مسجد جامع یزد کجاست؛ مناره هایی بر فراز بادگیرها

یزد که همواره با بادگیرها و بناهای خشتی منحصر بفردش در یاد و خاطره ها مانده، یک اثر ایرانی اسلامی را نیز در مرکز خود جای داده که بی شک یکی از شاهکارهای معماری و هنر ایرانی است. مسجد جامع یزد با زیربنایی برابر 9800 متر جوری با کاشی ها و کتیبه ها تزئین شده که هر فردی را مسحور و مجذوب زیبایی خود می کند. مسجد جامع یزد با طولی معادل 104 متر و عرضی برابر با 99 متر دارای هفت ورودی و خروجی در کوچه های مختلف شهر است. با ما در مقاله مسجد جامع یزد کجاست همراه شده تا شما را از داستان مناره های مسجد جامع یزد و همچنین ساعت کاری مسجد جامع یزد آگاه نماییم.

در ضمن، اگر دوست دارید که هر چه بیشتر با جاهای دیدنی یزد آشنا شوید، می توانید سری به راهنمای سفر به یزد زده و حسابی کسب اطلاعات نمایید.

قدمت مسجد جامع

مسجد جامع یزد با قدمتی 900 ساله در زمان ملکشاه سلجوقی توسط علاءالدوله کالنجار از تبار آل بویه که حاکم یزد بود، ساخته شد. او در سال 527 فوت کرد و سازه هایی که به دستور او ساخته شده بودند، ویران شد و تبدیل به مخروبه گردید. سید رکن الدین نظام الحسینی در سال 724 قمری و در سمت قبله بنای علاءالدوله و در زمینی بسیار بزرگ شروع به ساخت ساختمانی مجلل کرد که این محل همین مسجدی است که امروزه با نام مسجد جامع یزد می شناسیم.

رکن الدین در سال 432 قمری در حالی فوت کرد که گنبد و ایوان مسجد مورد نظرش نیمه تمام بود اما بعد از خواندن وصیت نامه وی متوجه شدند ادامه کار را به یکی از مشهورترین مردمان یزد در زمان تیموریان سپرده است و خواسته تا شرف الدین علی یزدی آن را ادامه دهد. شرف الدین این وصیت را به اجرا گذاشت و سپس در زمان امیر تیمور و به سال 777 گنبد و ایوان را با هنر ایرانی کاشی کردند. از دیگر وفات یافتگان این مجموعه که کارش نیمه تمام ماند، بهاءالدین هزار اسب است که در زمان پسر امیر تیمور تصمیم گرفت با خط نسخ گرد گنبد و ایوان را با سوره فتح منقش کند.

براساس مقاله مسجد جامع یزد کجاست، باید بدانید که این خوشنویس شهیر پایان کارش را ندید و در سال 819 این امر توسط شاه نظام کرمانی به سرانجام رسید. شاهرخ میرزا با دیدن هنر مسجور کننده وی دستور داد تا اسامی دوازده امام به همراه القاب خودش بر سر در ورودی بزرگ مسجد جامع روی کاشی حک شود و به یادگار بماند اما این پایان کار مسجد جامع شهر یزد نبود.

تاریخچه معماری مسجد جامع یزد

تغییرات بیشماری تا سال 1324 شمسی بر روی معماری مسجد جامع رخ داد که البته همه آنها حائز اهمیت نبوده و گاها در حد ترمیم یا تغییر مختصری بوده است. اما در زمان حکمرانی پادشاهان سلسله های مختلف اتفاقاتی در زمینه ساخت یا تغییرات زیربنایی رخ داده که به برخی از آنها اشاره می نماییم. بی بی فاطمه خاتون همسر جلال الدین چخماق شامی در دو طرف ایوان مسجد ستون هایی از مرمر را نصب کرد و ستونی از کاشی با بلندی 18 متر را بر روی این دو ستون مرمرین نهاد.

غیاث الدین عقیل نیز در سمت راست گنبد رواقی را بنا کرد با آجر و گچ. به تبعیت از غیاث الدین رواقی هم در سمت چپ گنبد توسط شاه یحیی از حکمرانان آل مظفر بنا شد. در سال 862 قمری، امیر نظام الدین حاجی قنبر جهانشاهی اقدام به مرمت مسجد جامع یزد نمود و در حین این کار، بر سردر دورودی بزرگ مسجد کتیبه ای را با خط نسخ افزود که شامل القاب میرزا جهانشاه بود. در زمان حکومت شاه طهماسب صفوی و به دلیل اعتقاد فراوان این سلسله به آل شیعه، دو مناز در دو طرف مدخل بزرگ ورودی مسجد جامع یزد ساخته شد.

براساس مقاله مسجد جامع یزد کجاست، باید بدانید که این امر در سال 930 قمری و توسط آقا جمال الدین محمد، حکمران وقت یزد صورت پذیرفت. فتحعلی شاه قاجار نیز در سال 1260 قمری دستور تعمیر کلی مسجد جامع را به حکمران یزد داد و در این مرمت و بازسازی ها شبستانی به سمت غرب مسجد افزوده گردید و رواق هایی از جنس آجر و گچ به اطراف صحن اضافه شدند.

بازسازی دوباره مسجد جامع

متاسفانه گذر زمان و آسیب های طبیعی از بناهای کهن مسجد جامع چیز زیادی باقی نگذاشته و قدیمی ترین بخش به جا مانده، کتیبه ای است که در ورودی شرقی مسجد جامع نصب شده و با داشتن تاریخ 765 هجری قمری، متن وقف نامه را به نمایش گذاشته است. مناره هایی که آقا جمال الدین وزیر زمان شاه طهماسب صفوی ساخته بود با ارتفاع 52 متر و قطر 8 متر در روزگار خود بلندترین مناره مساجد تاریخی را داشت، در سال 1313 فروریخت و مناره های جدید بازسازی شده اند.

با همه این اوصاف، کاشی کاری و تزئینات مسجد جامع یزد همچنان یکی از باشکوه ترین و زیباترین تزئینات در نوع خود است. نمادهای شیعی اضافه شده به مسجد جامع همچون نقوش شمسه و قندیل و...از دیگر زیبایی های این مکان مقدس و تاریخی هست. ستاره های پنج پر یادآور پنج تن آل عبا بوده و شمسه های دوازده پر با توسل به 12 امام حکاکی شده اند و شمسه های 72 پر نیز بازگو کننده واقعه عاشورا و شهادت 72 تن از یاران امام حسین (ع) هستند.

زیبایی ها و مشخصات مسجد جامع

مسجد جامع یزد متشکل از یک صحن بسیار بزرگ مستطیل شکل است که در غرب و شرق خود دو گرمخانه دارد. ایوان بلند و دوشبستان تابستانه در کنار گنبدخانه این مسجد از دیگر بخش های آن هستند. مناره ها و کتیبه ها و ورودی ها هم به این مجموعه اضافه می شوند. جالب است بدانید شبستان شرقی که نامش شبستان شازده بوده، دارای 48 ستون مستطیل شکل است که همگی با کاشی های فیروزه ای پوشیده شده اند. مسجد جامع یزد با تزئینات و کاشی کاری های شگفت انگیز خود هر ساله گردشگران بسیاری را به شهر بادگیرها می کشاند و گنبد شگفت انگیز مسجد جامع دلیل دیگر این ازدحام گردشگر هست.

گنبدی با مقطع مربع که با گوشه سازی های ظریف و هنرمندانه به 8 و 16 و 32 ضلعی تبدیل می شود و در کنار دو مناره ای که در زیر ایوانش 110 تا از اسماء متبرکه به خط کوفی منقش شده اند، به افرون شدن عظمت و زیبایی مسجد جامع یزد کمک شایانی کرده و ارزش هنری این بنای تاریخی اسلامی را دوچندان نموده اند.