قلعه بهستان ماهنشان؛ کهن دژی در دل تاریخ پر فروغ ایران

قلعه بهستان ماهنشان در کنار رودخانه قزل اوزن استقرار یافته، به شماره 1458 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و از بناهای زیبا و تاریخی ایران هست. قلعه بهستان در ماهنشان تا قرن پنجم هجری قمری کاربرد داشته و از آن استفاده می شده است. با ما در این مقاله خواندنی همراه باشید تا بدانید قلعه بهستان کجاست و پی به زیبایی های معماریش ببرید.

معماری

طبقات بالای قلعه بهستان ماهنشان جهت دفاع و طبقات پایین تر بعنوان زاغه و محل نگهداری آذوقه مردم مورد استفاده قرار می گرفته است. این قلعه که در داخل کوهی به نام کنگلومرا واقع شده، از بخشهایی نظیر اتاق ها، دالان ها و راه پله ها تقسیم تشکیل می شود. روی برخی از قسمتهای دیوارهای قلعه بهستان در ماهنشان، محلهایی به شکل مثلث یا مدور وجود دارند که محل قرار گرفتن پیه سوز به جهت تامین روشنایی دالان ها و اتاق ها بوده اند. راه پله های این دژ نیز به صورت زیگزاگی و در امتداد ضلع های غربی و شرقی ساخته شده که طبق بررسی کارشناسان، در گذشته از پایین ترین قسمت ضلع شمالی قلعه شروع می شد و امروزه بطور کلی تخریب شده است.

در قسمت بالای پله ها، اتاقی وجود دارد که به شکل طاق محرابهای مساجد دوران اسلامی تزئین شده است. علاوه بر این، راه پله های زیاد با عرض یک متر نیز نشان دیگری از سبک معماری اسلامی در قلعه بهستان ماهنشان بوده که بدلیل تخریب گسترده ای که در آن اتفاق افتاده، امروزه تنها با عملیات کوهنوردی می توان به بالایش رسید. قسمت بالای قلعه با گچ اندوده شده و داخلش حوضی با ابعاد 3 در 7 متر از جنس سنگ و ساروج قرار دارد.

تاریخچه

مادها، اقوامی بودند که از طریق مصب و سواحل رودخانه قزل اوزن وارد فلات ایران شده و در روستاهایی همچون مادآباد در 15 کیلومتری ماهنشان ساکن گشتند. در مورد تاریخ دقیق استفاده انسان از این بنا به عنوان دژ، اطلاعات موثقی در دست نیست و برخی قدمت استفاده از آن به عنوان دژ و قدمت کنده کاری هایش را به مادها و برخی دیگر نیز به هخامنشیان نسبت می دهند، ولی گفته می شود این دژ تا قرن 5 هجری قمری و در دوران پس از اسلام نیز کماکان فعال بوده و بعنوان یک دژ حکومتی مورد استفاده قرار می گرفته است.

دسترسی

براساس مقاله قلعه بهستان کجاست باید بدانید که ابتدا باید وارد آزادراه زنجان-تبریز شوید و با گذشت 35 کیلومتر فاصله از استان زنجان، در منطقه ای تحت عنوان نیک پی به خروجی ماهنشان برسید. با وارد شدن به مسیر جدید و پس از طی 60 کلومتر قبل از رسیدن به ماهنشان، به بهستان می رسید. اکنون با رسیدن به سه راهی ایلی بلاغ، مسیری که به طرف ماهنشان می رود را در پیش بگیرید تا به روستایی به اسمن میرآخور برسید. از این روستا نیز عبور کرده و خود را به پل قزل اوزن برسانید. با گذشت از پل، در قسمت چپ خود یک جاده فرعی ملاحظه کرده که با وارد شدن به آن و طی مسیری در حدود 5 کیلومتر، به قلعه بهستان زنجان خواهید رسید.