رازهای پرده قهوه خانه ای موزه پهنه سمنان
ایسنا/ این خبر پیرامون رازهای پرده قهوه خانه ای موزه پهنه سمنان برای شما مخاطبان گرامی نگارش شده است.
یک پرده و هزار راز
راضیه طاهری به تحلیل رازهای پرده قهوه خانه ای موزه پهنه سمنان پرداخت. این کارشناس میراث فرهنگی سمنان در این تحلیل علاوه بر واکاوی مضامین مذهبی و عقیدتی و کنکاش در لایه های این پرده،به پیوند این نوع از هنر نقاشی با مشروطیت پرداخته که از نظر می گذرد:
نقاشی قهوه خانه ای بعد از نهضت مشروطیت، پدیده نو ظهوری در تاریخ نقاشی این دیار بود که همراه با حفظ تمام ارزش های هنر مذهبی و سنتی ایران، بنا به ضرورت و خواست مردم و به پاس احترام به باورهای آنها متولد شد.
داستان پیرزن و زیارت بارگاه امام حسین (ع)
در قسمت پایین و میانی تابلو، پیرزنی با چادر مشکی و عصایی در دست چپ و کیسه پول به بهای صد تومن در دست راست ایستاده و در مقابل او مردی با تاجی بر سر، در هیبت پادشاهان نشسته و در پشت سر پیرزنی با خنجری در دست ایستاده است.
شخص نشسته بر صندلی متوکل عباسی و پیرزن یکی از زائران حرم امام حسین (ع) است که در حال پرداخت پول در ازای ثبت نام برای زیارت حرم آن حضرت است. در مقابل درخواست پیرزن، متوکل دستور قتل او را صادر و پیرزن را به رود فرات می اندازند. پیرزن در حین تقلا برای زنده ماندن به حضرت عباس (ع) متوسل می شود و به دست آن حضرت نجات پیدا می کند.
در زمان متوکل عباسی دشمنی با خاندان حضرت علی (ع) و برخورد با زائران به اوج خود رسید و سرانجام متوکل زیارت حرم امام حسین (ع) را به شرط قطع دست راست یا چپ آزاد کرد. با تمام این سخت گیری ها، مجدداً به متوکل خبر رسید که مردم دسته دسته برای زیارت مقبره امام حسین می روند. او دستور داد مردم را از رفتن به زیارت بازدارند و تعداد زیادی از زائران را به قتل برسانند.
داستان مرد لاکپشتی
در این قسمت مردی با عبایی قهوه ای بر تن، دستاری زرد بر سر و تنگ آبی در دست در مقابل انسانی مسخ شده با بدنی به شکل لاکپشت و سری به شکل انسان ایستاده است. این داستان اشاره به مسخ انسان دارد. در حالت مسخ، هویت انسان از دست نمی رود بلکه تنها شکل ظاهریش مانند حیوان می شود. در منابع اسلامی موارد متعددی برای مسخ ذکر شده که معروف ترین آنها داستان اصحاب سبت است. در رابطه با دلیل مسخ انسان به شکل لاک پشت روایات متعددی وجود دارد.
بنابر یکی از این روایات قاتل حضرت عباس (ع) به شکل لاکپشتی دائم تشنه در آمده و در مقابل او چاووشی که در مسیر کربلا به زائران آب می دهد، ایستاده است. در روایتی دیگر حضرت علی (ع) مردی را که مرتکب خیانت شده و بین زن و شوهری تفرقه انداخته را قصاص و لعنت فرموده و آن مرد را به صورت لاکپشت همیشه تشنه ای که در بیابان بی آب و علف زندگی کند، مسخ کرده است.
داستان ضامن آهو
قرن ها هنرمندان خیالی ساز و نگارگران با پرداختن به زندگی امامان معصوم از جمله امام رضا (ع) نقش مهمی در پیوند مردم با زندگی اهل بیت داشته اند. در قسمت میانی و پایین تابلو، نقاش داستان ضامن آهو را به تصویر کشیده است. در این قسمت دو آهو در جلوی پای امام رضا (ع) نشسته و شکارچی با سگش در مقابل آن ها ایستاده است. امام رضا (ع) آهویی را که در دام شکارچی اسیر شده بود، ضمانت می کند تا آهو برود، به فرزندانش شیر بدهد و برگردد. بعد از ضمانت امام، آهو نزد فرزندانش می رود و با آنها باز می گردد. نگرانی و انتظار در چشمان آهو و فرزندانش که در مقابل سگ شکارچی نشسته اند، دیده می شود. شکارچی بعد از دیدن وفای به عهد آهو و فهمیدن اینکه ضامن آهو امام رضا (ع) است، آهو را آزاد می کند.
گفته شده ماجرای ضمانت برای آهو در سفر امام رضا(ع) از مدینه به مرو رخ داده است. این اتفاق در مکانی در حد فاصل سمنان- دامغان روی داده و این منطقه با نام آهوان شناخته می شود. در وجه تسمیه این منطقه به آهوان، نقلهای دیگری نیز مطرح است.
داستان حضرت ابراهیم (ع) و ذبح حضرت اسماعیل (ع)
در سمت چپ و پایین پرده، داستان ذبح حضرت اسماعیل (ع) به تصویر درآمده است. حضرت ابراهیم با خنجری در دست راست در کنار حضرت اسماعیل که برهنه و با دستانی بسته آماده ذبح است نشسته و فرشته ای با دوبال طلایی و تاجی بر سر دست حضرت ابراهیم را گرفته و در کنار آنها گوسفندی ایستاده است.
قربانی کردن اسماعیل به دید مسلمانان واقعه ای است که در قرآن آمده و طی آن خداوند از حضرت ابراهیم درخواست کرده تا فرزندش را قربانی کند و ابراهیم به اذن خدا این کار را انجام می دهد و این در واقع آزمونی بس بزرگ و سخت بود که پدر و پسر باید آن را پشت سر می گذاشتند. اما خنجر گلوی اسماعیل را نمی برد و خداوند، گوسفندی را برای او می فرستد تا آن را به جای فرزندش قربانی کند. پدر و پسر از این آزمون سخت سربلند بیرون آمدند و کامل ترین درجه تسلیم در برابر خالق یکتا را تحقق بخشیدند.
ورود به همگردی