معماری شهرها براساس جنبه های ناملموس فرهنگی طراحی و اجرا شود

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، معماری شهرها براساس جنبه های ناملموس فرهنگی طراحی و اجرا شود.

معاون میراث فرهنگی در وبینار بین المللی معماری معاصر و مسئله میراث فرهنگی ناملموس به موضوع میراث فرهنگی ناملموس در کنوانسیون های مختلف میراث فرهنگی و طبیعی یونسکو اشاره کرد و گفت: در کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان، 16 نوامبر 1972 برای ثبت هر اثر جهانی، شش معیار مطرح شده که تقریبا پنج معیار بطور تلویحی به موضوع میراث ناملموس اشاره می کند، به ویژه معیار شش که بر همین اساس تبیین می شود. به عبارتی برای ارزیابی یک اثر در مقیاس جهانی میراث فرهنگی ناملموس نقش بسیار موثری دارد.

او پیرامون اینکه معماری شهرها براساس جنبه های ناملموس فرهنگی طراحی و اجرا شود، افزود: در همین راستا کنوانسیون حراست از میراث فرهنگی ناملموس در سال 2003 به تصویب رسید که این کنوانسیون از کنوانسیون های مهمی است که به موضوع میراث ناملموس به شکل مستقل پرداخته است.

معاون میراث فرهنگی کشور تصریح کرد: کنوانسیون حفظ و ترویج تنوع مظاهر فرهنگی 2005 نیز که با هدف حفظ و ترویج تنوع بیان های فرهنگی تشکیل شده است، با تصدیق اهمیت دانش سنتی به ویژه نظام دانشی بومیان به عنوان منبع سرمایه معنوی و مادی و سهم مثبت آن در توسعه پایدار و نیاز به حفظ و ترویج مناسب می پردازد.

او در ادامه گفت: از مفاد این کنوانسیون ها میتوان نتیجه گرفت، همانطور که ارزیابی آثار تاریخی و فرهنگی در مقیاس جهانی، فارغ از جنبه های کالبدی، نیازمند توجه به عناصر فرهنگی ناملموس هستند، به نظر می رسد معماری معاصر نیز با توجه به جنبه های ناملموس فرهنگی، طراحی و به مرحله اجرا درآید.

طالبیان با اشاره به پرونده ثبت جهانی یزد و تاثیر ارزش های فرهنگی ناملموس یزد در ثبت جهانی این اثر ابراز امیدواری کرد: شهرهای معاصر باید بیش از پیش به ظرفیت های میراث فرهنگی ناملموس برای پویایی و سرزندگی این فضاهای زیستی توجه کنند.

فراهم نکردن زمینه ای برای ظهور و بروز عناصر فرهنگی ناملموس، یکی از کاستی های معماری معاصر است

مدیرکل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیا میراث معنوی و طبیعی و دبیر علمی وبینار بین المللی معماری معاصر و مسئله میراث فرهنگی ناملموس گفت: تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دو قرن اخیر در کنار تغییر نگرش انسان به خود، محیط زیست و فضای زندگیش، موجب خلق نوعی از فضای معماری در دنیای معاصر شده که ساختار و سازمان فضایی و مکانی آن در تاریخ معماری جهان بی سابقه بوده است.

او افزود: فارغ از ظرفیت های ایجاد شده از طریق خلق این نوع از فضای معماری، باید اذعان کرد معماری معاصر کاستی هایی را به همراه داشته است که از جمله آن میتوان به عدم فراهم کردن زمینه ای برای ظهور و بروز عناصر فرهنگی ناملموس اشاره کرد، عناصری خاطره انگیز و زندگی بخش که در صورت تداوم حضور، به میراثی فرهنگی در بستر معماری و شهر تبدیل می شده اند.

پورعلی تصریح کرد: تأکید بیش از حد بر جنبه های بصری، کالبدی و مادی و بی توجهی به جنبه های ناملموس و غیرمادی به ویژه عدم اعتنا به بسترهای فرهنگی، اجتماعی و مکانی، موجب خلق فضاهایی در معماری و شهر معاصر شده است که به جای آنکه مهیای حضور واقعی افراد باشد، صرفا مناسب صفحات مجازی هستند. در چنین شرایطی، آموزش معماری، نقد، داوری و ارزیابی آثار معماری معاصر بر عناصر صرفا مادی و بصری تأکید داشته و از جنبه های ناملموس کمتر بهره می برند.

دبیر علمی این وبینار بین المللی افزود: با مسابقات و جشنواره های بسیاری روبرو هستیم که ارزیابی آثار در آنها صرفا از روی تصاویر آثار انجام می شود و کمتر توجهی به جنبه های ناملموس و کیفی حضور افراد در آثار شده است.

میراث فرهنگی ناملموس می تواند کیفیتی خاطره انگیز برای معماری و شهر فراهم کند

مدیرکل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیا میراث معنوی و طبیعی بیان کرد: میراث فرهنگی ناملموس که عموماً در بستر رسوم، نمایش، آیین، مهارت های دستی و مهمتر از همه از طریق زبان در بستر زندگی، تولید، ترویج و پاسداری می شود، می تواند کیفیتی خاطره انگیز برای معماری و شهر فراهم کند مشروط به آنکه معماری و شهر نیز خود را مهیای بهره گیری از این ظرفیت کنند.

او ادامه داد: امری که در فرآیند طراحی معماری معاصر، کمتر موردتوجه بوده و رفته و رفته به مسئله ای جدی برای آینده معماری تبدیل می شود. معماری و شهر بدون عناصر و میراث فرهنگی ناملموس صرفا به تصویری انتزاعی از اشکالی میماند که زیباییاش بدون حضور ما تضمین می شود.

استادیار معماری عنوان کرد: تاریخ گواهی می دهد که موجودیت و پایداری معماری، فارغ از جنبه های کالبدی، در ارتباط پویا با عناصر فرهنگی ناملموس تضمین شده است. بی سبب نیست که گفته اند "کعبه بی طواف مشتی خاک و سنگ نیست". اول بیت آدمیان، کعبه، هستیاش را از ارتباط با طواف به دست می آورد. چه بسیار روایت است که طواف که کهن ترین میراث ناملموس مسلمانان است، در هر شرایطی در مکان کعبه برپا داشته شود.

دبیر علمی این وبینار بین المللی گفت: تلاش ها برای تأمل دوباره بر مسئله ارتباط معماری و موضوع میراث فرهنگی ناملموس چند دهه ای است مدنظر صاحب نظران غرب و شرق قرار گرفته است. وبینار بین المللی پیشرو در این راستا تلاش دارد به این مباحث در ایران بیشتر دامن زده و طرح پرسش کند.

شرط بقای میراث فرهنگی ناملموس، انتقال آن از نسلی به نسل دیگر است

سرپرست مرکز میراث ناملموس تهران گفت: به اعتقاد برخی از کارشناسان، میراث فرهنگی ناملموس چیزی نیست جز دانش سنتی، این دانش در کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس، تحت عنوان "دانش و مهارت های مرتبط با طبیعت و جهان"، در کنار سنت های شفاهی، هنرهای اجرایی، کنش ها یا رویه های اجتماعی، آیین ها و رویدادهای جشنی، و صنعت گری سنتی دامنه ها یا حوزه های پنجگانه میراث فرهنگی ناملموس را تشکیل می دهد.

او افزود: شرط بقای میراث فرهنگی ناملموس، انتقال آن از نسلی به نسل دیگر است. واضح است آنچه از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد و دارای ماهیت غیرمادی و ناملموس است، چیزی نیست، مگر آنچه تحت مفهوم کلی دانش جای می گیرد.

سرپرست مرکز میراث ناملموس تهران تصریح کرد: اگر نخواهیم بر درستی این ادعا که میراث فرهنگی ناملموس همان دانش سنتی است پافشاری کنیم، دست کم باید بپذیریم که در بسیاری از عناصر و تجلیات میراث فرهنگی ناملموس، دانش سنتی نقش انکارناپذیری دارد. بسیاری از عناصر یا تجلیات میراث فرهنگی ناملموس در تحت لوای دو یا چند دامنه از دامنه حوزه های پیش گفته قرار می گیرند. به عنوان مثال موسیقی سنتی آوازی ما بدون شک هم ذیل دامنه سنت های شفاهی قرار می گیرد و هم هنرهای اجرایی.

او در ادامه افزود: به همین قیاس بسیاری از عناصر میراث فرهنگی ناملموس که در دامنه های دیگر طبقه بندی می شوند، ذیل دامنه دانش سنتی نیز جای می گیرند. با یک نگاه به فهرست عناصر ثبت شده در یونسکو این امر به روشنی مشاهده می شود. به عنوان مثال لنج سازی و دانش دریانوردی مرتبط با آن در خلیج فارس که در سال 2011 میلادی در فهرست میراث فرهنگی ناملموس نیازمند پاسداری فوری به ثبت جهانی رسید، از مصادیق روشن دانش سنتی است.

سجودی بیان کرد: عناصر بسیاری وجود دارند که هم زمان چند دامنه را شامل می شوند که غالبا یکی از آنها دانش سنتی است.

سرپرست مرکز میراث ناملموس تهران اظهار کرد: یکی از تجلی گاه های درخشان پیوند دانش سنتی و میراث ملموس، بدون تردید دانش معماری است. مرکز میراث ناملموس تهران خوشحال است که همایش یک روزه معماری معاصر و مسئله میراث فرهنگی ناملموس را با همکاری دفتر ثبت، حفظ و احیا میراث طبیعی و معنوی معاونت میراث فرهنگی برگزار می کند.

معماری معاصر ما از معماری مدرن غربی گرته برداری کرده و از اصل خود جدا شده است

عضو پیوسته فرهنگستان هنر در ادامه گفت: فرهنگ حاصل تعامل تاریخی انسان با محیط است که به دو گروه تقسیم می شود گروهی که وجه مادی دارند و ملموس هستند و گروه دیگر مادی نیستند مانند اسطوره ها، آیین ها و دانش بومی که میراث ناملموس هستند، میراث ناملموس ماندگارتر بوده و در قید حیات است مانند زبان.

او افزود: یکی از خصوصیات فرهنگ موضوع تداوم آن است. فرهنگ در اثر تماس جامعه با مظاهر فرهنگی می تواند تداوم پیدا کند و این موضوع موجب می شود فرهنگ از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.

بهشتی تصریح کرد: معماری امروز ما در گذشته حبس شده است با معماری روبرو هستیم که مستاصل شده و از اصل خود جدا شده است. در حقیقت از معماری مدرن غربی گرته برداری کردیم. یکی از ویژگی های معماری معاصرمان فاصله گرفتن از گذشته و امتناع از زمینه است.

عضو پیوسته فرهنگستان هنر تصریح کرد: طی 80 سال اخیر در معماری معاصر ما معیارهای فرهنگی تاریخی رعایت نشده است. معماری که در 100 سال گذشته داشتیم نشان می داد هر شهر ویژگی های خاص معماری خود را داشت اما اکنون اینگونه نیست.