دومین مسجد چهارایوانی ایران کجاست؟

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، دومین مسجد چهارایوانی ایران همان مسجد جامع اردستان هست.

داستان چیست؟

محسن هادی طحان زواره گفت: مسجد جامع اردستان که نخستین مسجد دوطبقه تاریخ اسلام از آن یاد می کنند، پس از مسجد جامع زواره، دومین مسجد چهارایوانی ایران است که در دوره سلجوقیان بنا شد.

وی افزود: ساخت این بنا در دوران مختلف صورت گرفته است. بنای اول مسجد همانند مسجد پامنار زواره، قبلا آتشکده یا معبد بوده که در مراحل مختلف به مسجد تبدیل شده است.

این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی ادامه داد: باید گفت مسجد اولیه با فرم شبستانی، دارای صحن مرکزی (میانسرا)، شبستانهای ستوندار در 4 سمت حیاط، دیوار خشتی محصور کننده و سر در بوده است.

به گفته هادی طحان، بطور کلی تاریخچه ساخت مسجد جامع اردستان را می توان به سه دوره تقسیم کرد:
دوره نخست که مسجد به صورت گنبدی ساخته شد. دوره دوم که مسجد از صورت گنبدی به مسجدی کوشک مانند تبدیل شد و دوره سوم در عهد سلجوقیان مسجد بطور کلی ویران شد و در این زمان مسجد گونه ای بنام چهار ایوانی پدید آمد.

وی افزود: سلجوقیان در زواره در سال 530 هجری اولین مسجد چهارایوانی را بنا کردند و سپس مسجد اردستان را نیز به صورت چهار ایوانی درآمده و تکمیل کردند.

این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی تصریح کرد: بنای مسجد جامع اردستان دارای دو تاریخ احداث است؛ یکی 553 هجری قمری که در انتهای کتیبه بزرگ شبستان گنبدی آمده و دیگری 555 هجری قمری که در ایوان جنوبی شبستان ثبت شده و به ظاهر چنین می نماید که شبستان و ایوان همزمان ساخته شده اند، حال آنکه چنین نیست. واقعیت این است که حدود سال 553 هجری قمری هنگامی که مسجد اولیه را به صورت مسجدی چهار ایوانه درآوردند و شبستان گنبدی را تبدیل به نمازخانه مسجد کردند، این شبستان را با کاشی هایی نظیر کاشی های بناهای جدید پوشاندند.

هادی طحان با بیان اینکه مسجد جامع اردستان به سبک مسجد جامع اصفهان بنا شده، گفت: این مسجد ورودی های متعددی دارد. ورودی اصلی که دالان طویلی است؛ در گوشه جنوب غربی مسجد قراردارد که از یک سو به محله فهره و از سوی دیگر به دشت محال راه دارد. نمای این ورودی از یک قوس، دو طاق نمای محرابی شکل، دولچکی، دونیم ستون آجری، دو قاب تزیینی و دو سکوی آجری تشکیل شد.

به گفته وی، در قسمت شمالی مسجد دو ورودی قرار گرفته، یکی به مدرسه علمیه متصل است و دیگری به فاصله اندکی، گذر شمالی را به داخل مسجد مرتبط می کند. این ورودی های متعدد عامل ارتباط فضاهای اطراف با مسجد هستند.

این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی ادامه داد: اگرچه امروزه این مسجد تاریخی و آثار اطراف آن برای ثبت جهانی آماده شده اما، محوطه سازی ها و سنگ و بلوک فرش در اطراف این مسجد جای سوال است که امیدواریم کارشناسان میراث فرهنگی اقدامی در این خصوص انجام دهند تا موانع رفع شود.