موزه آبادان؛ بنایی که روایتگر تاریخ کهن ایران است

شهر آبادان دارای یک موزه با آثار فراوان از دوره ما قبل تاریخ و قاجاریه بوده و آثار بسیاری از هنرمندان کارگاه های سنتی را نیز در خود جای داده است. جالب هست بدانید که موزه آبادان یکی از قدیمی ترین موزه های کشور بوده و افتتاح آن به سال 1338 هجری شمسی بر می گردد. در ادامه این مقاله با ما همراه شوید تا برایتان بگوییم که موزه آبادان کجاست و با بخشهای موزه آبادان نیز آشنا شوید.

تاریخچه

موزه آبادان در ضلع جنوب غربی دانشکده نفت احداث شد و زمینی که به این پروژه اختصاص یافت، مساحتی در حدود 3800 متر مربع داشت. این موزه با همکاری و همیاری شرکت نفت آبادان و زیر نظر جامعه شناس مشهور روس ساخته و آماده شد. این جامعه شناس روس که با نام علی هانیبال بیشتر شناخته می شود، بخشهای موزه آبادان را در سال 1340 آماده بهره برداری کرد و افتتاح نمود.

علی هانیبال کیست؟

شاید لازم باشد حالا که نام این جامعه شناس روس به میان آمد، کمی با این شخصیت برجسته آشنا شویم. آکاردی نستوویچ هانیبال از پدر و مادری روس بدنیا آمد. او متولد سال 1890 میلادی بود. وی با دختری ایرانی به نام زهرا قره باغی وصلت نمود و صاحب سه فرزند شد. وی در کارنامه خود علاوه بر ساخت بخشهای موزه آبادان، موزه شهر قزوین را نیز دارد و در مدت کوتاهی که در این شهر اقامت داشت، آن را از خود به یادگار گذاشت. هانیبال که از نوادگان پوشکین، شاعر شهیر روسی بود، علاقه وافری به ادبیات و فرهنگ ایران پیدا کرد. او به چندین زبان زنده دنیا مسلط بود و بسیاری از اشعار فارسی را در ذهن داشت.

هانیبال بعد از مهاجرت به ایران و تغییر دین، نام خود را به علی تغییر داد. علی هانیبال از موسسان بنگاه مردم شناسی در سال 1316 هجری شمسی بود که بعدتر به نام موزه مردم شناسی تغییر نام داد. علی هانیبال پژوهشهای فراوانی در زمینه بازی بچه ها، لالایی ها، ترانه های عامیانه و باورهای اقوام مختلف ایرانی را انجام داد. اگر بگوییم فولکور ایران وامدار این جامعه شناس روس است، بیراه نگفته ایم. علی هانیبال با همکاری سفیر وقت ایتالیا یک تعزیه نامه خطی گرانبها را نیز گردآوری کرد که به کتابخانه واتیکان اهدا شد.

این مرد بزرگ در 12 اسفند ماه سال 1344 هجری شمسی در اثر سکته قلبی درگذشت و پیکرش در امامزاده دفن شد. متاسفانه، در حال حاضر حتی اثری از سنگ قبر این مرد شریف نیز در امامزاده باقی نمانده است.

دسترسی

موزه آبادان در شهر آبادان واقع شده است. این موزه که در ششم اسفند ماه سال 1393 و به شماره 31105 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد، در محله بوآرده شمالی قرار دارد. برای اینکه بدانید موزه آبادان کجاست، لازم هست اطلاع داشته باشید که در ضلع جنوب غربی دانشکده مهندسی نفت شهید تندگویان، در تقاطع بلوار معلم و خیابان 15 احمدآباد واقع شده است.

پانزده سال تعطیلی، تجربه ای تلخ

با شروع جنگ ایران و عراق، این موزه نیز به ورطه تعطیلی کشانده شد. اما این همه ماجرا نبود، چرا که بیم آن می رفت که مجموعه های با ارزش و بی نظیر بخشهای موزه آبادان در اثر لطمات جنگ از بین بروند یا حتی غارت شوند. به همین منظور، تمامی اشیای داخل موزه جمع آوری و به مکان امنی انتقال یافتند. پس از پایان جنگ، ساختمان موزه احتیاج به ترمیم و بازسازی داشت که همه این عوامل باعث شدند تا موزه شهر آبادن به مدت پانزده سال تعطیل باشد. در سال 1382 و در سال روز شکسته شدن حصر آبادان، این موزه مجدد افتتاح شد و تا به امروز فعالیت دارد.

معماری

براساس مقاله موزه آبادان کجاست، به نظر می رسد که برای ساخت گنبد مخروطی و طبقه طبقه موزه آبادان از آرامگاه دانیال نبی الهام گرفته شده باشد. ارتفاع این گنبد 22 و نیم متر است. در مرمت و بازسازی پس از جنگ، موزه آبادان به دو تالار جانبی در کنار یک تالار اصلی تبدیل شد. در تالار اصلی موزه شهر آبادان آثار دائمی به نمایش درآمده که از جمله این آثار می توان به مجموعه های بدست آمده از هزاره اول قبل از میلاد در شوش و آثار دوره قاجاریه و صفویه اشاره کرد. آثار مردم شناسی و هنرهای سنتی نیز در این تالار جای دارند. در یکی از تالارهای جانبی نمایشگاه های موقت برگزار می شوند و تالار دیگر به کتابخانه و سالن اجتماعات تبدیل گشته است.

در موزه کهن شهر آبادان چه چیزهایی را خواهید دید؟

ظروف سفالی تاریخی با اشعار نگاشته شده بر روی آنها یکی از مجموعه های کم نظیر این موزه قدیمی هستند. بخش مردم شناسی موزه نیز از بخشهای فعال هست. بتهای مفرغی، مجسمه حیوانات، ظرفهای لوله دار کروی خاکستری ساخته شده به مدل چرخ ساز، سر گرزه ها، نیم تنه سفالی آجری رنگ یک زن و دهانه های اسب تنها بخشی از آثار بدست آمده از حفاری شوش بوده که در موزه شهر آبادان می توان از دیدنشان لذت برد و به تاریخ کهن این سرزمین سفر کرد.

براساس مقاله موزه آبادان کجاست باید بدانید که نمایشگاه های صنایع دستی محلی با محصولاتی چون لیف خرما و محصولات حصیری، از پربازدیدترین بخشهای موزه شهر آبادان هستند. البته، بازدیدکنندگان می توانند این محصولات بومی محلی را خریداری کرده و بعنوان سوغات از آبادن به یادگار ببرند. موزه شهر آبادان بعنوان یکی از قدیمی ترین موزه های کشور، روایتگر تاریخ کهن ایران زمین است. با دیدن و قدم زدن در این محیط تاریخی شاید بتوان کمی از تلخی جنگ ویرانگری که هشت سال همه کشور را درگیر خود کرد، کاست و به آینده ای بهتر دل بست.