بقعه ای در دزفول که 850 سال از عمرش میگذرد

ایسنا/ این خبر پیرامون بقعه ای در دزفول که 850 سال از عمرش میگذرد، برای شما مخاطبان گرامی نگارش شد.

جریان چیست؟

شیخ اسماعیل قصری از عرفای بزرگ قرن ششم و از اصحاب و شاگردان نمونه شیخ ابونجیب سهروردی بوده که پس از خاتمه دوران تعلم از اصفهان برای تبلیغ مذهب تشییع به دزفول عزیمت می کند و مدرسه و خانقاهی که مجاور آن حدیقه ای دلگشا و افزون از یک هزار متر مربع مساحت داشته را بنا می کند و به تربیت سالکان و ارشاد طالبان مشغول می شود.

شیخ اسماعیل قصری که مظهر رموز شریعت و طریقت و از علمای علم حدیث بود پس از سالها تلاش و کوشش در ریاضت در سال 589 هجری قمری از دنیا می رود و او را در مدرسه و خانگاهش به خاک می سپارند که بعدها به بقعه متبرکه تبدیل می شود که البته در گذر زمان بر اثر سه زلزله در شهر دزفول از زمان فوت وی تا 200 سال پیش، مزار شیخ اسماعیل زیر آوار پنهان می شود و سالهای بسیار برای همگان ناشناخته می ماند تا اینکه محمدحسین حکمت فر، از پژوهشگران دزفولی، در سال 1355 در یکی از پژوهش های خود در حین خواندن کتاب نفحات الأنس از عبدالرحمان جامی متوجه می شود که شیخ اسماعیل قصری در مکانی در بازار قدیم دزفول دفن شده است.

این پژوهشگر دزفولی به همراه سایر خدمتگزاران در همان سال با گرفتن مجوز از میراث فرهنگی اقدام به تعمیر و مرمت بقعه شیخ اسماعیل قصری و یافتن مزار از زیر خروارها خاک می کند، اما بدلیل گذشت زمان و آسیب فراوان به ساختمان بقعه و به ویژه گنبد آن با نظر و مجوز کارشناسان میراث فرهنگی، اوقاف و معماران سنتی بعد از هشت سال جنگ تحمیلی، ساختمان بقعه تخریب و اقدام به بازسازی کامل می شود. نکته قابل تامل نمایان شدن سر اسکلت شیخ اسماعیل هنگام خاکبرداری بود که بلافاصله در همان محل با خاک پوشانده می شود.

اکنون بقعه شیخ اسماعیل قصری که با کاشیکاری های زیبا زینت داده شده، در بازار قدیم دزفول که جز موقوفات این شیخ است و روبه روی بازار خراطان، همچون نگین می درخشد و مردم دزفول به این شیخ ارادت و اعتقاد قلبی بسیار دارند.

شیخ اسماعیل قصری که بود؟

محمدحسین حکمت فر، محقق و عضو هیات امنای بقعه شیخ اسماعیل پیرامون بقعه ای در دزفول که 850 سال از عمرش میگذرد، گفت: مولانا کهف الوری ابو ابراهیم بن حسن بن عبدالله بن عبدالرحمن بن قاسم بن محمد معروف به شیخ اسماعیل قصری اصفهانی (دزفولی) از عرفا، محدثین، مجتهدین و دانشمندان به نام قرن ششم هجری قمری و از نوادگان محمد ابن ابوبکر یار شهید و بیدارگر حضرت علی (ع) است. شیخ اسماعیل قصری دوازدهمین و آخرین پیر طریقت سلسله جلیله مبارکه علیه محمدیه علویه کمیلیه و شاگرد مکتب عرفانی شیخ الشیوخ محمد ابن مانکیل و در حوزه علم و دانش از شاگردان مکتب شیخ ابوالنجیب سهروردی است که شاگردان علم حدیث در سال 557 هجری قمری احادیث معصوم (ع) را نزد او می خواندند و شیخ اسماعیل نیز صحت و سقم احادیث را برای آنها می گفت و اجازه روایت از او می گرفتند.

عرفای تربیت شده در مکتب شیخ اسماعیل

شیخ اسماعیل کهن ترین حوزه علمیه و سلوکیه در دزفول را تاسیس کرد که سرآمد مدارس علمیه در ایران بود و عرفای بزرگ و برجسته ای در مکتب شیخ تربیت شدند. وی در این خصوص، عنوان کرد: شیخ شهید نجم الدین کبری از شاگردان برجسته مکتب عرفانی شیخ اسماعیل بود و عرفایی چون شیخ مجدالدین بغدادی، شیخ سعدالدین حموی (استاد عزیزالدین نسفی صاحب انسان کامل)، شیخ رضی الدین علی لالا (جد پدری کماالدین حسین خوارزمی صاحب کتاب جواهرالاسرار و زواهرالانوار)، شیخ بابا کمال خجندی (استاد شمس تبریزی)، شیخ بهاالدین زکریا ملتانی (استاد فخرالدین ابراهیم عراقی)، مولانا بهاالدین ولد بلخی پدر مولانا جلال الدین مولوی، شیخ نجم الدین رازی (دایه، صاحب کتاب مرصادالعباد) شیخ جمال الدین حسین گیلی (استاد شیخ زاهد گیلانی)، شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، شیخ شهاب الدین عمر سهروردی (استاد سعدی)، شیخ سیف الدین باخزری و شیخ محمد خلوتی را تربیت کرد که همه از اکابر جهان، یگانه زمان، مقتدای عالم و پیشوای ابنا آدم بودند.

40 شبانه روز ریاضت شیخ در چله خانه

مزار شیخ اسماعیل در ساختمان بخش زیرزمین است. از پله ها پایین می رویم. زیبایی کاشی کاری انجام شده و نورپردازی خاص نظر جلب می کند. مزار شیخ در جمع خانه، مکانی که مجلس سمای شیخ برگزار می شده، قرار دارد. روی دورتادور کتیبه مزار شیخ نیز هشت رباعی از نجم الدین رازی (شاگرد شیخ اسماعیل) نقش بسته است. عضو هیات امنای بقعه شیخ اسماعیل، درباره بقعه در حال ساخت، بیان کرد: مزار شیخ اسماعیل در بخش زیرین ساختمان بقعه یعنی همان جایی که 850 سال پیش دفن شده بود، قرار دارد که دارای دو چله خانه و دو محراب است. چله خانه ها همان مکانهایی هستند که شیخ اسماعیل و اصحاب و مریدانش 40 شبانه روز در آن ریاضت می کشیدند و اکنون به صورتی ساخته شده که مردم بتوانند در آن نیز نماز بخوانند و به گفت وگو با خدا بپردازند.

نزدیک به چهار دهه تلاش برای کاشی کاری بقعه شیخ اسماعیل

از آنجا که مردم دزفول ارادت قلبی به شیخ اسماعیل دارند، در ساخت بقعه کمک بسیاری به متولیان داشته اند. حکمت فر گفت: نزدیک به 40 سالی است که با جمع آوری پول از مردمی که به این عارف ارادت و اعتقاد دارند، بقعه در حال ساخت است و باید بگوییم این بقعه از نادر بارگاه هایی در ایران است که فقط با همت و کمک مردم ساخته شده است. ضمن اینکه خودم به صورت مستقیم بر روند کاشی کاری و این که کار ساخت به بهترین شکل ممکن انجام شود، نظارت دارم. تلاش شده است بهترین نوع کاشی ها برای زینت بقعه استفاده شود که سلسله اولیا و زیارت نامه شیخ نیز بر کاشی های دیوار نقش بسته است. در طبقه بالا هم ساختمانی برای جلسات ساخته شده است. در این بقعه دعاهایی چون ندبه برگزار می شود و برای 2 ماه میزبان مراسم ماه محرم و صفر هستیم که همگی با شور و ارادت برگزار می شوند.

این محقق افزود: حتی وقتی که مدیران سازمان یونسکو در ایران از بقعه شیخ اسماعیل قصری دیدن داشتند، عنوان کردند که این بقعه بسیار زیبا است و فکر نمی کردیم در دزفول بقعه ای با چنین کاشی کاری زینت داده شده، موجود باشد.

ساخت گالری در محل بقعه

وی بیان کرد: قرار است در بخشی از مکانی که مزار شیخ اسماعیل قصری قرار دارد یک گالری ساخته شود که در طبقه ای از این گالری بخشی از آجرهای قدیمی بقعه و سنگ مزارهایی که حین آواربرداری برای یافتن مزار شیخ پیدا کردیم قرار داده شود.

در بخش روبه رویی بقعه شیخ اسماعیل قصری ساختمانی به مساحت 140 متر مربع برای کاربری کتابخانه عمومی، آشپزخانه، سالن اجتماعات و یک سوئیت کامل جهت پذیرایی از مهمانان دور دست در نظر گرفته شده است. محمدحسین حکمت فر، محقق و عضو هیات امنای بقعه، نیز مجموعه شخصی خود را که شامل کتب سنگی، خطی و قدیمی و چندین آلبوم تمبر و عکس قدیمی از دزفول با ارزشی بالغ بر یک میلیارد تومان است به این مکان فرهنگی اهدا کرده است.

همچنین در مرکز بازار قدیم و در فاصله 100 متری بقعه شیخ اسماعیل کوچه درکه سعید قرار دارد. سعید از خادمان و دربانان خانگاه و مدرسه شیخ بوده که چند سال پس از او از دنیا می رود و سپس در شوادان خانه ای قدیمی در کوچه ای که در بازار قدیم دزفول و از موقوفات شیخ اسماعیل است، به خاک سپرده می شود. اکنون مزار او موجود است.

سالهاست که بقعه شیخ اسماعیل قصری که خود انسانی وارسته و در عبادت و بندگی حق، صاحب مقام والائی بوده و در این خصوص شهره خاص و عام بوده به مکانی امن و سرشار از یاد خدا برای خسته دلان تبدیل شده است؛ بقعه ای که اکنون در آستانه ثبت ملی قرار دارد.