باغ دولت آباد یزد؛ زیبایی باشکوه و خیره کننده در شهری کویری

شهرهای کویری معمولا به داشتن بناهای خشتی و مردمانی سخت کوش و میهمان نواز مشهور هستند. اما، شهرهای کویری ایران در دل خود باغهایی را جای داده اند که در نوع خود منحصر بفرد هستند. یزد با داشتن مجموعه ای از بادگیرهای تحسین برانگیز یکی از بی مثال ترین باغهای ایرانی را دارا بوده که امروز تحت نام میراث جهانی یونسکو شناخته می شود. نام این زیبایی حیرت انگیز، باغ دولت آباد یزد بوده و ما در این مقاله جذاب و خواندنی قصد داریم تا شما را از ورودی باغ دولت آباد یزد و همچنین معماری قنات باغ دولت آباد یزد آگاه کنیم. پس، با ما همراه باشید.

تاریخچه

این باغ که مرتفع ترین بادگیر جهان را در دل خود جای داده، کهن ترین باغ شهر یزد بوده و در سال 1160 هجری قمری بنا شده است. خان بزرگ که سرکرده خوانین یزد بود، قناتی را در یزد حفر کرد به نام دولت آباد و با آب همین قنات، باغ دولت آباد را بنا نهاد. این مرد مقتدر در دوران زندیه و هم عصر با کریم خان زند و شاهرخ میرزا حیات داشت.

مهندسی دقیق

علم هندسه با محاسبات دقیقش برای معماری باغ و قنات باغ دولت آباد یزد بکار رفته است. باغ بیرونی و درونی همچون دو محور عمود بر هم در میان مستطیلی بی رقیب بنا نهاده شده و آبنمای 194 متر در 12 متری بخش مهم باغ داخلی است که عمارت را به سر در اتصال می دهد. کاشت درختان بلند در دو طرف این آبنما، باغ را طویل تر از اندازه واقعی نشان می دهد. باغ بهشت آیین محور تقارن بخش کوچکتر بوده که آن را به دو بخش مربع شکل قسمت کرده است. لازم هست بدانید که اوج شکوه و مهندسی این عمارت، بلندترین بادگیری بوده که در آن احداث شد.

بلندترین بادگیر هشت ضلعی جهان

بادگیری هشت ضلعی 33/8 متری باد را از هر سویی به سمت پایین هدایت کرده تا به حوضخانه انتهایی برسد و خنکی این باد را دوچندان می کند. باد هدایت شده به همراه آب حوض، هوایی خنک را به بخش اصلی فرستاده و این قسمت را بعنوان ساختمان تابستانه مشهور کرده است. شما با پرداخت ورودی باغ دولت آباد یزد می توانید این شکوه دیدنی را ببینید.

ابعاد باغ

دو مستطیل عمود بر هم به ابعاد 104 در 278 متر و 116 در 274 اصل این بنای بی مثال را شکل بخشیده اند. باغ اندرونی که محیط مستطیل وسیع تر بوده و امروزه ما آن را تحت نام باغ مشهور دولت آباد می شناسیم، در واقع بخشی از این باغ بوده و مستطیل کوچکتر به نام باغ بهشت آیین هم بخشی از همین باغ بوده که برای تشریفات و مجالس بکار می رفته است. باغ اندرونی برای اقامت خانوادگی و دیدارهای خصوصی استفاده می شد.

تقارن در معماری

معماری ایرانی با تقارن انس فراوانی دارد و در اغلب معماری های سنتی از جمله این باغ، این تقارن مشاهده می گردد. در این باغ گل و درختان نیز به طرز شگفت انگیزی متقارن کاشته شده اند. البته، محور باغ درونی و بیرونی نسبت به مرکز تقارن باغ کمی منحرف بوده که نیاز به مطالعات بیشتری دارد. برخی معتقدند که بدلیل از بین رفتن بخشی از باغ بهشت آیین بدلیل ساخت بزرگراه در سال 1370 هجری شمسی، این تقارن از بین رفته است.

وسعت

وسعت این باغ ایرانی در حدود 6/4 هکتار بوده که در روزگاری نه چندان دور از سمت شمال به خیابان هزار درخت می رسید؛ خیابانی به طول 20 متر و عرض 5 متر که به سمت رحیم آباد می رفت و آنقدر درخت داشت که دیدن باغ از بیرون ممکن نبود مگر بلندترین بادگیری که در میانش وجود داشت. در آن دوران، باغ دولت آباد بیرون از حصار شهر بود و از سمت شرق بعد از 8 کیلومتر به مسیل رودخانه خشک راه داشت.

سکونتگاه حکومتی

باغ دولت آباد از لحاظ ساختار یک سکونتگاه حکومتی بود. باغ بیرونی یا همان باغ بهشت آیین، فضایی بوده است برای مراسم، تشریفات حکومتی و اداره امور و باغ درونی محل سکونت خانواده. باغ علاوه بر داشتن بلندترین بادگیر جهان، دارای بناهایی چون عمارت هشتی، بهشت آیین، عمارت سردر، تالار طنبی، شترخانه، برج دیده بانی، آب انبار، غلام خانه، تالار آینه و عمارت تهرانی است.

عمارت طنبی، عمارتی بزرگ و مجلل در غرب عمارت هشتی بوده و زیرزمینی دارد که با دو پله به باغ می رسد. در دو طرف عمارت طنبی شبستان ها، صفه ها و تالارها جای دارند و از سمت جنوبی به محوطه زیر بادگیر وصل می شود. عمارت سردر مهمترین عمارت باغ بهشت آیین بوده که بین باغ بیرونی و درونی قرار دارد. چند اتاق کوچک، یک اتاق بزرگ به سمت شرق و چند راهرو این عمارت مهم را شکل می بخشند. عمارت هشتی کوشک اصلی باغ بوده که بلندترین بادگیر جهان در آنجاست. حوض بی مثال مرمرین در وسط و سه اتاق بزرگ بخشهای این عمارت بوده که به دیوار جنوبی وصل هستند.

قنات دولت آباد

دلیل بوجود آمدن باغ دولت آباد، همین قنات بوده که با طول 60 کیلومتر طویل ترین است. پنج رشته قنات که از ارتفاعات مهریز جاری شده، بخش مهمی از اراضی مهریز را سیراب می کنند و در بین راه، چند آسیاب بادی را حرکت می دهند تا عاقبت به باغ دولت آباد می رسند. البته، باغ یک چاه و گورور هم برای ذخیره دارد که در کنار بناهای خدماتی در بخش شرقی حفر شده است.

سیستم آبیاری

قنات باغ دولت آباد یزد و چاهی که در موردش صحبت شد، وسیله آبیاری باغی بوده که سیستم آبیاری آن به اندازه بلندترین بادگیرش شگفت انگیز است. آب از حوضچه زیر بادگیر به حوض وسط عمارت ریخته و سپس از سه سینه کبک مرمرین مواج شده و وارد حوضهای کلگی می شود. این آب جاری و زلال از زیر عمارت سردر وارد استخر 12 ضلعی بهشت آیین شده و از آنجا به طرف سه استخر مستطیل شکل می رود. آب از این استخرها وارد کانالها شده و به مصرف کشت و کار می رسد. نکته شگفت انگیز این است که آب فقط در زیر زمین جاری نیست و مرتب به روی زمین آمده تا از حس خوب آب زلال قنات همه بهره مند شوند.

اطلاعات کلی

آدرس باغ دولت آباد: یزد، بلوار دولت آباد، خیابان شهید رجایی

ساعات بازدید باغ دولت آباد: همه روزه بجز تعطیلات سوگواری از ساعت 8 صبح لغایت 21

قیمت ورودی باغ دولت آباد یزد: برای ایرانی ها 50000 ریال و برای غیر ایرانی ها 300000 ریال