اوضاع نابسامان شناسنامه تاریخی فراموش شده اصفهان

یکی از آثار تاریخی و تنها ارگ به جا مانده در محدوده شهری اصفهان تحت نام ارگ ناژوان اصفهان در حال تخریب بوده و حتی در همسایگی آن عملیات گودبرداری برای ایجاد هتل صورت گرفته است. این خبر پیرامون تخریب ارگ ناژوان نگارش شد.

داستان چیست؟

بیشه ناژوان یکی از مهمترین میراث طبیعی اصفهان و در پیوند با میراث تاریخی این شهر، سال هاست که به اعتقاد دوستداران میراث فرهنگی دستخوش دستکاری های غیر ضروری و غیر اصولی شهرداری قرار گرفته و هویت طبیعی و تاریخی آن قربانی توسعه ناپایدار طرح های گردشگری ناهمخوان با محیط شده است. ارگ ناژوان اصفهان با برج و باروهایی که هنوز برافرشته اند، اثر منحصر بفردی در محدوده شهری و بیشه ناژوان است که می تواند به عنوان یک ظرفیت گردشگری همخوان با بیشه تاریخی و طبیعی ناژوان کارکرد داشته باشد. ارگ در مسیر معروف به «گذر ناژوان» یا کوچه «باغ برج» قرار گرفته که سه مادی بیشه ناژوان از آن می گذرند. این گذر با 2 برج کبوترخانه درست روبه روی آتشگاه باز می شود و ناژوان را به آتشگاه پیوند می زند.

از قلعه های اربابی تا بناهای شهرداری

قلعه های اربابی از آثار تاریخی بیشه ناژوان هستند که در کنار باغ های صدبیشه ماربین، زاینده رود و منظر آتشگاه می توانند به عنوان ظرفیت های گردشگری همگون و همخوان مورد توجه بیشتری باشند. مدیران شهری اصفهان در سی سال گذشته با بارگذری های به گفته کارشناسان غیر اصولی و غیرضروری هویت این پهنه طبیعی و تاریخی را مخدوش کرده و با ساخت باغ پرندگان، باغ خزندگان، باغ پروانه ها، آکواریوم، شهربازی و کارتینگ به دنبال ایجاد اماکن گردشگری و تفریحی در این بیشه هستند.

بیشه طبیعی ناژوان، پیوندگاه تاریخ و طبیعت

شاهین سپنتا، فعال میراث فرهنگی گفت: از رهگذر دخالت های نابجا در بیشه طبیعی ناژوان، بناهای تاریخی پیرامون آن به فراموشی سپرده شده و رو به ویرانی می روند. وی افزود: ناژوان نه یک پارک جنگلی دست کاشت بلکه یک بیشه طبیعی و بخشی از زیست بوم زاینده رود و میراث طبیعی شهر اصفهان است و در این محدوده آثار تاریخی هم قرار دارند که لازم است از طریق دستگاه های مربوطه از جمله سازمان میراث فرهنگی و شهرداری شناسایی و وضعیت آن ها ساماندهی شود. عضو انجمن دوستداران اصفهان با تاکید بر لزوم همکاری و هماهنگی بین شهرداری، سازمان میراث فرهنگی و بخش خصوصی که مالک بخشی از آثار تاریخی در محدوده ناژوان هستند گفت: آثار تاریخی ناژوان از جمله برج های کبوتر، قلعه های تاریخی و ارگ ناژوان اصفهان همگی نیازمند مرمت و تعریف کاربری های متناسب با هویت طبیعی و تاریخی ناژوان هستند تا از این رهگذر از آسیب های احتمالی آینده پیشگیری شود. سپنتا در ادامه به سرمایه گذاری بر ظرفیت های بالقوه و همخوان با بیشه طبیعی ناژوان اشاره کرد و یادآور شد: همه آثار تاریخی موجود در منطقه ناژوان باید شناسایی و شناسنامه دار شوند و در صورت امکان و لزوم به ثبت استانی و ثبت ملی برسند. سازمان میراث فرهنگی می تواند برای این آثار طرح های کاربری متناسب تعریف و به عنوان فرصت های سرمایه گذاری در اختیار سرمایه گذاران قرار دهد. این فعال میراث فرهنگی معتقد است این کار از ساخت و سازهای آتی به ایجاد زیرساخت های گردشگری جلوگیری می کند. وی با اشاره به لزوم ساماندهی آثار تاریخی منطقه ناژوان در اولویت های مدیریت ساماندهی ناژوان چنین افزود: کسانی که علاقمند به سرمایه گذاری در حوزه گردشگری ناژوان هستند، به جای هزینه برای احداث بناهای تازه مثل هتل، رستوران و کافی شاپ می توانند با مرمت، حفاظت و استفاده از متناسب از بناهای تاریخی موجود ضمن انتفاع، این بناها را از نابودی نجات دهند.

موقعیت ممتاز ارگ ناژوان، سرمایه ای فراموش شده

ارگ ناژوان اصفهان در مالکیت بخش خصوصی قرار دارد و با وسعتی در حدود هشت هزار متر دارای برج و بارویی است که هنوز بخش های زیادی از آن پابرجا ماند. نقشه هوایی نشان می دهد که ارگ ناژوان اصفهان بیشتر از چهار برج داشته و در زمان حاضر با بی توجهی مالک خصوصی و عدم شناسایی و رسیدگی به موقع سازمان های متولی در ناژوان وضعیت چندان مطلوبی ندارد. این ارگ در حالی رو به ویرانی می رود که می توان گفت تنها ارگ به جا مانده در محدوده شهری اصفهان با این وسعت و مشخصات است. سپنتا در خصوص موقعیت ممتاز ارگ ناژوان گفت: ارگ ناژوان که برخی از افراد محلی از آن با نام قلعه مارمار نام می برند، نمونه ای از ارگ های اصفهان قدیم و بجامانده در محدوده شهر اصفهان است. این خبر پیرامون تخریب ارگ ناژوان نگارش شد.

ارگ ناژوان، دیوار به دیوار پروژه هتل گلکار در حریم آتشگاه

در سال های گذشته مجوز ساخت هتلی در حریم کوه آتشگاه و در گذر ناژوان خبرساز شد که با پافشاری فعالان میراث فرهنگی و رسانه ها بنا شد 2 طبقه از طبقات آن زیرزمینی باشد. ساخت این هتل مجوز کمسیون ماده پنج را قبل از سال 86 که طرح ساماندهی ناژوان به صورت گردشگری با حفظ باغات مصوب شود گرفته و در آن زمان سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولی اصلی آثار تاریخی، با ساخت هتل در حریم کوه آتشگاه موافقت کرد. بعد از گذشت هشت سال از آن زمان گودبرداری های عمیق ساخت این هتل انجام شده و این در حالی است که ارگ ناژوان در چند قدمی آن به عنوان فرصتی برای گردشگری همخوان با بیشه و آتشگاه می توانست جایگزین مناسبی باشد. شاهین سپنتا پیرامون تخریب ارگ ناژوان گفت: باید دید که احداث هتل در گذر ناژوان چه مراحل قانونی را طی کرده و آیا در طرح تفصیلی اصفهان، زمین های مقابل کوه آتشگاه و بر بلوار آتشگاه به عنوان هتل توریستی و اقامتی تعریف شده اند؟ و اگر تعریف شده چه ضوابطی برای آن ها مشخص شده است؟ آیا ساخت هتل که به فرض هم بخشی از طبقات آن زیرزمینی باشد؛ درست در چشم انداز کوه آتشگاه، از ناژوان، واقعا طبق ضوابط و اصولی هست یا خیر؟ و اگر نیست از آن جلوگیری شود و سرمایه گذار هتل به سمت ظرفیت های موجود مثل ارگ ناژوان برای سرمایه گذاری هدایت شود. سید رسول هاشمیان، مدیر طرح ساماندهی ناژوان در مورد تخریب ارگ ناژوان گفت: به دنبال تملک این قلعه هستیم تا بتوانیم به عنوان ظرفیت از آن استفاده کنیم و در همین رابطه با مالکان این قلعه جلسه ای داشتم که بتوانیم آن را تملک کنیم، اما فعلا در انحصار وراث قرار دارد.

ارگ ناژوان، میراث ناشناخته اصفهان

ارگ ناژوان توسط بخش ثبت آثار معاونت میراث فرهنگی استان اصفهان شناسایی شده، اما اقدامات لازم برای مستندنگاری آن صورت نگرفته است. فهیمه زرگر، کارشناس دفتر ثبت آثار تاریخی اداره میراث فرهنگی اصفهان با اشاره به وسعت هشت هزار متری ارگ ناژوان بدون در نظر گرفتن عرصه آن گفت: این اثر را به همراه بناهای دیگر به عنوان آثار ارزشمند در ناژوان شناسایی کرده ایم، اما مستندنگاری این اثر مستلزم تامین اعتبار است. زرگر پیرامون تخریب ارگ ناژوان افزود: با توجه به شکل گیری قلعه های قاجاری در فاصله بین قلعه شاه دژ کوه صفه و قلعه کوه آتشگاه و با توجه به قسمت های موجود از این قلعه، می توان قدمت این ارگ را قاجاری دانست. این کارشناس ثبت آثار تاریخی اما با اشاره به ویژگی خاص این ارگ که در حریم کوه آتشگاه قرار گرفته، گفت: بنای آتشگاه بنایی مربوط به دوران پیش از اسلام است و این قلعه دقیق رو به روی کوه آتشگاه قرار دارد، بنابراین باید کاربری این قلعه مشخص شود و پژوهشکده برای اقدامات باستان شناسی آن تامین اعتبار کند. وی یادآور شد: با طرح معماری و مطالعات سطحی نمی توان قدمت این اثر و فرم فضایی را تعیین کنیم و برای اینکار و همین طور مستندنگاری نیازمند گمانه زنی های باستان شناسی و استخراج اطلاعات دقیق هستیم. گفتنی است، بیشه ناژوان با وسعتی در حدود 1200 هکتار یکی از مهمترین آثار طبیعی اصفهان است. زاینده رود با عبور از میان ناژوان، باغ های میوه و بیشه های طبیعی را سیراب می کند. کوه آتشگاه مربوط به دوران پیش از اسلام مشرف بر ناژوان بوده و پیوند این اثر تاریخی با بیشه طبیعی ناژوان یکی از زیباترین مناظر اصفهان است.

منبع: ایرنا