پادشاه سنگی در حال فروپاشی

ایذه، از شهرهای بختیاری نشین استان خوزستان است که به عنوان پایتخت بختیاری شناخته می شود. این شهر پیشینه تاریخی بسیاری دارد و آثار و سنگ نبشته های باستانی مربوط به دوران عیلامیان در این شهر کشف شده اند. از جمله این آثار خونگ اژدر بوده که به پادشاه سنگی نیز معروف است.

در این میان نقش برجسته «خونگ اژدر»، نشان تنفیذ قدرت حاکم از سمت پادشاه اشکانی در طول 6 سال گذشته به مرور تخریب می شود، اما هنوز میراث فرهنگی ایذه در استان خوزستان، نسب به این اتفاق واکنشی نشان نمی دهد.

مجید کیوانی، دبیر انجمن میراث فرهنگی و تاریخی نوژان کارون در استان خوزستان با اعلام این خبر می گوید: سنگ نگاره «خونگ اژدر» با دو نقش برجسته متعلق به عیلامیان و اشکانیان در نزدیکی ایذه که در سال 1961 میلادی توسط لویی واندنبرگ کشف شد، تا امروز به جز بررسی مطالعاتی برای ثبت می توان گفت هیچ اقدام دیگری برای آن انجام نشده است.

او با بیان اینکه به نظر می رسد نقش برجسته متعلق به عیلامی ها تقریبا محو شده باشد، ادامه می دهد: نقش برجسته اشکانی نشانگر آیین تنفیذ قدرت حاکم از سوی مهرداد اشکانی است، اما متاسفانه در این چند دهه اخیر شاهد تخریب تدریجی این اثر فاخر باستانی هستیم.

وی با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ اقدام جدی برای حفاظت از این نقش برجسته منحصر بفرد دوران اشکانی نشده، بیان می کند: در 6 سال گذشته با تغییرات پی در پی مدیران کل در این سازمان، شاهد فراموشی و تخریب بیشتر نقوش برجسته باستانی در مناطق ایذه و باغملک بوده ایم.

دبیر انجمن نوژان کارون تنها راه نجات و نگهداری از نقوش برجسته باستانی در منطقه شمال و شمال شرق خوزستان را اعلام وضعیت بحرانی برای «نجات میراث فرهنگی الیماییان» توسط مسئولان ارشد شهرستانی می داند و می گوید: شکل گیری اتحاد و همکاری فرهنگی اهالی در این مناطق و پیگیری قانونی سمن های میراث فرهنگی برای متقاعد کردن اداره کل میراث فرهنگی برای اجرای پروژه و تاکید استاندار خوزستان برای تامین اعتبار مالی با هدف ساخت سازه های حفاظتی، امنیتی و اجرای مرمت علمی همه نقوش برجسته باستانی در این شهرها و به ویژه نقش برجسته ارزشمند خونگ اژدر باشیم.

وی تاکید می کند: این اثر تنها حضور رسمی یک شاه اشکانی در نقش برجسته است و از نظر تاریخی بسیار حائز ارزش است، بنابراین باید هر چه سریعتر با این اثر در خور ارزش تاریخی برخورد و اصول حفاظت و مرمت در مورد آن اجرا شود.

کیوانی ادامه داد: در صورت ادامه دار شدن بی توجهی ها نسبت به حفاظت و مرمت نقش برجسته روستای «خنگ اژدر»، «کول فرح»، «اشکفت سلمان» و «کهباد» در شهرستان ایذه، این انجمن میراث فرهنگی، پیگیری های لازم برای پاسخگویی و اجرایی شدن مطالبات قانونی از آن سازمان را از طریق مراجع بالا دست انجام می دهیم.

او با بیان اینکه نقش برجسته خونگ اژدر در سال 1385 به شماره 13580 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، اضافه می کند: حتی در گذشته یکی از تکه سنگ هایی که روی آن نیز نقشِ برجسته، وجود داشته، توسط سارقان برداشته شده است.

نقش برجسته اشکانی حجاری شده، آیین تنفیذ قدرت شاهک الیمائی را از سوی مهرداد اشکانی نمایش می دهد. این نقش تصویر سواری است با چهره نیم رخ که به چهار فرد با چهره های روبرو که شاید او را سپاس و درود می گویند نزدیک می شود.

مرد سوار هیبتی کهنسال و کلاه شاهی دارد ملازمی در پشت سر او ایستاده است نفر اول پیاده قامتی بلندتر از دیگران و شال برشانه چپ، دست چپ برکمر و قبضه شمشیر و دست راست با زاویه قائمه مقابل بدن که احتمالا شی نامشخص همچون میوه درخت کاج در دست گرفته است. سه نفر بعدی دستان خود را به حالت گره خورده در برابر کمر گرفته اند.

تصویر پرندگانی که حلقه قدرت و فره شاهی را بین شاه سوار براسب و شاهک بلند قامت پیاده با لباس مجلل، در حالیکه دست چپ تکیه بر قبضه شمشیری استوار شده بر کمر و دست راست به حالت احترام بالا گرفته شده، بدون هیچ گونه نماد تزئینی تنها برای نمایش هیبت و هیمنه حضور شاه نقش شده است.

منبع: ایسنا