نمادها و نشانه ها در مسجد جامع یزد + تصاویر

«مسجد جمعه شهرستان»، «مسجد جامع عتیق»، «مسجد جمعه قدیم درده»، «مسجد جامع نو» در کتاب های تاریخی این نام ها برای مسجدی که امروز ما به عنوان «مسجد جامع یزد» می شناسیم به کار رفته است. مسجدی با قدمتی نزدیک به 900 سال که شواهد و نشانه هایی از آتشکده ای در عصر ساسانی هم در آن وجود دارد. این مسجد در شهر یزد، خیابان امام خمینی و در انتهای پیاده راه مسجد جامع قرار دارد. در دو سوی ورودی این مسجد بازارچه های قدیمی شهر قرار گرفته اند که یکی به محله فهادان منتهی می شود و دیگری به کوچه یهودی ها که در آن قدیمی ترین کنیسه یزد قرار گرفته است. نزدیکی این مسجد و کنیسه که هر دو هنوز هم محل برگزاری آیین های دینی و نیایش های روزانه مسلمانان و کلیمیان بوده، یکی از مصادیقی است که نشان می دهد در یزد پیروان ادیان مختلف سال ها در کنار هم با صلح و مسالمت زندگی می کردند.

مسجد جامع یزد مانند بسیاری بناهای مذهبی دیگر در طول زمان توسعه پیدا کرده و تغییراتی در بنای آن ایجاد شده، اما عمده ترین تغییرات در دوره های ایلخانی، صفویان، تیموریان، آل مظفر و قاجار در این مسجد صورت گرفته و به طور کلی مطالعه معماری این مسجد نشان می دهد بنای امروزی ترکیبی از 3 مسجد قدیمی است که در دوره های مختلف ادغام شده اند، اما بعد از دوره قاجار کمترین تغییر در این بنا ایجاد شده و می توان گفت تغییر عمده ای در معماری مسجد بعد از حکومت قاجارها صورت نگرفته است.

در انتهای حیاط مسجد جامع و درست روبروی ایوان، یکی از پایاب های قنات زارچ قرار دارد، قناتی که به عنوان طولانی ترین قنات جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. به تازگی این قنات لایروبی شده و تورهای گردشگری امکان بازدید از بخشی از مسیر این قنات را دارند.

اگر از اهالی یزد در مورد این مسجد بپرسید اولین توضیحی که در مورد تاریخ و معماری بنا به شما می دهند این است که «خاک کاشی های مسجد و همین طور خاک مورد نیاز برای ساخت بنا از کربلا آمده و به جای آب با گلاب مخلوط شده است.» مسجد جامع یزد مثل بسیاری از مساجد جامع شهرهای مختلف، درهای ورودی از کوچه ها و به ویژه بازار نزدیک مسجد دارد که این درها تنها هنگام اقامه نماز باز می شوند و در باقی ساعات روز تردد و بازدید از مسجد فقط از ورودی اصلی بنا در انتهای خیابان مسجد جامع امکان پذیر است. همان درگاهی که مناره های آن یکی از بلندترین مناره های مساجد در دنیاست.

تمامی نقوشی که در حجاری ها، گچ بری ها و کاشی کاری های مسجد دیده می شود، ریشه در نشانه شناسی دین اسلام دارد. یکی از نمادهایی که به ویژه در سال های اخیر در عکس های یادگاری مسجد جامع دیده می شود، کاشی معرقی است که یکی از چند نماد شیعی مسجد جامع یزد است. گفته می شود این شمسه 12 پر نمادی از 12 امام شیعیان است. نکته دیگری که در مورد این مسجد وجود دارد، استفاده یکی از تصاویر منحصر به فرد کاشی های محراب این مسجد به عنوان لوگوی شهرداری یزد است. این نشانه که یکی از منحصر به فردترین لوگوها در میان شهرداری های کشور است و نمادی از تاریخ این شهر هم محسوب می شود. از کنار زیبایی ها و جزییات ظریف کاشی های مسجد جامع به راحتی عبور نکنید.