معبد سنگی داش کسن زنجان | چین در ایران

بدون شک باید گفت که یکی از زیباترین معابد سنگی در ایران، معبد داش کسن است که گردشگران در سفر به زنجان و تماشای جاهای دیدنی زنجان در اولین نگاه گمان می کنند با معبدی چینی روبه رو هستند. طول و عرض این بنای تاریخی به ترتیب 400 و 50 300 متر است که در زمینی به شکل مستطیلی ناقص دیده می شود. اما واقعیت این است که این بنای تاریخی و با شکوه یادگار عصر ایلخانیان است.این معبد صخره ای در نزدیکی روستای ویر (از توابع زنجان) و در فاصله ی 10 کیلومتری در سمت جنوب شرق سلطانیه واقع شده است. در ادامه از این معبد سنگی داش کسن زنجان برای سفر به زنجان شما خواهیم گفت ...

تماشای غارها

سه غار نسبتاً عمیق که در داخل این مجموعه از جاهای دیدنی زنجان، و در میان کوه کنده شده، زیبایی خاصی را ایجاد کرده است. در این کنده کاری ها تصویر دو اژدها که به صورت قرینه در روبه روی هم قرار دارند و طول هر کدامشان 3/5 متر است، دیده می شود. اولجایتو برای خلق این بنا، هنرمندانی را از چین فرا خوانده بود. محراب های زیبایی که مملو از طرح های اسلیمی، گل و بوته و مقرنس های سنگی کنده کاری شده هستند؛ در طرفین این نقش ها خودنمایی می کنند. در اولین مقطع تاریخی از این غارها به عنوان نیایشگاه استفاده می شده است و در زمان حکومت ساسانیان بوده است که متاسفانه از این عصر اثری بر جای نمانده است.از زمان ایلخانان طرح و نقش های اژدها، برگ مو، پیچک و طرح های اسلیمی در جاهای دیدنی زنجان در سفر به زنجان به یادگار باقی مانده است.با توجه به برخی فرضیات می توان گفت که این غارها در دو مقطع تاریخی (با فاصله زمانی از هم) مورد استفاده واقع می شده اند از این رو داش کسن را می بایست در شمار آرامگاه های دوره ایلخانی دسته بندی کرد. از سنگ های سبزی که از محل تاریخی داش کسن (سنگ بر) بریده شده در حصار ارگ سلطانیه استفاده شده است و در نتیجه ی این برش کاری ها و انتقال ها، فضای مورد نیاز برای کنده کاری و دخمه سازی مهیا شده که به مرور و با تغییرات کمی به آرامگاه مبدل شده است.

تاریخچه

این بنا از جاهای دیدنی زنجان در سفر به زنجان در سمت جنوب شرقی روستای ویر (از توابع زنجان) و به تبع در نزدیکی دامنه های سلطانیه قرار دارد , داش کسن در لغت به معنای سنگ تراشیده یا بریده سنگ است. .برای آنکه از اوج توجه و آشنایی کامل سازندگان این معبد با علوم زمین شناسی و معدن شناسی آگاه شویم کافی است نگاهی به فن آوری پیشرفته زمان (که پیامد رشد و تکامل فن سنگ تراشی با ابزار فلزی است) و انتخاب نقطه مناسب به لحاظ حسن همجواری این مجمومه بیندازیم. در دو طرف طاق هلالی شکل در دهه و یا سده های بعد ردیفی از بن نگاره ها روی گلدان هایی ایجاد شده است. در تمامی سطح این بنا نقوش حجازی شده اژدها، طرح های گیاهی به چشم می آید. تزئینات مقرنسی بر پیکرهی محراب ها نیز تلفیقی از هنر ایرانی چینی را با مفهوم و محتوایی جدید نمایش می دهد. به نظر می آید که با توجه به شکل معماری (چلیپایی) و وجود مکان هایی مثل مهرابه های مهرپرستان، ظهور و پیدایش این بنا به قرن یکم و دوم میلادی بر می گردد.در حجاری ها و کنده کاری هایی که در اطراف این نیایشگاه توسط هنرمندانی خلاق خلق شده است، از پاره ای اصول پیکرتراشی مازاد بر مهارت در تکنیک سنگ تراشی گرته برداری شده است از جهتی دیگر اثرگذاری اوضاع اجتماعی ایران (در سده هشتم قمری) در شیوه پرداخت نقش ها مشهود است.

از چه راهی به اژدها برسیم؟

در سفر به زنجان، داش کسن (معبد اژدها) در جوار روستای ویر و در فاصله ای 15 کیلومتری از شهر سلطانیه قرار دارد. این معبد تاریخی از جاهای دیدنی زنجان مزین به نقوش دو اژدهای برجسته و چندین محراب اسلامی در طرفین خود (به شکل قرینه) می باشد.جاده خاکی و بدون تابلوی راهنما که از بعد از روستای ویر در مسیر رسیدن به معبد قرار دارد، دسترسی به معبد را دشوار می کند. فاصله روستا تا معبد در حدود 5 کیلومتر می باشد که وجود یک راهنما برای پیدا کردن آدرس دقیق معبد تقریباً لازم و ضروری است. نگهبان مجموعه در یک کانکس کوچک در کنار معبد زندگی میکند.در سفر به زنجان بدانید که تنها چیزی است که از این معبد باقی مانده است سنگ های بزرگ و پراکندهای که در گوشه و کنار مجموعه دیده می شود. قسمتی از معبد سنگی داش کسن زنجان یا معبد اژدها (مستطیلی به ابعاد تقریبی 100 در 50 متر) با حفاری و کنده کاری در تپه ساخته شده است. ترکیب ایوان ها، نقوش برجسته و محوطه باستانی و حجاری نقش اژدها وجه تمایز این بنا از سایر مجموعه های تاریخی است.قرار داشتن این معبد در دامنه تپه و اشراف آن به دشت های اطراف بر زیبایی و وجاهت مجموعه افزوده است.با توجه به آثار به جای مانده، گمان می شود که ایلخان مغول ارغون این معبد را پیش از گرایش به دین مبین اسلام ساخته است.حسن همجواری طرح های اسلیمی و نقوش اژدها در کنار یکدیگر در این معبد، بیانگر تاثیر متقابل ایران و چین بر یکدیگر می باشد.همین نقوش اژدها دلیل اصلی شهرت و معروفیت این بنای تاریخی می باشد که از حیث نمونه های مشابه در جای دیگری از ایران دیده نشده است.به همین دلیل برخی از باستان شناسان اعتقاد دارند که این بنا در زمانی قبل از اسلام ساخته شده است و در زمان ایلخانان نیز طرح هایی از جمله اژدها بر آن اضافه شده است.