افسانه ای کهن که با احیای عروسک هایشان بر سر زبان ها افتاد

ایسنا/ این خبر پیرامون افسانه ای کهن که با احیای عروسک هایشان بر سر زبان ها افتاد، برای شما نگارش شده است.

به همت هنرمند ابرکوهی اتفاق افتاد

عروسک های بومی و سنتی یکی از دست سازه های نیاکان ما ایرانیان است که پیشینه ساخت آن ها به آیین های کهن و جوامع ابتدایی باز می گردد ولی همین عروسک ها نیز پیام هایی زیادی را از قلب تاریخ به همراه دارند که نسل به نسل منتقل شده و در ترویج و ماندگاری فرهنگ، آداب و رسوم و سبک پوشش اقوام و قبایل ایرانی نقش سازنده و تأثیرگذاری داشته اند.

عاروسک جلی از جمله این عروسک های سنتی و بومی شهرستان ابرکوه است که در سال های اخیر توسط حامد اکرمی، از پژوهشگران و هنرمندان این خطه تاریخی احیا شده و پس از ثبت ملی، زمینه اشتغال و درآمدزایی بسیاری از هنرمندان منطقه را نیز فراهم آورده است.

اکرمی که برای احیای این نوع عروسک، تحقیق و پژوهش های بسیاری انجام داده بود، این بار در مسیر پژوهش و مطالعات خود، عروسک های بومی دیگری به نام های «اعلا و رعنا» که ریشه در یک داستان و افسانه بسیار قدیمی در ابرکوه دارد را احیا کرده و در حال حاضر با همراهی پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی در حال تهیه پرونده ثبتی این عروسک هاست.

این هنرمند جوان ابرکوهی می گوید: در ایران اسلامی انواع عروسک ها در دسته های مختلف اعم از هنری، نمایشی، بومی محلی و آیینی بومی قرار می گیرند که عروسک های «اعلا و رعنا» که روایتگر یک عشق افسانه ای و کهن و مختص منطقه ابرکوه هستند، در دسته عروسک های آیینی بومی قرار دارند.

وی که با همکاری مادرش «عشرت سابقی» موفق به احیای عروسک های «اعلا و رعنا» از روی نمونه قدیمی آن مربوط به سال 1250 شمسی اثر «بی بی سلطان صحافی» شده است، اضافه می کند: با توجه به افسانه «اعلا و رعنا» که داستان عشق دو خان زاده را روایت می کند، پوشش این نوع عروسک نیز معرف نوع پوشش خوانین ابرکوه در سال های دور است و احیا آن به نوعی احیا فرهنگ کهن این منطقه باستانی است.

این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی با تأکید بر این که شاید هدف از احیای این عروسک ها در وهله اول زنده کردن یک افسانه کهن به نظر آید، خاطرنشان می کند: عروسک های سنتی ضمن ایجاد شغل و درآمد برای علاقه مندان به ویژه بانوان، اعتماد به نفس و خودباوری را در میان آن ها تقویت می کند.

اکرمی با بیان اینکه نوع دوخت عروسک های اعلا و رعنا به سبک «سیاه دوزی ابرقویی» و ایجاد نقوش محرابی، گل و بته است، عنوان می کند: سازندگان با ساخت این عروسک ها، به فرهنگ و پوشش بومی منطقه خود علاقه مندتر می شوند و هنگام ساخت، لالایی ها، شعرها و دیگر ارزش های محلی را یادآور می شوند.

وی عروسک را یکی از وسایل انتقال فرهنگ بین اقوام و همچنین از طریق بزرگسالان به کودکان می داند و تاکید می کند: عروسک ها می توانند فرهنگ یک جامعه را با خود در تاریخ جابه جا کنند، اما زمانی که شیوه ساخت آن ها فراموش شود و حتی در خانه های مردم همان جامعه هم جایی نداشته باشند؛ یعنی مردم در پی تغییر فرهنگ خود هستند.

اولین بازتاب احیای عروسک های «اعلا و رعنا» و زنده کردن افسانه ی آن ها، قصه گویی «فریبا قیومی زاده» مسئول انجمن شعر و ادب شهرستان ابرکوه در سومین جشنواره استانی قصه گویی «چله قصه» بود که با بیان این داستان، مقام اول را به خود اختصاص داد.

قیومی زاده هدف از انتخاب این داستان برای ارائه در جشنواره را زنده کردن فرهنگ و داشته های بومی ابرکوه ذکر می کند و می گوید: داستان «اعلا و رعنا»، ادبیات عامه منطقه است و اگرچه اصل داستان برای بزرگسالان بیشتر قابل فهم و درک است اما می توان با بازنویسی و بازآفرینی، آن را برای رده سنی نوجوانان و کودکان نیز ارائه کرد.

این هنرمند ابرکوهی با بیان این که داستان «اعلا و رعنا» در جشنواره نیز با لهجه و گویش خاص مردم ابرکوه بیان شد، اظهار می کند: انجمن شعر و ادب در نظر دارد که سایر داستان های کهن ابرکوه را نیز به همین طریق بازآفرینی کند و اجازه ندهد که غبار فراموشی در کوچه پس کوچه های گذر تاریخ به روی آن ها نشسته و فراموش شوند.