هرآنچه که باید درباره بیماری لایم بدانیم

روزیاتو/ بیماری لایم که به «بورلیوزیس» نیز شناخته می شود یکی از بیماری های خطرناکی است که می تواند مرگ بیمار را به همراه داشته باشد و از طریق کنه ای سیاه رنگ به انسان منتقل می شود. نیش این نوع کنه باکتری بورلیا را وارد بدن انسان می کند. بیمار در ابتدای بروز این بیماری ممکن است دچار التهاب پوستی شود اما با گذر زمان علائمی بیماری به مفاصل، قلب و سیستم عصبی نیز خواهد رسید.

بیماری لایم یکی از بیماری های شایع در نیم کره ی شمالی است و کنه ی ناقل آن نیز باکتری بورلیا را از طریق گزیدن آهو یا موش جذب می کند.

علائم بیماری لایم

معمولاً علائم نخستین بیماری لایم بسیار خفیف است. بیماران گاهی حتی علائم ابتدایی اش را با آنفلوآنزا اشتباه می گیرند. پس از مدتی نیز علائم شدت می گیرند. نکته ی دیگری که در مورد این بیماری اهمیت بسیاری دارد این است که علائم بیماری لایم شاید از بین برود اما آثار مخربی را طی چند سال بعد بر بدن وارد می کند. مراحل علائم بیماری لایم عبارتند از:

مرحله اول: ابتدای ابتلا به لایم

اریتما جزء نخستین علائمی است که روی پوست ظاهر می شود، یعنی بین 3 تا 30 روز پس از ابتلا که البته در اغلب موارد زمان ظهورش طی هفت روز از آغاز بیماری است. اریتما جزء علائم شایع این بیماری است که معمولاً بین 70 تا 80 درصد از بیماران دیده می شود. سپس محل گزیدگی به خارش می افتد:

معمولاً سرخی محل مورد نظر ابتدا کوچک است اما طی چندین روز بزرگ و بزرگ تر می شود و محیطش بین 12 اینچ یا 30 سانتیمتر می رسد.

سرخی پوست ممکن است شبیه به دایره های سیبل هدف شود.

این التهاب اغلب در محل گزیدگی ظاهر می شود اما با توجه به گسترش باکتری ممکن است در نواحی دیگر بدن نیز پدیدار شود.

محل التهاب شاید دردناک نباشد یا احساس خارشی حس نشود اما ممکن است محل در مورد نظر گرمای محسوسی حس شود.

التهاب روی پوست های تیره رنگ نمود کمتری دارد.

مرحله دوم: انتشار اولیه بیماری لایم

التهاب پوستی حدود یک ماه پس از گزیدگی حتی بدون درمان نیز از بین می رود اما علائم دیگر ممکن است طی چندین روز یا چندین ماه بعد بروز کند:

مننژیت، یا التهاب مغز و نخاع، که به سردرد و گرفتگی گردن منجر می شود

افزایش التهاب و خارش پوستی

تب و لرز

تورم غدد لنفاوی

خستگی

احساس درد در تاندون ها، عضلات، مفاصل و استخوان ها، خصوصاً در مفاصل بزرگ بدن

تپش قلب یا ضربان نامنظم

فلج نواحی صورت یا کاهش تونوس ماهیچه ای در یک یا هردوطرف صورت

تنگی نفس و سرگیجه

احساس درد به شکل تیرکشیدن و کرختی دست و پا

این علائم نیز ممکن است بدون درمان رفع شوند اما با گذر زمان بیمار مبتلا به لایم با مشکلات بیشتری روبرو خواهد شد. لطفاً توجه داشته باشید فرد مبتلا به بیماری لایم باید بی درنگ به پزشک مراجعه کند. درمان زودهنگام تأثیر بسیار بیشتری دارد.

مرحله سوم: انتشار کامل بیماری لایم

با اینکه در این مرحله باکتری کاملاً پخش شده اما در برخی افراد صرفاً همین مرحله است که علائم بیماری بروز می کند. چنانچه بیمار تحت درمان قرار نگیرد علائم بیماری ممکن است طی چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال پس از آغاز بیماری بروز کنند. در این مرحله علائم در سیستم عصبی و قلبی نمایان می شود:

ناتوانی در تمرکز

اختلال دیداری و خواب

فراموشی

کرختی، درد یا خواب رفتگی اعضای بدن

ضربان نامنظم قلب

درد مفاصل

فلج عضلات صورت

حدود 60 درصد از بیمارانی که تحت مداوا قرار نمی گیرند دچار آرتریت و تورم مفاصل، خصوصاً در ناحیه ی مفاصل بزرگ می شوند.

سندروم بیماری لایم پس از درمان

حتی بیمارانی که تحت مداوا قرار می گیرند دچار سندروم بیماری لایم پس از درمان می شوند که گاهی با نام «بیماری مزمن لایم» نیز شناخته می شود. در این نوع سندروم هیچ علائم خاصی گزارش نشده اما خستگی و درد مفاصل چندین ماه پس از درمان ادامه می یابد. در این حالت آنتی بیوتیک ها اثر چندانی نخواهند داشت و بنابراین هدف درمان صرفاً کاهش علائم خواهد بود، مثل استراحت مطلق و مصرف داروهای ضدالتهاب. علائم بیماری مزمن لایم نیز پس از مدتی فروکش خواهند کرد.

انتقال بیماری لایم

باکتری بورلیا عامل ابتلا به بیماری لایم محسوب می شود از طریق نیش کنه ی سیاه (کنه ی پاسیاه یا کنه ی پاسیاه غربی) به بدن انسان منتقل می شود. کنه ها بیشتر به نحواحی خاصی از بدن نیش می زنند که تقریباً از دید انسان خارج است، مثل سر، زیر بغل و کشاله ی ران. در حالت عادی کنه باید بین 36 تا 48 ساعت در محل مورد نظر بماند تا باکتری را به بدن انسان منتقل کند. بنابراین خطر ابتلا به بیماری لایم از طریق کنه بین 1.2 تا 1.4 درصد است. همچنین در اکثر اوقات راحت می توان از شر کنه های بزرگسال خلاص شد اما کنه های نوزاد که با چشم غیرمسلح به سختی قابل تشخیص اند به راحتی ناقل این باکتری به بدن انسان هستند.

آیا انتقال بیماری لایم از انسان به انسان نیز ممکن است؟

بیماری لایم از طریق تماس لمسی یا جنسی انسان ها قابل انتقال نیست. همچنین سگ و گربه نیز ممکن است به این بیماری دچار شوند اما آن را به انسان منتقل نمی کنند. بیماری لایم از طریق آب، هوا و غذا نیز قابل انتقال نیست و شپش، پشه، کک و مگس نیز نمی توانند ناقل این بیماری باشند.

بارداری و شیردهی

چند تحقیق جزئی این بیماری را به ابتلای جنین و حتی مرگش نیز نسبت داده اند اما در مجموع نمی توان گفت بیماری لایم تأثیر مخربی در بارداری دارد و تحقیقات در این باره کافی نیست. همچنین هیچ گزارشی دال بر انتقال بیماری از طریق شیردهی وجود ندارد. در مورد درمان بانوان باردار نیز باید گفت این افراد با آنتی بیوتیک های خاصی تحت درمان قرار می گیرند.

تشخیص بیماری لایم

در حالت ایده آل درمان باید بلافاصله پس از بروز اریتما آغاز شود. چنانچه بیماری لایم در محل زندگی بیمار شایع باشد و همچنین علائمی از آن را بروز دهد برای آغاز درمان نیازی به آزمایش خون نیست. چون تولید آنتی بادی باکتری در خون معمولاً بین 2 تا 6 هفته طول می کشد انجام آزمایش طی یک ماه اول ابتلا به بیماری ممکن است نتیجه ی درستی را نشان ندهد. همچنین بیمار در شرایط زیر باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند:

خطر ابتلا به بیماری لایم در محل زندگی اش بالا باشد

دچار علائمی مرتبط با بیماری لایم باشد

اخیراً کنه ای با وی تماس داشته

بیماری لایم اگر در همان مراحل ابتدایی تحت درمان قرار نگیرد طی چندین سال بعد عواقبی بسیار خطرناک را در پی خواهد داشت. در بیمارانی که دچار تورم مفصل شده باشند و یا علائمی بیماری در سیستم عصبی آن ها تأثیر گذاشته باشد احتمالاً تحت آزمایش پی سی آر قرار می گیرند تا وجود دی اِن اِی باکتری محرز شود. مایع مورد نیاز برای انجام این آزمایش یا از مفصل عفونی شده برداشته می شود و یا از بذل نخاع.

درمان بیماری لایم

درمان در مراحل ابتدایی بروز بیماری لایم معمولاً با داروهای آنتی بیوتیک انجام می شود و نتیجه نیز در اغلب اوقات بهبودی سریع بیمار است. اما در مراحل بعدی این بیماری خصوصاً اگر بیمار دچار آرتریت و دیگر بیماری های عصبی باشد مصرف آنتی بیوتیک های وریدی یا تزریقی لازم است. شایان ذکر است که حتی پس از پایان درمان نیز آزمایش آنتی بادی باکتری در بیمار شاید مثبت باشد اما لزوماً به این معنا نیست که فرد همچنان درگیر بیماری لایم است.

پیشگیری از بیماری لایم

بهترین و مؤثرترین راه پیشگیری از لایم این است که از کنه ها هزر کنید. همچنین:

نسبت به علائم این بیماری حساس باشید

هنگام اردو و کمپ از پوست خود کاملاً مراقبت کنید

برای حیوانات خانگی تان ضد کک و کنه استفاده کنید

وسایل تان را عاری از وجود کک و کنه ها کنید

پس از حضور در مناطق باز و جنگلی دوش بگیرید

لباس هایتان را با درجه ی بالا خشک کنید

محل زندگی تان را سم پاشی کنید و با حصار از ورود آهوهای وحشی به آن جلوگیری کنید.