هر آنچه که باید درباره هلیکوباکتر پیلوری بدانید

فرارو/ طبق گزارشات پزشکی حدود 60درصد از مردم سراسر دنیا با باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter Pylor) زندگی می کنند که بسیاری از آنها از حضور این باکتری مهاجم دستگاه گوارشی بی اطلاع هستند؛ زیرا هیچ علامتی از بیماری ندارند.

هلیکوباکترپیلوری (Helicobacter Pylori) یک باکتری مهاجم به دستگاه گوارش است که طبق گزارشات حدود 60 درصد از افراد در سراسر دنیا با آن زندگی می کنند. امکان دارد از حضور آن آگاه باشند و یا اینکه هیچ علامت خاصی از بیماری متظاهر نشود.

این باکتری مارپیچی شکل است که در دستگاه گوارش و به طور مشخص در معده رشد و لانه گزینی می کند و تمایل بسیار زیادی به حمله به آستر و مخاط معده دارد. به طور معمول بی¬خطر است و در بسیاری از افراد حتی به عنوان میکروبیوتا و فلور طبیعی دستگاه گوارش شناخته می شود؛ اما در موارد پاتوژنیک مسبب بسیاری از موارد ابتلا به سرطان معده و زخم¬های معده و روده کوچک است. این باکتری اغلب در دوران کودکی معده را آلوده می کند و علائم در بزرگ سالی آشکار می شوند.

هلیکوباکترپیلوری برای زندگی در شرایط اسیدی معده کاملاً آماده و سازگار است. درحالی که بسیاری از عوامل پاتوژنیک بیگانه قادر به تحمل فضایی با اسیدیته شدید معده نیستند، این باکتری با داشتن عوامل مختلف که سلاح باکتری برای مقابله با سیستم ایمنی به شمار می رود، می تواند این فضا را برای خود مطلوب سازد. یکی از این موارد خنثی سازی اسید معده، نفوذ به درون مخاط و افزایش حساسیت سلول های جداری معده به اسید است.

اما چه مواردی باعث ابتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری می شوند؟ چگونه می توان از ابتلا به این عفونت در امان بود؟ برای درمان هلیکوباکتر چه باید کرد و تست های تشخیصی کدام هستند؟ پاسخ به همه این سوالات و بسیاری از اطلاعات مفید دیگر که همگی مبنای علمی دارند، در این مقاله در اختیار شما قرار خواهد گرفت.

هلیکوباکترپیلوری چگونه منتقل می شود؟

هرساله مقالات بسیار زیادی در رابطه با بیماری زایی این باکتری مهاجم به معده در نشریات معتبر منتشر می-شود؛ اما هنوز علت دقیقی در دسترس نیست. هلیکوباکتر هزاران سال است که با انسان هم زیستی پیدا کرده است. دو راه اصلی برای انتقال بیماری متصور شده است. یکی از راه دهان به دهان و دیگری از طریق مدفوع به دهان که مورد دوم می تواند در مواردی که شخص پس از استفاده از دستشویی دست¬های خود را به طور کامل نشسته است، رخ بدهد.

هلیکوباکتر همچنین می تواند از طریق آب یا غذای آلوده نیز انتقال یابد. بسیاری از متخصصان بر این باورند غذا هایی که زمان زیادی از طبخ آن ها گذشته است و حتی ظروفی که به صورت شسته نشده در مدت زیادی باقی می مانند، بهترین مکان برای رشد این باکتری و انتقال آن محسوب می شود. همین امر سبب شده است تا در بسیاری از کشورهای پیشرفته نظارت بسیاری بر کنار گذاشتن غذا های مانده در رستوران ها و مراکز تهیه غذا انجام شود.

علائم بیماری چیست؟

بسیاری از افراد مبتلا به هلیکوباکتر هیچ علامت خاصی ندارند. اما این موارد تا زمانی است که باکتری دست به سلاح نبرده باشد! زخم های معده و دئودنوم، درد های شکمی خصوصاً شب هنگام و زمانی که معده پس از چند ساعت از صرف یک وعده غذایی خالی است، تظاهر پیدا می¬کند. یکی دیگر از نشانه های بیماری این است که پس از خوردن دارو های ضد اسید معده درد فروکش می کند.

در بسیاری از موارد دیگر نشانه های زیر می تواند علامتی از ابتلا به H.pylori باشد.

o تکرر در آروغ زدن

o احساس نفخ

o حالت تهوع

o سوزش معده

o بی اشت هایی به غذا

o کاهش وزن ناگهانی

در مواردی که شخص دچار مشکل در بلع، کم خونی یا خون در مدفوع باشد، باید فوری به پزشک مراجعه شود.

چه کسانی در در معرض ابتلا به عفونت H. Pylori هستند؟

کودکان، آن هم به دلیل رعایت نکردن بهداشت صحیح و کافی بیش تر در معرض ابتلا به این عفونت هستند. خطر برای این عفونت تا حد زیادی بستگی به محیط و شرایط زندگی دارد. به طورکلی در موارد زیر احتمال ابتلا بیش تری وجود دارد:

• اگر در کشور های درحال توسعه زندگی می کنید.

• با کسانی که مبتلا به این عفونت هستند، زندگی می کنید.

• در مکان های شلوغ مثل خوابگاه ها حضور دارید.

حدود 10% از افراد مبتلا به هلیکوباکتر دارای زخم معده هستند. همچنین مصرف طولانی مدت دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی یا NSAIDSها زمینه را برای ایجاد زخم های معده فراهم می کند.

عفونت هلیکوباکترپیلوری چگونه تشخیص داده می شود؟

در قدم اول پزشک از شما درباره هرگونه سابقه خانوادگی یا درمانی معطوف به این بیماری سوال می کند. اگر علائم زخم معده را احساس می¬کنید، پزشک از شما درباره مصرف دارو های ضدالتهاب غیر اسروئیدی مثل ایبوبروفن سوال خواهد کرد. یک سری از تست های آزمایشگاهی دیگر برای تشخیص این باکتری کاربرد دارد که به شرح زیر است:

تست های فیزیکی

در طول معاینه پزشک معده را از جهت نفخ، حساسیت و درد معاینه می کند و همچنین صدا های شکمی را مورد بررسی قرار می دهد.

تست خون

جهت بررسی و یافتن آنتی بادی علیه هلیکوباکترپیلوری به نمونه خون نیاز است. نمونه خون جهت بررسی به آزمایشگاه ارسال می شود و تکنسین های آزمایشگاهی نمونه را از جهت تیتر آنتی بادی ها مورد بررسی قرار می دهند. اما باید بدانید که این روش تنها زمانی مفید است که قبلاً تحت درمان این باکتری قرار نگرفته باشید.

تست مدفوع

در این تست نمونه مدفوع جهت بررسی و یافتن آنتی¬ژن¬هایی که جزیی از پیکره باکتری هستند و در مدفوع حضور دارند، ارزیابی می شود. برای تست مدفوع و همچنین تست های تنفسی قطع دارو هایی مانند آنتی بیوتیک ها و مهار کننده های پمپ پروتون (PPI) حتماً مورد نیاز است. در غیر این صورت انجام این تست ها ارزش تشخیصی نخواهند داشت.

تست تنفسی اوره (UBT)

اولین بار تست تشخیصی UBT در بیمارستان دانشگاه کارولینسکای سوئد جهت بررسی حساسیت و اختصاصیت آن انجام شد که نشان داد در بیش از 95درصد موارد این تست رضایت بخش است. بیماران برای انجام تست یک کپسول بلعیدنی حاوی اوره را که از ایزوتوپ کربن (اوره نشان دار) ساخته شده است، مصرف می کنند. ایزوتوپ های کربن در طبیعت به مقدار ناچیزی وجود دارند که مقدار آن را می توان با کمک دستگاه های خاصی اندازه گیری کرد. اگر اچ پیلوری در معده وجود داشته باشد، اوره به نیتروژن و کربن به صورت دی اکسیدکربن تجزیه می شود.

آندوسکوپی

پزشک طی انجام این تست یک وسیله نازک به نام آندوسکوپ را از طریق دهان به معده و دئودنوم می-فرستد. تصاویری از طریق دوربین متصل به لوله به مانیتور ارسال می شود و نواحی غیرطبیعی مورد بررسی قرار می گیرد. در صورت نیاز پزشک می تواند با دستگاه از همین نواحی نمونه برداری (بیوپسی) انجام دهد.

عوارض عفونت هلیکوباکتر چیست؟

عفونت با این باکتری حتماً باید مورد درمان قرار بگیرد. در بسیاری از موارد درمان نکردن زود هنگام و مناسب می تواند به زخم معده و دئودنوم منتهی شود؛ اما مواردی از ابتلا به آیتم های زیر نیز گزارش شده است:

- خون ریزی داخلی که می تواند بر اثر زخم گوارشی و با کم خونی فقر آهن همراه است.

- مطالعات نشان داده اند که افراد آلوده به این باکتری خطر بالای ابتلا به سرطان معده (Stomach Cancer) دارند. سرطانی که سومین سرطان کشنده در دنیا معرفی شده است. هر ساله نزدیک به یک میلیون نفر به سرطان معده مبتلا می شوند و نزدیک به 800 هزار نفر جان خود را بر اثر این بیماری از دست می دهند. در سال 2018 در آمریکا تخمین زده می¬شود که 26 هزار مورد از موارد تشخیص به سرطان معده اختصاص داشته است؛ که از این مقدار 11 هزار نفر جان خود را از دست داده اند.

- درمان عفونت هلیکوباکترپیلوری شایع ترین علت ایجاد این نوع سرطان شناخته شده است. فاکتور های دیگر سیگار کشیدن و رژیم غذایی پرنمک و غذا های فرآوری شده است.

عفونت هلیکوباکترپیلوری چگونه درمان می شود؟

در بسیاری از موارد اگر علائم بیماری ظاهر نشده باشد، نیاز به اقدامات درمانی وجود ندارد که این مورد بستگی به تشخیص پزشک متخصص دارد. در صورت داشتن سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان معده و یا ایجاد زخم های گوارشی اقدامات درمانی اتخاذ می شود. درمان مناسب می تواند زخم را کاهش دهد و خطر ابتلا به سرطان معده را از بین ببرد.

در بسیاری از موارد رژیم های مختلف آنتی بیوتیکی برای درمان نیاز است که در کنار آن ها استفاده از دارو هایی که اسید معده را کاهش بدهند، برای افزایش عملکرد موثر آنتی بیوتیک ها توصیه می شود.

در رژیم دارویی سه گانه تجویز دارو های زیر معمولاً به مدت 7-14 روز انجام می شود:

- Clarithromycin

- Metronidazole

- Amoxicillin

- دارو های مهار کننده پمپ پروتون (PPI) مانند:lansoprazole، esomeprazole، pantoprazole، rabeprazole

بهترین مواد غذایی برای درمان هلیکوباکترپیلوری

عسل

عسل خواص آنتی باکتریال دارد و از زمان های قدیم به عنوان یک آنتی بیوتیک طبیعی کاربرد داشته است. یک مطالعه نشان داد که عسل می تواند رشد و تکثیر اچ پیلوری را سرکوب کند. محققان عقیده دارند که مصرف عسل با درمان های استاندارد ممکن است طول دوره درمان هلیکوباکتر پیلوری را کوتاه کند. به نظر می رسد که عسل خام و عسل مانوکا بیش ترین اثرات ضدباکتری را داشته باشند.

شیر

لاکتوفرین، گلیکوپروتئینی است که در شیر انسان و گاو یافت می شود و فعالیت های بازدارنده ای را در برابر H. Pylori از خود نشان داده است. یکی از مطالعاتی که از ترکیب آنتی بیوتیک و لاکتوفرین شیر گاو استفاده کرده بود، به از بین رفتن 100 درصدی نرخ باکتری در 150 فرد مبتلا منتج شد.

آلوئه ورا

آلوئه ورا یک گیاه درمانی است که برای درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد، ازجمله:

یبوست

سم زدایی

سلامت سیستم گوارش

التیام زخم

دریک مطالعه که از ژل درون برگ های آلوئه ورا استفاده شد و در جلوگیری از رشد و از بین بردن هلیکوباکتری حتی آن ها که در محیط های آزمایشگاهی به دارو مقاوم بودند، کارآمد ظاهر شد.

این تحقیق نشان می دهد که آلوئه ورا وقتی در ترکیب با آنتی بیوتیک استفاده شود، می تواند در برابر عفونت های هلیوباکتریایی مؤثر ظاهر شود.

کلم بروکلی

سولفورافان ترکیبی که به فراوانی در بروکلی وجود دارد، دشمن شماره اول هلیکوباکتر است. مطالعات بسیاری در انسان و حیوانات نقش اساسی این ماده را در کاهش التهابات معده نشان داده است.