کاروانسرای فخر داوود؛ بنایی بازمانده از دوران تیموریان

رباط فخر داوود یکی از آثار تاریخی کشورمان بوده که قدمتش به دوره تیموریان باز می گردد. با ما در مقاله کاروانسرای فخر داوود کجاست همراه شوید تا قدری بیشتر شما را با معماری و تاریخچه این اثر بی مثال ایرانی آشنا نماییم.

پیشینه تاریخی و شیوه دسترسی

رباط فخر داوود نوعی کاروانسرای کوهستانی بوده و امروزه در همسایگی روستایی به نام فخر داوود هست. کاروانسرای فخر داوود 853 متر مربع وسعت داشته و در دوره صفویه بخشهایی از آن بازسازی گشتند. علاوه بر آن، از دوره قاجار تا سال 1302 هجری قمری هم به همت محمدعلی میرزا و امیر نظام الدوله مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. این بنای سرپوشیده یکی از بی مثال ترین ها بوده و 100 سال پیش، حدود 100 خانوار در آن زندگی می کردند.

برای دیدن این بنای بی مثال، ابتدا باید خودتان را از بینالود به روستای فخر داوود برسانید. آنگاه می توانید رباط فخر داوود را که در کنار جاده قدیم ابریشم قرار گرفته، رویت نمایید. شما می توانید در روزهایی از هفته که تعطیل نیستند، به این مکان مراجعه کرده و از آن بازدید نمایید.

شرق ایران در دوره تیموریان چه اتفاقاتی را به خود دید؟

در دوره تیموریان، تلاشهای بسیاری برای احیا و آبادانی شهرهای ایران که برخی از آنها توسط مغولان ویران شده بودند، انجام شد. یکی از فعالیتهایی که در دوره تیموریان بسیار رونق یافتند، فعالیتهای بازرگانی بودند. در واقع، اینگونه می توان گفت که رونق فعالیتهای بازرگانی بعدها موجب شد تا راههای تجاری زیادی از هرات تا چین و هند بوجود آیند و به مرور زمان، زمینه را برای ایجاد کاروانسراها فراهم کردند. بعدها، تعداد زیادی کاروانسرا در این مسیرها ساخته شدند تا کاروانیان و مسافران بتوانند در این مکانها استراحت کرده یا حتی، محصولات خود را برای فروش بگذارند.

معماری

شاید با توجه به بازسازی های بسیاری که در دوره قاجار و صفویه بر روی رباط انجام شده، اصالت بنا چندان در ظاهرش قابل تشخیص نباشد. در نگاه اول به نمای بیرونی این بنای قدیمی و تاریخی، دو برج دیده بانی بچشم می خورند که شاید بتوانند توجه شما را به خود جلب کنند. در مورد این برجها باید بگوییم که در گذشته، وجود برجهای نگهبانی نقش قابل توجهی در تامین امنیت کاروانیان و مسافران داشته اند. در قسمت بالایی این بنا نیز می توانید بخشی را ببینید که در گذشته به عنوان محلی برای تیراندازی استفاده می شد. براساس مقاله کاروانسرای فخر داوود کجاست، بد نیست بگوییم که این امکان برای بازدید کننده این مکان سرپوشیده وجود دارد که از شاه نشین و اتاقهایی که در ضلع جنوبی وجود دارند، به راحتی دیدن کند.

کاروانسراهایی که از دوران تیموریان بر جای مانده اند

کاروانسراهای دوره تیموریان با توجه به وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن زمان ساخته شده و دارای ویژگی های منحصر بفردی هستند. بطور کلی، می توانیم بگوییم که در گذشته کاروانسراها در دو دسته کاروانسراهای شهری و کاروانسراهای برون شهری واقع شده و ویژگی های زیر را داشتند:

1- وجود هشتی یا فضای تقسیم در بخش ورودی

2- حیاط کاروانسرا بصورت مستقیم به اصطبل راه نداشت.

3- ساخت فضاهای گشاده که از گوشه به حیاط مرکزی دسترسی داشتند.

4- در پشت اتاق ها و حجره ها، اصطبل ها قرار داشتند.