مراقب سلامت دندان هایتان در دوران بارداری باشید

یک متخصص بیماری های دهان و فک و صورت هشدار داد: التهاب لثه در طی بارداری موجب افزایش سطح پروستاگلاندین ها شده و این افزایش در انتهای بارداری می تواند به عنوان یک محرک جهت القای زایمان و تولد نوزاد عمل کند.

دکتر سهیلا مانی فر متخصص بیماری های دهان و فک و صورت در گفتگو با خبرنگار طنین یاس، نسبت به ضرورت مراقبت های دهان و دندان در دوران بارداری هشدار داد و براهمیت آن تاکید کرد و گفت: بارداری یک روند طبیعی است که با تغییراتی در بدن از جمله در دهان و دندان همراه است. شرایط خاص دوران بارداری ایجاب می کند که در این دوران، مراقبت بیشتری از دهان و دندان به عمل آید. زیرا این تغییرات درصورت عدم مراقبت مناسب و به موقع، باعث بروز مشکلاتی در ناحیه دهان و دندان خواهد شد.

اهمیت آموزش رعایت بهداشت دهان به مادران باردار

وی افزود: رعایت بهداشت دهان در این دوران، به دلیل پیامدهای آن بر سلامت مادر و کودک اهمیت بسزایی داشته و می تواند تاثیر عمیقی بر کیفیت زندگی فرد باردار داشته باشد، بنابراین به عنوان یک ضرورت می بایست جهت رفع موانع انجام رفتارهای مراقبت دهانی برای افراد باردار برنامه ریزی شود. مهم ترین راه کاهش پیشگیری از بیماری های دهان در طول دوره بارداری، آموزش رعایت بهداشت دهان به مادران باردار است.

افزایش پوسیدگی های دندانی در دوران بارداری

دکتر مانی فر، براساس شواهد علمی که نشان می دهد در دوران بارداری، پوسیدگی های دندانی و بیماری های دهان افزایش پیدا می کند، توضیح داد: بنابراین باتوجه به اینکه بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری می تواند روی سلامت مادر و کودک موثر باشد، زنان باردار نیاز بیشتری به مراقبت های دهانی دارند و بهداشت دهان خوب برای آنان یک ضرورت است. مادران باردار قبل از باردار شدن می بایست از سالم بودن دندان های خود اطمینان پیدا کنند. نداشتن دندان درد، نشانه سالم بودن آنها نیست، جهت اطمینان از سالم بودن دندان ها، وضعیت دهان می بایست تحت معاینه کامل توسط دندانپزشک قرار گیرد و مادر، روش صحیح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان و رعایت بهداشت دهانی را فراگیرد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، سهل انگاری در رعایت بهداشت دهانی در دوران بارداری را زیان بار دانست و گفت: کنترل و کاهش پلاک دندانی با اتخاذ رفتارهای مرتبط مانند مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دهان شویه مناسب بر سلامت دهان مادر باردار موثر است، کنترل پلاک دندانی موجب می شود پاسخ های التهابی به محرک های موضعی کاهش یابد. کنترل پلاک دندانی مادر برای کاهش خطر پوسیدگی های دندانی کودک هم دارای اهمیت است زیرا مطالعات نشان داده که کاهش سطح استرپتوکوک دهانی در مادران باردار، خطر آلوده شدن نوزاد و بروز پوسیدگی را کاهش می دهد، درصورت لزوم می بایست جرم گیری از دندان ها انجام گیرد.

تهوع و استفراغ صبحگاهی و سایش مینای دندان

وی ادامه داد: زنان باردار در طول مدت بارداری نسبت به مواد غذایی شیرین، اشتها دارند که این عادت غذایی مستعدکننده افزایش مشکلات دهانی و دندانی در دوران بارداری می باشد، پس می بایست مادر باردار استفاده از مواد غذایی شیرین و نوشیدنی های قندی را کاهش دهد. یکی از مشکلاتی که افراد باردار با آن مواجه می شوند تهوع و استفراغ صبحگاهی می باشد که در این حالت، دندان ها در معرض اسید معده قرار می گیرند و باعث سایش مینای دندان می شود. اگر در این شرایط استفاده از مواد قندی و نوشیدنی های شیرین افزایش یابد، موجب افزایش خطر پوسیدگی می شود. تهوع و استفراغ صبحگاهی ممکن است موجب بوی بد دهان هم شود. به فرد باردار توصیه می شود که پس از هربار استفراغ، دهان را با یک محلول خنثی کننده اسید مانند آب و یا آب نمک رقیق شستشو بدهد. درصورتی که قبل از باردار شدن پلاک دندانی و بهداشت دهانی کنترل نشود، این وضعیت بدتر و شدیدتر می شود.

تغییرات هورمونی و بیماری های لثه

دکتر مانی فر، به مهمترین تغییرات اساسی در دوران بارداری که تغییرات هورمونی است، اشاره کرد و گفت: تغییرات هورمونی و وضعیت تغذیه ای نامناسب، شرایط مساعدی را برای ایجاد بیماری های لثه و پوسیدگی های دندانی در فرد باردار فراهم می کنند. یکی از مشکلات دهانی در افراد باردار، التهاب و پرخونی لثه ها می باشد. شدت التهاب لثه در طی بارداری با شروع ماه دوم و سوم افزایش می یابد. چنانچه فرد باردار قبل از بارداری التهاب لثه و یا خونریزی مختصری از لثه داشته باشد، در طی دوره بارداری وضعیت بدتر خواهد شد. تغییرات هورمونی موجب حساسیت و التهاب لثه می شود و به دنبال این التهاب، هنگام مسواک زدن و خونریزی از لثه اتفاق می افتد و همین حالت موجب می شود تا فرد باردار از مسواک زدن و یا نخ دندان کمتر استفاده کند که نهایتا منجر به ایجاد پلاک میکروبی روی دندان ها می شود. درطول دوره بارداری سطح هورمون های استروژن و پروژسترون افزایش می یابد، این شرایط موجب می شود که بافت لثه نسبت به پلاک های دندانی بیش از حد واکنش نشان دهد. بنابراین هنگام مسواک زدن و یا استفاده از نخ دندان موجب خونریزی از لثه می شود. البته تمام افراد باردار به التهاب لثه دچار نمی شوند. احتمال ایجاد آن در سه ماهه دوم و افزایش درد سه ماهه سوم بارداری، به حداکثر میزان خود می رسد.

التهاب لثه و زایمان زودتر از موعد

این متخصص بیماری های دهان و فک و صورت، همچنین هشدار داد: التهاب لثه در مادران باردار می تواند موجب پریودنتال و تخریب بافت اطراف دندان و لقی و از دست رفتن دندان شود. مطالعات انجام شده، ارتباط بین بیماری های پریودنتال و زایمان زودرس را نشان داده اند. التهاب لثه در طی بارداری موجب افزایش سطح پروستاگلاندین ها شده و این افزایش در انتهای بارداری می تواند به عنوان یک محرک جهت القای زایمان و تولد نوزاد عمل کند، بنابراین با افزایش پروستاگلاندین ها در اثر التهاب لثه، زایمان زودتر از موعد و تولد نوزاد نارس اتفاق می افتد. زنان بارداری که مبتلا به دیابت و یا مشکلات قلبی و عروقی و یا تنفسی هستند می بایست بهداشت دهانی را بیشتر رعایت نمایند و در این افراد، کنترل سلامت دهانی قبل از بارداری بسیار اهمیت دارد.

التهاب لثه و مسمومیت حاملگی

وی گفت: طبق مطالعات انجام شده عنوان می شود که التهاب لثه در طول دوران بارداری می تواند مادر را مستعد مسمومیت حاملگی کند که تهدید کننده حیات مادر و جنین است. ازجمله عوارض شایع درمانی در دوران بارداری، ژنژیویت حاملگی می باشد. این پدیده ناشی از پاسخ التهابی شدت یافته نسبت به محرکهای موضعی و افزایش ترشح استروژن و پروژسترون می باشد که معمولا در ماه دوم بارداری شروع می شود، پیشرفت این حالت پاپی بین دندانی، ادماتوز و قرمز آتشین شده که نسبت به لمس حساس می باشد. این پاسخ ممکن است در یک ناحیه تشدید شده و باعث ایجاد تومور حاملگی شود. این ضایعه به دنبال مسواک زدن ممکن است دچار خونریزی شود، درصورتی که بعد از زایمان از بین نرود میبایست تحت جراحی قرار گرفته و برداشته شود. جهت کاهش مشکلات و التهابات لثه ای در دوران بارداری استفاده از دهانشویه کلرهگزیدین 12 درصد بخصوص در سه ماهه اول بارداری توصیه می شود. استفاده از دهانشویه های حاوی فلوراید (سدیم فلوراید) می تواند اثرات مثبتی در جلوگیری از پوسیدگی های دندانی داشته باشد.

سه ماهه دوم، بی خطرترین دوره برای انجام اعمال روتین دندانپزشکی

دکتر مانی فر تاکید کرد: انجام اعمال دندانپزشکی غیرضروری و انتخابی در سه ماهه اول بارداری ممنوع می باشد و در این دوره مهمترین عملکرد، کنترل مناسب پلاک دندانی می باشد. در سه ماهه اول بارداری، فرد دچار خستگی بوده که این حالت یک یافته فیزیولوژیک می باشد و در این شرایط، فرد باردار کمتر تمایل به مراقبت و بهداشت دهان دارد. در سه ماهه دوم، فرد باردار احساس سلامتی بیشتری کرده و علائم کمتری از خود بروز می دهد. سه ماهه دوم، بی خطرترین دوره برای انجام اعمال روتین دندانپزشکی است و مادر باردار می تواند در این دوره، مشکلات بالقوه دندانی را برطرف نماید. اول سه ماهه سوم هم زمان نسبتا خوبی برای درمان های روتین دندانپزشکی بوده اما بعد از آن، انجام هیچگونه اعمال دندانپزشکی انتخابی توصیه نمی شود.

پیشنهادی به برنامه ریزان بهداشتی

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در پایان خاطرنشان کرد: ازجمله مشکلاتی که می تواند موجب عدم پیگیری و درمان به موقع مشکلات دهانی و دندانی افراد باردار باشد، وضعیت اقتصادی ضعیف و بالا بودن هزینه های خدمات دندانپزشکی است که برنامه ریزان بهداشتی باید اقدامات لازم جهت رفع این مشکل را انجام دهند و مثلا خدمات دندانپزشکی برای مادران باردار، تحت پوشش بیمه قرار گیرد. در نهایت مجددا تاکید می شود افرادی که تصمیم به بارداری دارند قبل از بارداری جهت معاینه کامل دهان و دندان به دندانپزشک مراجعه نمایند و در طول بارداری و حتی شیردهی، رعایت کامل بهداشت دهان و دندان را داشته باشند.