خانه حسن پور اراک؛ شکوهی بی بدیل از موزه ای تاریخی

خانه حسن پور اراک، خانه دمساز، خانه حاج آقا محسن اراکی، خانه مشیری، خانه کلاه چی همگی جز خانه هایی هستند که قدمت چندین ساله دارند. این خانه ها، خانه های قدیمی باقی مانده از دوره قاجار هستند. خانه موزه حسن پور اراک یکی از آن دست خانه هایی بوده که امروزه به موزه تبدیل شده است و همگان می توانند از آن بازدید کنند. با ما در این مقاله جذاب و خواندنی همراه باشید تا شما را با خانه حسن پور اراک و بخشهای دیدنیش آشنا کنیم.

دوره ساخت و سازنده

خانه موزه حسن پور اراک در دوره احمد شاه قاجار و بدست حاج علی مشیری که از تاجران و بازرگانان فرش در سلطان آباد بود، بعنوان بنای شرکت فرش و سپس به عنوان مدرسه بنا نهاده شد و بعد از چندین نسل، به مالکیت جناب حسن پور درآمد. البته، ساخت خانه حسن پور در دو دوره انجام شد؛ ضلع جنوبی در دوره قاجار و ضلع شمالی در سال 1332 هجری قمری ایجاد گشت. خانه حسن در دو طبقه و با زیبایی تمام ساخته شد تا امروز تاریخ آن دوره را گویا و نمونه زنده ای از معماری آن دوره باشد.

معماری

خانه حسن پور اراک در زمینی به مساحت 600 متر مربع و در دو طبقه 300 متر مربعی ساخته شد و دارای اتاقهای سه دری و پنج دری بود. این بنای تاریخی به مانند تمام خانه های آن دوره اراک درونگرا بوده و دارای حیاط مرکزی است که این حیاط در سه جهت شرق، شمال و جنوب دارای بناهایی بوده که به سمت این حیاط زیبا باز می شوند. طبقه همکف خانه دارای اتاقهای زمستان نشین، مطبخ، انبار آذوقه و ورودی اصلی بنا از طرف کوچه است. در طبقه دوم اتاقهای شاه نشین و تابستان نشین قرار دارند. شاه نشین دارای سقفی با دو برابر ارتفاع نسبت به اتاقهای دیگر و آفتاب خور بوده و در شمال بنا قرار دارد. سازه اصلی بنا از خشت تشکیل شده و پی ها بوسیله سنگهای بزرگ و دوغاب ساخته شدند. نماسازی بنا با آجر، کاشی، قیر و گچ صورت گرفت.

ثبت ملی

این بنای تاریخی در سال 1374 از وراث آقای حسن پور توسط میراث فرهنگی خریداری شد و در تاریخ 16 فروردین 1377 با شماره ثبت 1985 به ثبت ملی درآمد. از سال 1374 تا 1382 مرمتش طول کشید و در سال 1382 بخشهای مختلفش به صورت موزه صنایع دستی در اختیار مردم قرار گرفتند.

معرفی بخشهای موزه

در بخش گالری پارچه و لباسهای سنتی، لباسهای سنتی اقوام مختلف به نمایش گذاشته شده اند. این بخش دارای گالری ترمه دوزی و گالری لباسهای سنتی ایرانی اقوام از جمله قشقایی و لر بوده که نماد پوشش مردمان غیور ایرانی و نماد فرهنگ پوششی گذشته مردم هستند. در قسمت گالری خط و خطاطی، آثار خط و خط نگاران نمایش داده می شوند که خود یکی از عوامل مهم برای جذب دوستداران خط و خطاطی هست. در بخش گالری سفال و شیشه و سرامیک، انواعی از ظروف سفالی و شیشه ای و سرامیکی بچشم می خورند که گویای هنر و طراحی زیبا هستند. در بخش فرش، فرشهای ساروق برای بازدید عموم گذاشته شده اند. در این بخش گلیم نقش برجسته خمین و فرشهایی از دیگر مناطق هم بچشم می خورند.

گالری فلز و آثاری حجمی، معرف هنر استادان فراوانی در همه رشته های مربوط به فلز از جمله قلمزنی بوده و بهترین کارهای قلم زنی در این موزه متعلق به استاد قلمکار استاد باباخانی هستند. این هنر سخت و ظریف با قیر داغ و آب سرد همراه بوده و شاید به همین دلیل است که به زیبایی می درخشد. همچنین در این بخش آثار ملیله کاری زنجان، ورشو، برنج بروجرد و دیگر آثاری که با فلز سروکار داشته باشند نیز دیده می شوند. همچنین، تندیسهایی که نحوه کندن چاه در گذشته را نشان می دهند، آسیاب گندم و نحوه دستار کندن آن در این موزه به چشم می خورند که نشانی از نوع زندگی در گذشته بوده که حالا دیگر حتی بویی از آنها به مشام نمی رسد.

در بخشی دیگر از این موزه به معرفی شغل پنبه زنی، قالی بافی و مجسمه سازی پرداخته شده که در این بخشها نیز می توان با شغلهای قدیم آشنا شد. در گوشه ای از موزه، خانه ای زیبا با ایوان و بند رخت بچشم می خورد که شاید در این دوره هیچ کودکی با دیدن این منظره آشنا نباشد.