معرفی تعدادی از معروف ترین جاذبه های تاریخی و فرهنگی ایران

تقریبا همین یک سال پیش بود که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا تهدید کرد که در صورت نیاز، برای مقابله به مثل با ایرانیان به مراکز فرهنگی ایران حمله می کند؛ گفته ای که انتقاد و اعتراض بسیاری از مردم ایران و علاقمندان به معروف ترین جاذبه های تاریخی و فرهنگی ایران در سرتاسر جهان را برانگیخت. براساس نظرات محققان و تاریخ نویسان بین المللی، ایران سرزمینی باستانی با فرهنگ و تاریخ غنی و ارزشمند بوده که مکانهای باستانی، تاریخی و فرهنگی بیشمارش مانند گنجینه ای ارزشمند می بایست مورد حفاظت قرار گیرند. تعداد بسیار زیادی از جاذبه های توریستی فرهنگی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفته و مسلما، جهانیان برای حفاظت و نگهداری آنها برنامه ریزی و سرمایه گذاری می کنند.

این مکانها نمایشگر تاریخ مذهبی، اقتصادی، معماری، دستاوردهای اجتماعی و تاریخی این سرزمین هستند و هیچ سیاستمداری در هیچ نقطه ای از جهان نمی تواند تهدیدی برای این مراکز فرهنگی ارزشمند باشد. در این نوشتار، مهمترین و برترین جاذبه های تاریخی و فرهنگی ایران را معرفی می کنیم تا مسخره و بیهوده بودن تهدیدهای این چنینی را بیشتر دریابیم. با ما همراه شوید.

مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران

در شمال غربی ایران و در استانهای آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی، مجموعه سه کلیسای ارمنی (قره کلیسا Monastery of Saint Thaddeus، کلیسای استفانوس مقدس Saint Stepanos Monastery و کلیسای زور زور Dzordzor) وجود دارند که در دوره زمانی میان سده های هفتم تا چهاردهم میلادی بنیانگذاری شده و با گذشت زمان چندین بار بازسازی شده اند. براساس یونسکو، این کلیساها که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز جای گرفته اند، نمونه های برجسته ای از معماری و سنت های ارزشمند ارمنی بشمار می روند.

این بناها که قدیمی ترین آنها قره کلیسا یا کلیسای تادئوس مقدس Monastery of Saint Thaddeus نامیده می شود و به قرن هفتم میلادی تعلق دارد، مکانهای زیارتی مسیحیان ارمنی هستند و ارزش مذهبی آنها فوق العاده بالاست. به همین دلیل نیز در فهرست مهمترین و برترین جاذبه های توریستی فرهنگی ایران جای گرفته اند.

بم و منظره فرهنگی فوق العاده آن

بم و ارگ تاریخی بم نمونه برجسته ای از مجموعه های قلعه ای شکل باستانی ایران هستند که در نزدیکی کویر مرکزی این سرزمین برپا شده اند و براساس اعلام یونسکو، شاهدی استثنایی بر توسعه تجاری ایران در محیط کویری مرکز کشور هستند. قدمت ارگ تاریخی بم به قرن چهارم تا ششم پیش از میلاد می رسد؛ قلعه باشکوهی که بعدها به محل تقاطع مسیرهای تجاری محصولات ابریشم و پوشاک نخی تبدیل شد. بنابراین کاملا قابل انتظار است که این مکان تاریخی در فهرست معروف ترین جاذبه های تاریخی و فرهنگی ایران جای بگیرد.

بیستون و ارزش تاریخی فوق العاده

بیستون در غرب ایران و در استان کرمانشاه، بخاطر کتیبه هایی که روی صخره های سنگ آهکی آن حک شده اند، شهرت دارد. این بنا و کتیبه های آن فوق العاده و منحصر بفرد هستند، چرا که تنها متن باستانی بجا مانده از دوران هخامنشی که یک رویداد تاریخی خاص را ثبت نموده است، به این مجموعه تعلق دارد. این رویداد خاص تاریخی، برپایی دوباره امپراطوری توسط داریوش بزرگ است. بیستون از جمله مهمترین و برترین جاذبه های توریستی فرهنگی ایران بوده که می بایست حتما در فهرست برنامه سفرهای آینده تان قرار بگیرد.

روستای تاریخی میمند و منظره ای بی نظیر

در این دره در کوه های مرکزی ایران، مردمی روستایی زندگی می کنند که زندگیشان به زندگی عشایر شباهت دارد. در روستای میمند که از معدود نمونه های معماری صخره ای در ایران و جهان بشمار می رود، این سبک معماری به شکلی گسترده در تمامی ساختار روستا استفاده شده است. مهمترین شاخصه این روستا که دلیل منحصر بفرد بودن در جهان و برتر بودن آن در مقایسه با موارد مشابهی چون دهکده کاپادوکیه Cappadocia در ترکیه بوده، مسکونی بودن واحدهای صخره ای آن هست.

براساس معرفی سازمان یونسکو، روستای میمند، محل زندگی کوچ نشینانی بوده که روزگارشان را از راه کشاورزی و دامداری می گذرانند و در فصول مختلف سال، میان اقامتگاه های تابستانی و زمستانی خود در حرکت هستند. همین می تواند بهترین دلیل برای قرار گرفتن میمند در فهرست معروف ترین جاذبه های تاریخی و فرهنگی ایران باشد.

کاخ گلستان و ارزش معماریش

براساس گزارشات سازمان یونسکو، کاخ گلستان شاهکاری از دوران قاجار است که یکپارچه سازی موفق هنر و معماری پارسی با تاثیرات غربی را به نمایش می گذارد. این کاخ یکی از قدیمی ترین مجموعه بناهای تاریخی شهر تهران بوده که در مرکز تاریخی این شهر واقع شده و به دلایل بسیار از مهمترین و برترین جاذبه های توریستی فرهنگی ایران بشمار می رود.

برج گنبد کاووس، بلندترین برج آجری جهان

برج پانزده متری گنبد کاووس بلندترین برج تمام آجری جهان بشمار می آید. این برج، آرامگاه کاووس بن وشمگیر، چهارمین پادشاه زیاریان بوده که در سال 375 هجری شمسی ساخته شده است. براساس گزارش سازمان یونسکو، این بنا نمونه ای برجسته و نوآورانه از معماری اسلامی بوده که ساخت بناهای مقدس مذهبی در ایران، آناتولی و آسیای مرکزی را تحت تاثیر قرار داده است. برج گنبد کاووس بدون شک از مهمترین و برترین جاذبه های توریستی فرهنگی ایران بشمار می رود.

شهر تاریخی یزد

براساس گزارش سازمان یونسکو، شهر یزد شاهدی زنده بر استفاده هوشمندانه از منابع محدود موجود برای زنده ماندن در بیابان است. شهر یزد بخاطر بناهای باستانی و سنتی خود و سیستم آبی هوشمندانه زیرزمینی خود در فهرست میراث جهانی یونسکو جای دارد. این شهر برای بیش از 1500 سال پذیرای گردشگران جاده ابریشم بوده و از همین رو، از جمله معروف ترین جاذبه های تاریخی و فرهنگی ایران بشمار می رود. عمق تاریخچه آن وقتی در حال قدم زدن در کوچه پس کوچه های باریک آنکه مملو از خانه ها و فروشگاه های زیبا هستند، کاملا قابل لمس است.

مسجد جامع اصفهان

براساس گزارش سازمان یونسکو، مسجد جامع اصفهان قدیمی ترین مسجد بزرگ یا مسجد جامع در ایران است و می توان از آن بعنوان تصویری خیره کننده از تکامل تدریجی معماری مساجد در طول 12 قرن یاد کرد. مسجد جامع اصفهان از مهمترین و برترین جاذبه های توریستی فرهنگی ایران بشمار می رود و در شهر اصفهان که مملو از جاذبه های گردشگری مهم و دیدنی های بی نظیر است، یک نقطه برجسته و عالی محسوب می شود. کار ساخت این مسجد در قرن نهم میلادی آغاز شد و امروزه این بنا در فهرست میراث جهانی یونسکو جای دارد.

میدان نقش جهان

میدان نقش جهان اصفهان که در قرن هفدهم میلادی توسط شاه عباس اول ساخته شد، 90 هزار متر مربع مساحت دارد و یکی از بزرگترین میدان های عمومی در جهان بشمار می رود. میدان نقش جهان نقطه کانونی زندگی در شهر اصفهان بشمار می رود و برخی از زیباترین و مهمترین مسجد و کاخهای ایران در آن واقع شده اند. این میدان، نمونه ای برجسته از معماری ایرانی و اسلامی و از جمله مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران محسوب می شود.

پاسارگاد

براساس سازمان یونسکو، مجموعه کاخ ها، باغ ها و آرامگاه کورش کبیر در پاسارگاد، اولین پایتخت امپراطوری هخامنشی نمونه برجسته و خارق العاده ای از اولین مراحل معماری و هنر دوره هخامنشی و شاهدی استثنایی از تمدن پارسی بشمار می آید. مجموعه پاسارگاد بدون شک از مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران بوده و ارزش تاریخی فوق العاده زیادی برای ایرانیان دارد.

پرسپولیس

براساس گزارش یونسکو، پرسپولیس در میان مجموعه های باستانی بی همتای جهان که شاهدی منحصر بفرد از تمدن باستانی جهانیان هستند، قرار می گیرد. پرسپولیس در جنوب غربی ایران قرار گرفته و در حدود سال 518 پیش از میلاد توسط داریوش اول ساخته شده است. پرسپولیس را بعنوان جواهر دوره هخامنشی و مجموعه بی نظیر پارسی می شناسند و از لحاظ معماری، برنامه ریزی شهری، تکنولوژی ساخت و البته از نظر هنری بسیار ارزشمند است. تمامی این ویژگی ها شهر باستانی پرسپولیس را به یکی از مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران تبدیل کرده اند.

مجموعه باستانی ساسانی در منطقه فارس

مجموعه باستانی ساسانی منطقه فارس، مجموعه ای از هشت سایت باستانی است که در سه منطقه باستانی فیروزآباد، بیشاپور و سروستان در جنوب غربی استان فارس واقع شده اند. براساس گزارش یونسکو، این مجموعه باستانی استفاده بهینه از توپوگرافی طبیعی را به نمایش می گذارد و شاهدی بر تاثیر سنتهای فرهنگی هخامنشی و پارتی در ترکیب با هنر رومی که تاثیر مهم و فوق العاده ای بر معماری دوره اسلامی گذاشته است، بشمار می رود. مجموعه باستانی ساسانی منطقه فارس، از مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران و البته یکی از نادیده گرفته شده ترین و ناشناخته ترین آنها محسوب می شود.

شهر سوخته

شهر سوخته که از آجر خشتی ساخته شده، بقایای دولت شهری باستانی در ایران است و در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. این شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفته و براساس گزارشهای یونسکو، شاهدی بر بوجود آمدن اولین مجموعه جوامع در شرق سرزمین ایران بشمار می رود. این مجموعه باستانی با قدمت 5000 ساله بعنوان یکی از پیشرفته ترین شهرهای باستانی دنیا شناخته می شود. بنابراین جای تعجب ندارد که در فهرست مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران جای بگیرد.

آرامگاه و خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی

آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از مکانهای تاریخی شهر اردبیل بوده که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفته است. براساس گزارشهای یونسکو، این مجموعه یک شاهکار هنری و معماری بشمار می رود و نماینده برجسته ای از اصول اساسی صوفی گری محسوب می شود. این مجموعه شهر کوچکی بوده که شامل بازارها، حمام های عمومی، میدان ها، بناهای مذهبی، خانه ها و دفاتر کاری هست. مقبره های شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه) و مادر شاه اسماعیل و برخی دیگر از صاحب منصبان دوران صفوی و جنگاوران جنگ چالدران در این آرامگاه قرار گرفته اند. آرامگاه و خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی از مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران بشمار می رود و آنچنان عظیم است که بازدید از آن به وقت و حوصله کافی نیاز دارد.

سیستم آبی تاریخی شوشتر

سیستم آبی تاریخی شوشتر، براساس گزارشهای یونسکو، شاهکار خلاقیت و مهندسی از دوره داریوش بزرگ در قرن پنجم پیش از میلاد است؛ مجموعه ای بی نظیر که هنوز هم آب شهر شوشتر را فراهم می کند. این مجموعه آب رود کارون را به سیستم خود وارد می کند و این آب در مجموعه ای به هم پیوسته از پل ها، بندها، آسیاب ها، آبشارها، کانال ها و تونل های عظیم هدایت آب که در ارتباط با یکدیگر کار می کنند و مهارت مهندسی ایرانی ها را به نمایش می گذارند، هدایت می شود. سیستم آبی تاریخی شوشتر بدون شک از مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران و فوق العاده ترین نمونه های مهندسی باستان بشمار می رود.

گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه آرامگاه اولجایتو، از پادشاهان سلسله ایلخانیان است. براساس گزارشهای یونسکو، گنبد سلطانیه یکی از نمونه های برجسته دستاوردهای معماری پارسی و یک بنای مهم و تاثیرگذار در توسعه معماری اسلامی بشمار می رود. گنبد این بنا پس از گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره Cattedrale di Santa Maria del Fiore و گنبد مسجد ایاصوفیه Hagia Sophia بعنوان سومین گنبد بزرگ جهان شناخته می شود و همین دلیل کافیست که آن را در فهرست مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران جای دهد.

شوش

مجموعه باستانی تاریخی شوش که در استان خوزستان واقع شده، بعنوان یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشر در طول تاریخ شناخته می شود. براساس گزارش سازمان یونسکو، تحقیقات باستان شناسی انجام شده در شوش سری کامل اطلاعات مهم در مورد این منطقه از پیشاتاریخ تاکنون را در اختیار علاقمندان می گذارد. این مجموعه در جنوب غربی کشورمان از تپه های باستانی تشکیل شده و برخی از بخشهای کشف شده در آن شامل بناهای مسکونی و کاخ مانند هستند. شهر شوش در زمان شکوفایی خود، مرکز برخورد دو تمدن مهم میان رودان و عیلام بوده است؛ دو تمدنی که هریک بر دیگری تأثیر داشته اند. بنابراین، قطعا در فهرست مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران قرار می گیرد.

مجموعه بازار تاریخی تبریز

بازار بزرگ تبریز که هزاران سال قدمت دارد و در مسیر جاده باستانی ابریشم واقع شده، یکی دیگر از نقاط فوق العاده این کشور است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. بازار بزرگ تبریز با بیش از 5500 فروشگاه و نزدیک به هفت کیلومتر کاروانسرا که توسط دالانهای متعدد و پیچ در پیچ به هم متصل هستند، بزرگترین بازار سرپوشیده جهان و همچنین یکی از قدیمی ترین بازارهای جهان بشمار می رود. براساس گزارش یونسکو، بازار بزرگ تبریز بعنوان یکی از مهمترین مراکز تجاری جاده ابریشم در طول تاریخ شناخته می شود. این بازار در زمان حال نیز همچنان بعنوان محل وقوع فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و مذهبی کاربرد دارد.

تخت سلیمان

تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی یک منطقه خارق العاده است که افسانه و اعتقادات بسیار زیادی در مورد منشا دریاچه آن وجود دارند؛ از جمله اینکه گفته می شود قدمت آن به سلیمان پیامبر باز می گردد. به همین دلیل، امروزه با نام دریاچه تخت سلیمان شناخته می شود. براساس گزارش یونسکو، دریاچه تخت سلیمان اهمیت سمبلیک و معنوی بسیار زیادی دارد که از آب و آتش سرچشمه گرفته و با قدمت بیش از 2500 سال، به یک نمونه استثنایی از گنجینه طبیعی و یکی از مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران تبدیل شده است.

چغازنبیل

براساس گزارش سازمان یونسکو، مجموعه باستانی چغازنبیل گواهی استثنایی از فرهنگ، اعتقادات و سنت های آیینی یکی از قدیمی ترین مردمان بومی سرزمین ایران است. چغازنبیل یک نیایشگاه باستانی بوده که بیش از سه هزار سال پیش در استان خوزستان در جنوب غربی ایران ساخته شده و نخستین ساختمان مذهبی در تاریخ ایران بشمار می رود. با بازدید از زیگورات چغازنبیل، به زمانی بسیار قدیمی تر در دوران ایران باستان و دوران پیش از برپا شدن امپراطوری پارسی سفر می کنید. قدمت این بنای هرمی شکل به زمان ایلام حدود 1250 سال پیش از میلاد مسیح می رسد. این جاذبه گردشگری مشهور و خارق العاده یکی دیگر از مجموعه های حاضر در فهرست میراث جهانی یونسکو و از مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران است.

باغ های ایرانی

نه باغ بسیار زیبای ایرانی در مناطق مختلف ایران وجود دارند که مجموعه باغ های ایرانی مهم و مشهور کشورمان را تشکیل داده اند. براساس گزارش سازمان یونسکو، این باغها شکلهای متنوع باغهای طراحی شده ایرانی را که در طول قرنهای متمادی و در موقعیت های جغرافیایی و آب و هوایی مختلف شکل گرفته اند، نمایندگی می کنند. باغ های ایرانی، مفهوم بهشت یا عدن بر روی زمین را تداعی کرده و بسیار دیدنی هستند. بنابراین شاید بتوان آنها را از مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران بشمار آورد.

قنات پارسی

قنات یا کاریز را بعنوان راه آب یا کانالی که در زیر زمین حفر شده و آب در آن برای رسیدن به سطح زمین جریان می یابد، می شناسند. قناتها با هدف هدایت آب و مدیریت آن برای کشاورزی و سایر مصارف بکار برده می شوند و یکی از عمده ترین منابع تأمین آب بشمار می رفته اند. براساس گزارش سازمان یونسکو، این سیستم باستانی از کشاورزی و دامداری در مناطق خشک ایران حمایت می کرده است. این قناتها گواهی استثنایی از سنتهای فرهنگی و تمدنهایی که در مناطق بیابانی با آب و هوای خشک زندگی می کرده اند، بشمار می آیند. از آنجایی که قناتهای پارسی، ابتدایی ترین و قدیمی ترین قنات های جهان هستند، قطعا در فهرست مهمترین و برترین جاذبه های گردشگری تاریخی و فرهنگی ایران جای می گیرند.