غار شکارچیان (غار بیستون)

غار شکارچیان، غاری متعلق به دوران پارینه سنگی است که در دامنه کوه بیستون جای گرفت. این اثر در تاریخ 19 اسفند 1380 با شماره 4889 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. داستان کشف غار شکارچیان به سال 1949 (1328) و در سفر اکتشافی باستان شناس و انسان شناس آمریکایی به نام کارلتن کوون به غرب زاگرس باز می گردد. وی در زمستان آن سال به امید یافتن غارهایی با آثار آن عصر به ایران آمد. اولین هدف وی در این سفر، بازدید از غار کوچکی بود که در نزدیکی کتیبه مشهور داریوش در بیستون قرار داشت و زبان شناسی به نام کامرون همزمان با مطالعه کتیبه آن را دیده بود و بعدها به نام غار شکارچیان مشهور شد.

کوون پس از بازدید اولیه از غار، چند ماه بعد به مدت دو هفته به کاوش در این غار پرداخت که منجر به کشف هزاران ابزار سنگی مربوط به فرهنگ موستری و بقایای استخوان حیوانات شکار شده ای چون گوزن و اسب وحشی شد. این یافته ها احتمالا بین 70 تا 40 هزار سال قدمت دارند. کوون در بررسی مجموعه استخوان و دندان حیوانات یافت شده در کاوش به بخشی از استخوان ساعد و یک دندان پیشین برخورد که از نظر وی مربوط به انسان بودند. این دو نمونه استخوان و دندان همراه با سایر یافته های غار بیستون پس از کاوش به موزه دانشگاهی دانشگاه پنسیلوانیا در آمریکا منتقل شدند. وی در گزارش خود به اختصار به بقایای انسانی مذکور نیز پرداخت.

اخیرا هم این یافته مورد بازنگری قرار گرفت که برآیند آن به وسیله اریک ترینکاوس استاد دانشگاه واشینگتن و فریدون بیگلری (باستان شناس) پارینه سنگی (بخش پژوهش های پارینه سنگی موزه ملی ایران) منتشر شده به تفصیل درباره این یافته ها و غار محل کشف آنها بحث شده است. در بازنگری این بقایا روشن شد که دندان یافت شده مربوط به انسان نیست و در واقع متعلق به گاوسانان است و کوون اشتباها آن را به انسان نسبت داد.

اما قطعه ساعد یافت شده مربوط به انسان بوده و دارای ویژگی هایی است که در استخوان ساعد انسان های نئاندرتال قابل مشاهده هست. به این ترتیب، پس از گذشت نیم قرن نتایج مطالعه دقیق کهن ترین بقایای انسانی یافت شده در ایران نشان داد که ایران نیز بدون تردید در حوزه گسترش این انسان ریخت های دور پلیستوسن قرار داشت.