دانشسرای عالی تبریز؛ سندی از قدمت آموزش و پرورش در ایران

برای عاشقان علم و دانش، دانشسرای عالی تبریز سرشار از احترام و علاقه است؛ محلی که در آن بزرگان زیادی از جمله محمدنقی براهنی، پدر علم روانسنجی ایران تحصیل کرده و مسیر را برای دانشجویان دیگر هموار نموده اند. هشت نفر نیز از جمله شهید ثقه الاسلام نیز از فارغ التحصیلان این پایگاه تاریخی آموزشی بوده که توسط روسها به داور آویخته شده اند. در ادامه مقاله دانشسرای مقدماتی پسران با ما همراه باشید تا بدانید دانشسرای عالی تبریز کجاست و به اسرارش پی ببرید.

نماد آموزش عالی مدرن در ایران

در نزدیکی کاخ استانداری و شمال شرقی میدانی به همین نام، محلی بوده که دانشسرای تبریز در آن قرار گرفته است. این بنای تاریخی که معلمان پیشروی زیادی را به خود دیده، یک مدرک زنده و کامل از قدمت آموزش و پرورش در شهر تبریز هست. خوشبختانه، در طول سالها این بنا به خوبی حفظ و به یکی از دیدنی ترین مکانهای تبریز بدل شده است.

تاریخچه

قبل از اینکه ساختمان دانشسرای تبریز تبدیل به یک ساختمان شبانه روزی تحصیل علم شود، میدان مشق سربازان روسی و استراحت آنها بوده است. تا پیش از سال 1314 که روسها به تبریز حمله نکرده بودند، سربازان ایرانی در این بنا به آموزش نظامی گری مشغول بودند. در اسفند سال 1312 که قانون تربیت معلم در دوره پهلوی اول تصویب شد، اولین کلاسهای دانشسرای مقدماتی در ساختمان جنوبی این بنا که آن زمان دبیرستان شاهدخت نام داشت، برگزار می شدند. سال 1314 بود که برای تاسیس دانشسرای عالی تبریز اراده جدی در وزارت فرهنگ بوجود آمد و در اولین اقدام، بخش عمده ای از زمینهای سربازخانه از سوی شهرداری به این وزارتخانه در تبریز واگذار شدند.

بخشهای دیگری هم به مبلغ 164,000 ریال آن زمان از اشخاص مختلفی که در آن اطراف زمین داشته اند، خریداری گشتند و در اردیبهشت سال 1315، با کمک فنی مهندسان آلمانی و به همت معماران ایرانی عملیات ساخت بنا و احداث دانشسرای عالی تبریز یا دانشسرای مقدماتی پسران شروع شد. عملیات ساخت این بنا در تیر سال 1318 و در طی یک جشن باشکوه به پایان رسید و از همان زمان، برای کلاسهای مهر همان سال ثبت نام انجام شد. در سال 1329 و به جهت تربیت معلم ورزش، دو کلاس تربیت بدنی هم به کلاسهای اصلی این دانشسرا اضافه شدند. طبق مستنداتی که وجود دارند، 157 محصل در سال تحصیلی 1335-1336 به صورت شبانه روزی در دانشسرای مقدماتی پسران مشغول تحصیل بوده اند.

معماری

براساس مقاله دانشسرای عالی تبریز کجاست باید بدانید که مساحت زمینی که این بنا در آن قرار گرفته، 20452 متر مربع است. سیرو، معمار مشهور این بنا نقشه آن را کشیده و در اختیار مهندسان قرار داده است. بنا به صورت دو طبقه ساخته شده که طبقه پایین برای فعالیتهای آموزشی و طبقه بالا دارای کاربری خوابگاه بوده است. محصلان در 6 کلاس طبقه پایین دانشسرای عالی تحصیل می کرده اند و یک آمفی تئاتر با گنجایش 90 نفر نیز در این طبقه قرار داشته است. طبقه بالا هم دو خوابگاه وجود داشته که هر کدام 25 تخت را در خود جای داده و 15 اتاق برای استقرار انجمن های مختلف، آزمایشگاه شیمی و فیزیک و اتاقهای سرپرستی ساخته شده بودند.

کاربری فعلی

دانشسرای تبریز بدلیل و واگذاری به مدرسه راهنمایی، آسیبهای زیادی دیده و هم اکنون نیازمند مرمت و بازسازی است. دانشسرای عالی در دهم خرداد 1382، با شماره 8909 در فهرست آثار ملی ثبت شده و به مالکیت آموزش و پرورش درآمد. میدان دانشسرای تبریز که روزگاری دانشکده پزشکی دانشگاه تبریز کار خود را از آنجا آغاز کرد و ماهیت آموزشی خود را از دست نداده بود، با واگذاری آن به آموزش و پرورش و استفاده نامناسب، کارکرد خود را به مرور زمان از دست داد.