مدرسه نوشیروان جی تاتا؛ اولین دبیرستان دخترانه ایران

مدرسه نوشیروان جی تاتا یکی از مدارس تاریخی در تهران هست. ساختمان این مدرسه در زمان پهلوی اول و با آجر، تزئینات گچبری و کاشیکاری ساخته شد. این مدرسه که با نام دبیرستان انوشیروان دادگر شناخته می شود، در سال 1315 به عنوان یک دبیرستان دخترانه زرتشتی در خیابان انقلاب بنا گشت. بعد از ساخت دبیرستان فیروز بهرام، تاسیس دبیرستانی مخصوص دختران بسیار ضروری بود. از این رو، خانم راتن بایی بانجی (جی تاتا) که از سلسله موبدان و خواهر جمشید جی تاتا بوده، با سرمایه اولیه یکصد هزار روپیه این دبیرستان را تاسیس نمود و امروزه، دانش آموزان از دین و آیین های گوناگون در آن مشغول تحصیل هستند. با ما در مقاله اولین دبیرستان دخترانه ایران همراه شوید تا شما را قدری با معماری دبیرستان انوشیروان دادگر آشنا کنیم.

تاریخچه

تقریبا حدود 80 سال پیش، تصمیم گرفته شد که دبیرستانی ویژه دانش آموزان دختر در تهران تاسیس گردد. در تابلوی ورودی این دبیرستان نیز نوشته اند: "ضرورت ایجاد دبیرستان ویژه دختران در تهران" که این موضوع از طریق شادروان اردشیر جی شاپورجی مطرح شد.

در نشستی که در 23 خرداد سال 1309 خورشیدی صورت گرفت، مشخص گردید که یک نامه خصوصی از خانم راتن بانجی بایی شخصا برای آقای اردشیر جی شاپورجی ارسال شده و مبلغ 100 هزار روپیه را بابت احداث و تهیه وسایل مورد نیاز برای ساخت دبیرستان دخترانه اهدا کرده است، با این شرط که زمینش را دولت ایران یا انجمن زرتشتیان ایران اختصاص دهد. انجمن زرتشتیان تهران در 24 شهریور 1312 خورشیدی آگاهی می یابد که گشتاسب فیروزگر و میرزا اردشیر زمینهای خیابان شاپور، بیرون دروازه یوسف آباد (جای فعلی دبیرستان) به مساحت 10 هزار مترمربع را خریداری کرده اند.

آغاز ساخت

در روز دوم شهریور ماه 1313 خورشیدی با حضور رئیس، وزرا و عده ای از رجال، اعضای کمیته و اعضای انجمن زرتشتیان تهران جشن نهادن سنگ بنای مدرسه نوشیروان جی تاتا برپا شد. محمد علی فروغی، رئیس الوزرا نوشته سنگ بنا را در زیر پی ساختمان دبیرستان دخترانه نوشیروان دادگر قرار داد. دبیرستان انوشیروان دادگر یا اولین دبیرستان دخترانه ایران در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تاریخ ساخت دبیرستان را می توان از روی سنگ نوشته ای که در سردر ورودی وجود دارد، دانست. معمار مشهور روسی به نام نیکلای مارکف، طراح این بنا، دبیرستان البرز و مدرسه ژاندارک بود.

مدیران دبیرستان

در شهریور 1315 دبیرستان انوشیروان دادگر گشایش یافت و اکنون به همراه چند موسسه مهم تربیتی دیگر زیر نظر وزارت آموزش و پرورش و انجمن زرتشتیان اداره می شود. از سال 1315 تا سال 1327، شادروان میس لوئیز رئیس این دبیرستان بود که همت و روشن بینی این خانم باعث شد تا دبیرستان دخترانه نوشیروان دادگر به یک مدرسه نمونه تبدیل شود. پس از خانم میس لوئیز، سرکار خانم توران طهماسبی سرپرست و کفیل دبیرستان شد و در سال 1328، مادام گورکیان به عنوان رئیس دبیرستان انتخاب گردید. خانم اختر معدلی در سال 1332 به عنوان رئیس دبیرستان نوشیروان دادگر منصوب شد و پس از آن، سمت ریاست دبیرستان در سال 1338 به خانم بایندر رسید و بعد از ایشان هم در سال 1347 خانم باهره فرهنگ، عهده دار ریاست دبیرستان شد.

دانش آموختگان

-مهرانگیز دولتشاهی، اولین سفیر زن ایران

-شیرین عبادی، فعال حقوق زنان و برنده جایزه صلح نوبل

-آلنوش طریان، نخستین فیزیکدان زن و مادر ستاره شناسی ایران

-گلی ترقی، نویسنده

-دکتر باوند

مدرسه رو به ویرانی است

امروزه معماری دبیرستان انوشیروان دادگر که اولین دبیرستان دخترانه در تهران هست، حالش اصلا خوب نیست. ستونهای آن در حال فرو ریختن بوده و سقف کتابخانه این مدرسه که در حیاط و در ساختمانی جدا قرار دارد، کاملا فرو ریخته و اکنون بدون استفاده است. سیستم گرمایشی و سرمایشی این مدرسه چندان وضعیت مناسبی ندارد و در حال حاضر، دانش آموزان در این زمینه دچار مشکل شده اند.