کاروانسرای دیرگچین | مادر کاروانسراهای ایران

همه ما می دانیم که در زمان های گذشته کاروانسراهای زیادی در مسیر های پرتردد وجود داشته اند که مسافران می توانستند در این مکان ها به استراحت بپردازند و به دوباره به راه خود تا رسیدن به مقصد ادامه دهند. یکی از این کاروانسراهای قم که در مسیر یکی از راه های باستانی و تاریخی سفر به قم واقع شده بود، کاروانسرای دیرگچین می باشد که اگر به کتاب های تاریخی و دست نوشته هایی که از گذشتگان به دست ما رسیده است، نگاه کنیم می بینیم که از این کاروانسرا با نام های دیرالجص، دژکردشیر، قصرالجص، قصرگچ و قلعه دیر نیز نام برده شده است. این کاروانسرا که از قدیمی ترین جاهای دیدنی قم است، امروزه در دل پارک ملی کویر قراردارد و نشان دهنده شکوه و عظمت کشور عزیزمان ایران در طول تاریخ گذشته می باشد. جهت آشنایی بیشتر با یکی از جاذبه های گردشگری قم، با همگردی همراه باشید.

معرفی کاروانسرا !!

دیرگچین که به عنوان مادر کاروانسراهای ایران شناخته می شود، اداره کل میراث فرهنگی تهران از آن جهت که جاده گرمسار به قم از نزدیکی های این بنا خواهد گذشت، تصمیم گرفت این بنا را مورد مرمت و پاکسازی قرار داده و به یک مکان گردشگری و توریستی تبدیل کند. همچنین این کاروانسرا که قدمت آن به دوران ساسانی صفوی بر می گردد، در دروان قاجار و در دوران صفویه بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است، اما متاسفانه این بنای تاریخی امروزه توسط روستاییان محل به مکانی برای نگهداری احشام تبدیل گشته و وضعیت مطلوبی ندارد.

معماری

دیرگچین که از جاهای دیدنی قم است، در زمان ساسانی پی بنایش گذاشته شد، اما زمان تکمیل کامل این بنا به دروان صفوی بر می گردد. این کاروانسرا که وسعتی بالغ بر 8 هزار متر مربع دارد، در زمینی به مساحت 12 هزار متر مربع احداث شده است. دیرگچین که مساحت تقریبی آن صد در صد متر می باشد، دارای پلان منظم چهار ایوانی و مربعی شکل می باشد. تعداد حجره های دیرگچین به 43 حجره می رسد و شامل حیاط خلوت، منظر شاهی، 8 شتر خانه، 2 مغازه برای نگهداری کالا و اجناس مردم، مسجد و حمام همچنین دارای ایوان شاه نشین می باشد. علت احداث این کاروانسرا در جهت شمال غربی، جنوب غربی این است که وزش باد کویری در این منطقه بسیار زیاد می باشد. کاروانسرای دیرگچین دارای چهار ایوان است. کاربری این کاروانسرا که در زمان ساسانی به صورت قلعه بود، در زمان صفویه به کاروانسرا تغییر کاربری یافت. این کاروانسرا که جزو جاذبه های گردشگری قم می باشد، پایه هایش متعلق به یک آتشکده در دوران ساسانی می باشد. در بخش جنوبی بنا، دو نیم برج و رئوس ساختمان داری چهار برج می باشد. چهار گوشه این ساختمان شامل چهار طاق نماست و در بالای ورودی آن که مستطیل شکل است، گنبدی قرار گرفته است و بنای اصلی کاروانسرای دیرگچین به شکل پلانی مربعی می باشد. کاروانسرای دیرگچین در کیلومتر 60 بزرگراه گرمسار در شهرستان قم و در بخش مرکزی آن واقع شده است. این کاروانسرا با شماره ثبت 10408 درفهرست آثار ملی ایران در تاریخ 1 مهر 1382 به ثبت رسیده است. در سفر به قم دیدن این کاروانسرا را از دست ندهید.