سفر به شهر خشتی میبد | تماشای آثار باستانی میبد

شهرستان میبد از زیباترین شهرهای خشتی جهان است که تقریبا بافت قدیمی خود را حفظ کرده و نمایی زیبا در شهر به جا گذاشته. آثار باستانی میبد و دیدنی های میبد، مانند نگینی در شهر می درخشند و چنان شگفت انگیز است که هر گردشگری را از گوشه و کنار دنیا مجذوب زیبایی هایش می کند. شهرستان میبد در 50 کیلومتری شمال غربی یزد واقع شده و 5084 کیلومتر مربع وسعت آن می باشد. شهرستان میبد شامل یک بخش مرکزی و دو دهستان به نام "بفروئیه" و "شهدا" می باشد و تنها 94556 در این شهر زیبا زندگی می کنند. شهرستان میبد یکی از حیرت انگیزترین شهرهای باستانی ایران محسوب می شود، اگرچه بافت تاریخی و قدیمی آن گزندهای فراوانی دیده است، اما هنوز بسیاری از پدیده ها و عناصر شهری قدیم، مانند راه های باستانی، بناها و تشکیلات وابسته به آن کهن دژ، شارستان، بیرونه ها و آثار گسترش شهری و بازمانده بناهای کهن را می توان در آن تشخیص داد. قدیمی ترین سند هویت تاریخی و آغاز شهرسازی در سرزمین یزد، "نارین قلعه" میبد است. این کهن دژ همچون پیری خسته و خاموش سرگذشت سالیان دراز رنج و آسایش مردمان این دیار را به یاد دارد. سکه های به یادگار مانده از دوران پوراندخت ساسانی که در این شهرستان ضرب می شد، از جمله اسناد تاریخی است که اهمیت سیاسی و مدنیت شهرستان میبد را در دوران ساسانی نشان می دهد. نام "میبد" نیز به نوبه خود مهر و نشانی از دوره ساسانی دارد. عمده شهرت میبد، سابقه دیرینه ای آن در صنایع دستی به ویژه ظروف سفالی، چینی و سرامیکی است. زیلوبافی شهرستان میبد نیز در ایران بی مانند است که در رونق اقتصادی منطقه نقش بسزایی ایفا می نماید. دوران ایلخانی است که از آن جمله می توان به بناهای مذهبی، بقاع، باغ های تاریخی ایرانی، مساجد، حسینیه ها، خانه های تاریخی، اماکن و زیارتگاه های زرتشتیان، آب انبارها، بادگیرها، بازارچه ها و مسیر قنوات اشاره کرد. با همگردی همراه باشید برای تماشای آثار باستانی میبد و دیدنی های میبد تاریخی.

یخچال خشتی

بنایی منحصر به فرد در شهرهای خشتی ایران می باشد. یخچال خشتی شهرستان میبد از دوره قاجار به یادگار مانده و از معدود یخچال های باقی مانده در این شهر است. این سازه از قسمت هایی مانند: حوض یخ بند، دیواره های سایه انداز، دیواره های غربی و شرقی و جنوبی آن در زمستان و سایه سار سردی در محوطه شمالی یخچال تشکیل شده، استفاده این یخچال بیشتر در شب چله بوده که با انداختن آب قنات به حوض پهناور، کم عمق آن محوطه و تکرار این کار در شب های پشت سرهم، باعث می شد قطعات بزرگ یخ به وجود بیاید و پس از خرد شدن، به مخزن یخ انتقال داده می شد. این یخ ها در گنبد خشتی بزرگ برای تابستان، مسافران و مردمان شهر نگهداری می شد.

چاپارخانه

چاپارخانه ها از دوره هخامنشی تاسیس شدند و کاربری آن ها ایستگاه مبادلات نامه ای در گذشته ها بوده. نگهداری و تیمار کردن اسب ها و آماده کردن پیک تازه نفس برای ارسال نامه ها و امانت های مهم بر عهده ی چاپارخانه ها بوده. از این رو این چاپارخانه ها همانند قلعه ایست که از آن محافظت و دفاع می شده است و اهمیت آن در دیوارهای عظیم، برج ها، روزنه های دیده بانی و تیراندازی به خوبی نمایان است. این روزها چاپارخانه بازسازی و مرمت شده و به عنوان موزه پست درب هایش به روی عموم باز است.

مسجد جامع میبد

این مسجد از زیباترین و مهم ترین آثار باستانی میبد و وسعت آن تقریبا سه هزار مترمربع می باشد. این بنا یادگاری از دوران اسلامی و قرن سوم هجری قمری است. شبستان در طرح اولیه آن بوده اما در قرن ششم گنبدخانه و ایوان به ان اضافه شده و همچنین در قرن هشتم هجری فضاهایی از دوران صفویه و قاجاریه به چشم می خورد. گنبد، ایوان شبستان دار، صحن بزرگ، گرم خانه غربی و شرقی و شمالی، فضاهای تابستانی و شبستان های زمستانی از قسمت های تشکیل دهنده ی این مسجد بزرگ است. مسجد حاج حسنعلی، مسجد امام حسن (ع) و حاج رجبعلی از ساختمان های این مجموعه ی بزرگ می باشد.

کهن دژ نارین قلعه

نارین قلعه از زیباترین دیدنی های میبد می باشد که قبل از اسلام ساخته شده و قدمت آن به هزاره سوم پیش از میلاد می رسد. دژ تاریخی بر بلندترین نقطه ی شهر احداث شده و 25 متر ارتفاع آن می باشد. این سازه ی عظیم در 5 طبقه ساخته شده و وسعت آن 4 هکتار می باشد. قدمت این دژ به دوره ساسانی می رسد و کهن ترین آثار باستانی میبد به شمار می آید. دو بخش حاکم نشین و مردم نشین دارد که قسمت حاکم نشین طبقه ی آخر قلعه می باشد، پنج لایه حصار و باروی تودرتو و طرحی منحصر به فرد دارد.

ندوشن

شهر ندوشن از زیباترین دیدنی های میبد است که باید رفت و دید، این شهر از دوره ایلخانیان پابرجاست و اوج شکوفایی و رونق آن در قرن پنجم و ششم هجری چشم نوازی می کند. این شهر مانند قلعه ای در برج و باروی خشتی محاصره شده، معماری ای از آن دوره به چشم نمی خورد، چهره کنونی شهر از دوره حکومت آل مظفر در میبد به یادگار مانده و بازسازی و تغییر منظر شهر توسط خاندان آل مظفر بوده. مسجد جامع ندوشن از برجسته ترین آثار باستانی این شهر تاریخی می باشد. عناصر معماری، ستون های سنگی، کتاب های خطی، کتیبه های سنگی و سرستون های چوبی در این مسجد چشم نوازی می کنند. اما منبر آن که با چوب گردو ساخته شده و تزیین منبت کاری، گره چینی و معرق آن منحصر به فرد است. تاریخ ساخت آن را می توان از روی سرلوحه ی آن دانست که نشان می دهد زمان ساخت آن در جمادی الاول 546 هجری قمری (شهریور 530 هجری شمسی) بوده. این منبر حدود 9 قرن است که قدمت دارد اما در منابع قدمت آن را در سده هشتم یعنی حکومت آل مظفر نوشته اند، ولی قدمت آن به قرن ششم زمان حکومت امیر فرامرز می رسد.

خانه ی سالار

از خانه های اعیانی که از برجسته ترین دیدنی های میبد می باشد. این خانه متعلق به حاج سالار نوه ی حکیم از طبیبان معروف آن زمان بوده. این خانه از دوره قاجار در محله باغشاهی به یادگار مانده. فضای خانه شامل: هشتی، حیاط مرکزی، ایوان، اتاق ها در چهار طرف حیاط با حوزه زیبایی در وسط حیاط  و چهار باغ لچکی شکل در اطراف آن می باشد. این عمارت زیبا در سال 1379 به ثبت ملی رسیده و امروزه به عنوان پایگاه پژوهشی میبد مورد استفاده قرار می گیرد.

شهرک صنایع دستی خورشید خانم

در این شهرک سفالگران هنرمندی دور هم جمع شدند تا سفالینه های زیبایی تولید کنند. از دیدنی های مورد علاقه ی مسافران این شهر می باشد که این بازدیدها باعث دلگرمی هنرمندان و تولیدکننده های سفال می باشد.

کاروانسرای شاه عباسی

این کاروانسرا از عصر صفویه به جا مانده و با طرح چهار ایوانی و آجر ساخته شده و از جذاب ترین دیدنی های میبد می باشد. موزه ی زیلوهای تاریخی میبد، رستوران سنتی، عکاسخانه، کتابخانه و فروشگاه های صنایع دستی در اطراف حیاط به چشم می خورند. ساباط، هشتی ورودی، حیاط مرکزی، مهتابی و حوضخانه، فضاهای مسقف غربی و شرقی و یکصد ایوان از سازه های این کاروانسرای زیبا می باشند. شاه عباسی از کارونسراهای مهم که بر سر راه ری به کرمان واقع شده، در کنار حصار شارستان و بارو میبد می باشد.