هتلینگ این هتل را در دست داشته، در مالکیت و تحت پوشش شرکت توسعه گردشگری ایران قرار دارد.

هتل لاله بیستون با 6 هزار متر مربع مساحت ظرفیت پذیرش 100 میهمان را در 20 واحد پذیرایی داراست. در 26 شهریور 1402 در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض هم کاروانسرای شاه عباسی بیستون به همراه 53 کاروانسرای تاریخی دیگر تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند. این مجموعه جهانی به عنوان بیستمین و هفتمین اثر جهانی کشور ایران شناخته می شود.

غار قوری قلعه

در حدود سال 1355، تعدادی غارشناس اهل انگلیس موفق به کشف غار قوری قلعه شدند. بعد از مدتی هم تعدای غارشناس اهل فرانسه وارد این منطقه شده تا تحقیقات خود را آغار کنند. نتیجه این تحقیقات منتج به این مطلب شد که غار قوری قلعه دارای شصت و پنج میلیون سال قدمت بوده و بسیار حائز اهمیت هست. از سال 1360 هجری شمسی، کارشناسان ایرانی کار خود را در این دیدنی شروع کردند و بیش از سه کیلومتر از این مکان سحرآمیز را کشف و کارشناسی نمودند. در حال حاضر، غار قوری قلعه یکی از آثار دیدنی ایرانی بوده که به ثبت رسیده و لقب وسیع ترین غار آبی خاورمیانه را از آن خود کرده است.

دمای داخل این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران در تمام طول سال بین هفت تا یازده درجه سانتیگراد ثابت بوده و عمق حوضچه ها تا چهارده متر می رسد. این غار دارای تالارهای مختلف و زیبایی است که جز با دیدن نمیتوان به توصیف آنها پرداخت. یکی از دیدنی ترین تالارهای این غار که بزرگترین غار آبی خاورمیانه است، تالار عروس بوده که در عمق هزار و پانصد متری جای دارد. کریستال های سفید و براق جنس سنگ های محوطه تالار عروس است که اگر رویشان قدم بگذارید، جای پایتان خواهد ماند.

البته به دلیل بازدیدهای کنترل نشده در ادوار گذشته متاسفانه استلاگمیت های شکسته و یادگاری های روی دیوارهای آن توی ذوق می زنند. اما بقدری زیبایی های دیگر غار غیر قابل وصف است که نمیتوان از آن گذشت. این غار زیستگاه گونه نادری از خفاش هم هست که به نام خفاش موش گوشی شناخته شده و در این مکان سکنی دارد. در دامنه کوه شاهو و هشتاد و هفت کیلومتر بعد از کرمانشاه یکی از زیباترین و دلرباترین چشم اندازهای جهان در دره ای با پوشش جنگلی منحصر بفرد وجود دارد که بخشی از شهرستان روانسر محسوب می شود. غار قوری قلعه کرمانشاه در میان این زیبایی بی نظیر جا خوش کرده است.

این منطقه بیست و پنج کیلومتر با شهرستان روانسر فاصله داشته و در حال حاضر یکی از پرگردشگرترین مناطق بشمار می آید. در اطراف قوری قلعه کرمانشاه و جنگلی که وجود دارد، می توانید انواع گوناگونی از درختان بادام وحشی، بلوط، انجیر و آلبالوی کوهی را ببینید. اگر هم کمی شانس همراهتان باشد، شاید چشمتان به خرگوش، روباه، بز و کل هایی که در این منطقه زندگی می کنند، بخورد. برای رسیدن به این جاذبه، باید از شهر کرمانشاه به سمت پاوه برانید و پس از بیست و پنج کیلومتر رانندگی به روانسر برسید. قوری قلعه با تابلوهای متعددی که در روانسر دیده می شوند، مشخص شده و تمام مسیر آسفالت است.

آبشار گچان

آبشار گچان در ابتدای جاده ایلام به سرابله جای گرفته و این منطقه مملو از درختان بلوط است. در میان دره گچان هم چشمه ای دیده شده که آبشار گچان را تشکیل می دهد. آب این چشمه به دست اهالی روستاهای مجاور رسیده و برای آبیاری باغات میوه استفاده می شود. این منطقه با داشتن درختان گردو، آب و هوای بسیار خوبی هم داشته و می تواند گزینه ای عالی برای پیک نیک و گردش به همراه خانواده و دوستان به شمار آید.

قلعه فلک الافلاک

نام این قلعه تاریخی از ابتدا فلک الافلاک نبود. این بنای تاریخی در گذر زمان و در هر دوره ای نامی در خور شانش را به واسطه پادشاهان کسب کرد اما از عصر قاجار به بعد نامش تغییر چندانی پیدا نکرد و فلک الافلاک را به معنای دست نیافتنی از آن خود کرد. در زمان حال، برخی از تاریخ دوستان قلعه فلک الافلاک را با نام دوازده برجی می شناسند، چون دارای 12 برج است. از نامهای دیگری که مردم در ادوار مختلف بر آن نهادند، میتوان به دژ شاپور خواست، سابر خواست، قلعه خرم آباد و کاخ اتابکان اشاره کرد. تاریخچه ساخت قلعه فلک الافلاک به دوره ساسانیان و زمان حکمرانی شاپور اول بر ایران باز می گردد اما هنوز این تاریخ به اثبات نرسیده است.

برخی تاریخ دوستان اعتقاد دارند که ساخت این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران مربوط به دوره اتابکان در قرن چهارم هجری بود اما هنوز اثبات نشده است. قلعه فلک الافلاک تنها کاربری قلعه را نداشته و در دوره های مختلف از آن استفاده های دیگری نیز میشد. بطور مثال، در قرن چهارم هجری مقر حکومت آل حسنویه و سپس آل بویه بود. سپس به خزانه حکومتی خاندان بدر تبدیل شده و در دوران صفویه و قاجار مقر حکومت اتابکان لر کوچک و والیان لرستان بود. این دژ تاریخی در عهد پهلوی اول به عنوان پادگان نظامی و زندان سیاسی استفاده میشد که سرانجام در سال 1349 به وزارت فرهنگ و هنر سابق واگذار گشت.

در سال 1354 هم موزه های مردم شناسی و مفرغ ها در این مکان افتتاح و قلعه فلک الافلاک رسما به موزه ای زیبا تبدیل شد. در سالهای اخیر نیز برای زیباسازی محوطه آن بخش هایی نظیر موزه باستان شناسی، موزه مردم شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیای باستانی، مرکز فروش تولیدات فرهنگی و چایخانه سنتی بدان اضافه شدند تا گردشگران در زمان حضور با مشکل مواجه نشوند. قلعه فلک الافلاک با مساحتی بالغ بر 5300 متر مربع دارای پلانی تاریخی و هشت ضلعی بوده که با توجه به محل قرارگیری و آب و هوای منطقه، ورودی با عرض 10 متر، طول 20 متر و ارتفاع سه متر داشته است. این قلعه تاریخی از مصالحی مانند سنگ، آجر، خشت و ملات گچ و آهک ساخته شده که مقاومتی غیر قابل توصیف بدان بخشیده اند.

از بخش های دیگر قلعه فلک الافلاک باید به 8 برج، دو صحن، 300 جان پناه، 124 اتاق، 11 کفش کن بین اتاق ها و راهرویی که با 7 پله به محوطه ای می رسد که چاه معروف قلعه فلک الافلاک در آن واقع شده، اشاره کرد. ارتفاع بنا با توجه به محل قرارگیری و کاربری 23 متر بوده و گاها برای سکونت مردم بومی نیز از آن استفاده میشد اما در حال حاضر تنها چیزی که از شکوه آن باقی مانده، دو برج در شمال غربی و جنوب شرقی است. عمق چاهی که در بالا از آن یاد شد، 40 متر هست که همچنان آب مصرفی ساکنین منطقه را تأمین می کند.

مناره آجری

مناره آجری یکی از آثار باستانی شهر خرم آباد و متعلق به قرن چهارم هجری قمری هست. این بنا با قدمتی حدود 900 سال در جنوب خرم آباد و در کنار مکان شهر قدیمی شاپورخواست بر روی پایه سنگی بنا شده و حدود 30 متر ارتفاع دارد. قطر سطح تحتانی آن 5٫4 متر بوده و با پیمودن 99 پله دورانی میتوان به بام مناره صعود نمود. بقایای معماری سنگ و گچ با دیوارهای ضخیم در مجاورت مناره بیانگر وجود تاسیساتی نظیر کاروانسرا و مسجد و...گرداگرد بنا در گذشته است.

با توجه به سبک معماری بنا، احتمالا تاریخ ساخت آن به دوره فرمانروایی دیلیمان بر می گردد. بلندای آن بر اثر عوامل طبیعی کاهش یافته و اکنون با احتساب پایه سنگی، ارتفاع آن به 30 متر می رسد. قطر بنا در پایین ترین قسمت به 5٫4 متر کاهش می یابد. فضای داخلی آن از 99 پله تشکیل شده و ورودی مناره هم در جبهه غربی و روی سطح پایه قرار گرفته است. این بنا مربوط به دوره آل بویه بوده و با شماره 376 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

از این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران برای هدایت کاروان هایی که به سمت شهر باستانی شاپورخواست می آمده اند، استفاده میشده است. هم اکنون نیز از فراز آن میتوان دورترین چشم اندازهای شهر را مشاهده کرد. در گذشته، کاروان های زیادی به کمک این مناره راه خود را پیدا کرده اند و دیده بان های زیادی از بالای آن دشمن را دیده اند و مردم را به موقع از خطر حمله آگاه کرده اند.

دریاچه کیو

از آنجایی که مردم شهر خرم آباد به رنگ آبی یا کبود با لهجه شیرین خود کیو می گویند، این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران را به جهت داشتن آبی زلال و پاک و همچنین گونه های گیاهی فراوانی که در آن زندگی می کنند، کیو نام نهاده اند. زمان ساخت دریاچه کیو به سال 1352 باز می گردد، زمانیکه مرحوم علی محمد ساکی شهردار این منطقه بود و دستور ساخت آن را صادر کرد. دریاچه کیو در شمال غرب شهر خرم آباد با مساحت تقریبی هفت هکتار و عمق بین سه تا هفت متر جای گرفته و از ارزش توریستی درون شهری بسیاری برخوردار هست.

بخش قابل توجهی از آب دریاچه کیو از طریق چشمه تامین می شود و سرچشمه این چشمه ها در مخمل کوه قرار گرفته است. همچنین، چشمه ای به نام سراب کیو از زمان های قبل در محل دریاچه کیو وجود داشته و الان هم در شمال شرقی این دریاچه قرار دارد که در تامین آب دریاچه نقش بسزایی دارد. دریاچه خود جوش کیو یکی از دریاچه های زیبا و دیدنی شهر خرم آباد بوده که مردم بسیاری به همراه خانواده برای پیک نیک و تهیه کباب به این منطقه می آیند و در کنار لذت بردن از هوای تازه، با انجام ورزش های آبی از جمله قایق سواری، جت اسکی، اسکی روی آب و جت بات لحظات نابی را سپری می کنند.

دریاچه کیو جزو پربازدیدترین مکان های گردشگری بعد از قلعه تاریخی فلک الافلاک است. از امکانات مفرح و شادی آور در مجاورت تنوع زیستی آن میتوان به شهربازی و امکانات تفریحی مناسب برای کودکان و نوجوانان اشاره کرد. همچنین، لازم هست بدانید با اینکه فصل بهار و تابستان غالبا برای سفر به این منطقه پیشنهاد می شود ولی به دلیل حضور اگرت، حواصیل و پلیکان های مهاجر، فصل پائیز و برگ ریزانش به حق زیباترین زمان برای بازدید از دریاچه کیو خواهد بود. اگر هم غذا به همراه نداشتید، نگرانی به خود راه ندهید، زیرا بوفه های متنوع و رستوران های رنگارنگ در فاصله کمی نسبت به دریاچه قرار گرفته اند که می توانند پذیرای شما برای صرف وعده ناهار یا حتی شام باشند.

آبشار بیشه

آبشار بیشه در منطقه ای کوهستانی و دامنه های رشته کوه زاگرس قرار دارد و یکی از زیباترین آبشارهای کشور هست. به علت همجواری با چندین مجموعه زیبا همچون جنگل های پهناور بلوط، روستای زیبای بیشه و چشم انداز ایستگاه راه آهن بیشه به یک منطقه دیدنی و جذاب برای گردشگران تبدیل شده است. اگر قصد بازدید از این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران را دارید، می توانید مطمئن باشید که امکانات اقامتی برای شما فراهم هستند.

کاروانسرای گوشه شهنشاه

کاروانسرای گوشه شهنشاه یکی از آثار به جای مانده از دوره صفویان بوده که در 20 کیلومتری غرب شهر خرم آباد و در روستایی به همین نام قرار دارد. این کاروانسرا در کنار مقبره شجاع الدین خورشید، از امرای اتابکان لر کوچک قرار گرفته و به همین دلیل به شاهنشاه نامگذاری شده است. ساختمان این کاروانسرا دارای 15 اتاق و صحنی به اندازه 300 مترمربع هست. کل ساختمان به بخش تقسیم شده که بخش پشت کاروانسرا محل نگهداری چهارپایان و بخش جلو که از اتاق های 9 متر مربعی تشکیل شده ، محل استراحت مسافران بوده است. این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران با شماره 1921 و در تاریخ 16 شهریور 1376 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بقعه شجاع الدین خورشید

بقعه شجاع الدین خورشید که در دوره صفویه و در زمان شاهوردیخان، آخرین اتابک لر ساخته شده، مربوط به شجاع الدین خورشید، سر سلسله اتابکان لر (آل خورشید) بوده است. شجاع الدین خورشید به مدت سی سال و از آخر قرن پنجم تا اوایل قرن ششم ه.ق بر ایالات لر کوچک فرمانروایی کرد. مقبره وی هم به واسطه عدالت و دادگستری مورد احترام اهالی قرار گرفته است.

گرداب سنگی

گرداب سنگی یکی از آثار تاریخی بر جای مانده از دوره ساسانیان در شهر خرم آباد است. گرداب سنگی در مرکز خرم آباد و در میان بافت قدیمی شهر واقع شد. بنای گرداب سنگی دایره ای شکل بوده و به دور چشمه ای با استفاده از سنگ و ساروج (آهک و گچ) ساخته شده است تا آب خارج شده از چشمه را ساماندهی کرده و سپس، از طریق کانال آب چشمه را به نقاط مختلف شهر باستانی شاپورخواست منتقل کند. چشمه گرداب سنگی تقریبا در تمام ایام سال آب دارد. قطر این بنا 18 متر با محیط 256 متر مربع با پهنای 3 متر و ارتفاع آن تا کف چشمه 18 متر است.

بنای گرداب سنگی دارای یک دریچه به ابعاد 90×160 برای انتقال آب از گرداب به کانال های توزیع آب است. این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی غرب ایران در تاریخ 18 مرداد 1355 با شماره 1274 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. چشمه ای که گرداب سنگی از آن تغذیه می شود هم از اواسط زمستان تا اواسط تابستان پرآب بوده و در سایر مواقع خشک و خاموش است. آبدهی این چشمه 170 لیتر در ثانیه بوده که این میزان در اوایل فصل بهار افزایش می یابد.