واکسن؛ تنها راه ایمنی جمعی مقابل کووید-19

عضو کمیته اپیدمیولوژی کووید- 19 وزارت بهداشت ضمن تعریف ایمنی جمعی در مقابل یک بیماری و راه های رسیدن به آن، گفت: ایمنی جمعی مطلوب کووید - 19 قطعا از طریق واکسن خواهد بود؛ یعنی با استفاده از واکسن افراد ایمن شده و زنجیره انتقال متوقف می شود.

دکتر احسان مصطفوی ایمنی جمعی را نوعی محافظت از بیماری های عفونی معرفی کرد و گفت: ایمنی جمعی زمانی روی می دهد که درصد قابل توجهی از یک جامعه در برابر عفونت از طریق ابتلا به بیماری یا واکسیناسیون ایمن شوند و به این شکل، می توان از افرادی که ایمن نشده اند هم در مقابل ابتلا به بیماری محفاظت کرد.

وی افزود: در جمعیتی که بخش زیادی از افراد از ایمنی برخوردار هستند، چنین افرادی در انتشار بیماری سهمی نخواهند داشت و زنجیره انتشار بیماری مختل می شود که این امر یا سبب توقف یا کند شدن گسترش بیماری می شود. هرچه نسبت افراد ایمن در این جامعه بیشتر باشد، احتمال تماس افراد غیرایمن با افراد بیمار کمتر می شود و به محافظت آن ها از عفونت کمک می کند. برای ایمنی جمعی بر اساس نوع بیماری عفونی، درصدی را برای ابتلا یا واکسینه شدن اعلام می کنند که با توجه به نوع بیماری عفونی و میزان سرایت پذیری آن بین 60 تا 90 درصد جامعه را شامل می شود.

مصطفوی ادامه داد: از طرفی باید توجه داشت که ایمنی جمعی فقط در مورد بیماری های عفونی ای مطرح است که در آن ها انتقال از یک فرد به فرد دیگر مطرح باشد. واکسیناسیون گروهی برای القای ایمنی جمعی در جلوگیری از شیوع بسیاری از بیماری های عفونی موفقیت آمیز بوده است. ایمنی جمعی ایجاد شده از طریق واکسن به ریشه کن کردن آبله در سال 1977، و به کاهش فراوانی سایر بیماری های عفونی نظیر سرخک و فلج اطفال کمک کرده است.

وی با تاکید بر اینکه باید مدنظر داشت که واکسن ها به طور معمول اثربخشی صددرصد هم ندارند، تصریح کرد: ممکن است سیستم ایمنی برخی از افراد پاسخ ایمنی کافی به واکسن ها برای مصونیت طولانی مدت ایجاد نکند، بنابراین بخشی از کسانی که واکسینه می شوند ممکن است ایمنی در برابر بیماری نداشته باشند. مثلا میزان اثربخشی واکسن آنفلوانزای فصلی را در حد 70 درصد مطرح می کنند. در مورد بعضی از واکسن ها هم نیاز به تزریق واکسنِ یادآور برای حفظ ایمنی در بدن افراد است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در مورد پاندمی کروناویروس هم بعضی کشورها مانند سوئد برای کنترل آن در ماه های اول به نظر می رسد سیاست ایمنی جمعی را دنبال کردند که نتایج آن رضایت بخش نبود و منجر به شکست و عذرخواهی رسمی هم شد. در حال حاضر جامعه علمی دنیا از بحث ایمنی جمعی کروناویروس از طریق ابتلا به بیماری مطمئن نیست. امروزه مشخص شده است که ایمنی جمعی در کووید-19 می تواند منجر به مرگ یا ابتلای تعداد زیادی از افراد یک جامعه شود.

وی حرکت به سمت ایمنی جمعی از طریق ابتلا به بیماری را سیاست پذیرفته شده ای در سطح جهانی و در ایران ندانست و اظهار کرد: در مسیر رسیدن به این نوع از ایمنی، تعداد زیاد و قابل توجهی فوت می کنند و عده زیادی هم بد حال می شوند. البته هنوز شواهد معتبری هم نداریم که کسانی که مبتلا می شوند ایمنی طولانی مدت و موثر خواهند داشت. باید توجه داشت وقتی می گوییم درصدی از افراد به کووید-19 مبتلا شده اند این به آن معنی نیست که این افراد لزوما همگی ایمن شده اند، هنوز نمی دانیم که آیا ایمنی به صورت دائمی یا به صورت موقت ایجاد می شود و اینکه این ایمنی چه مدتی دوام دارد.

رییس پایگاه تحقیقاتی بیماری های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران، تاکید کرد: ایمنی جمعی مطلوب کووید-19 قطعاً از طریق واکسن است، یعنی با استفاده از واکسن اکثر افراد ایمن شده و زنجیره انتقال متوقف می شود.

وی همچنین تاکید کرد: البته در مورد واکسن هم باید واقع بین باشیم، زمان دستیابی به واکسن مناسب کووید-19 هنوز مشخص نیست، واکسن تولید شده قطعا اثربخشی 100 درصد نخواهد داشت و در عین حال تا دستیابی همه جامعه جهانی به این واکسن زمان زیادی لازم است؛ بنابراین تا دسترسی به واکسن و درمان مناسب، باید همچنان ملاحظات بهداشتی گفته شده نظیر فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک در فضاهای عمومی و سربسته را رعایت کنیم.