تار یحیی در کلیسای وانک اصفهان نواخته شد

روزهای نخست تابستان طی مراسمی در کلیسای وانک اصفهان، موزه مردم شناسی ارامنه افتتاح شد. در مراسم افتتاحیه این موزه یکی از آثار ارزشمند موزه برای نخستین بار از ویترین موزه خارج و توسط یکی از نوازندگان به نام تار ایران نواخته شد. این تار که به «تار یحیی» معروف است، در بخش آثار چوبی گنجینه کلیسای وانک نگهداری می شود و به دست یحیی خان (هوهاننس آبکاریان)، تارساز معروف جلفا ساخته شده است. این ساز ارزشمند سال گذشته توسط استاد احمد علیخانی مرمت شد. تار یحیی را اشرف تارها و صدای آن را یکی از بهترین صداهای ساطع شده از ساز تار می دانند.

هوانس آبکاریان معروف به یحیی تار ساز از ارامنه اصفهان بود. یحیی فرزند یک نجار بود و اصول ابتدایی ساختن تار را در کارگاه پدر آموخته بود، اما بعدها برای یادگیری شکل تخصصی ساخت ساز به کارگاه های اساتید معروف زمان خود رفت، او اولین سازنده ‏ا‏ی بود که استاندارد خاص خود را برای ساختن ساز داشت. سازهایی که از او به جا مانده است نشان می دهد که انحراف معیار در آثار یحیی بسیار ناچیز و در حد صفر است. شکل و ساختمان کنونی تارها امروزه با توجه به استانداردهای تار یحیی ساخته می شود و به الگوی یحیی معروف است. حساسیت یحیی در کارش به اندازه ای بود که اگر سازش مقداری انحرف پیدا می کرد یا از اندازه استانداردی که برای کارهایش طراحی کرده بود خارج می شد، خودش ساز را در آتش می سوزاند.

مرغوبیت سازهای یحیی به اندازه ای بود که گفته می شود در سال 1312 قیمت تار یحیی 40 تومان بود، در حالیکه تار سایر استادان آن زمان از 14 یا 15 تومان تجاوز نمی کرد. تارهای معمولی بی نام و نشان هم 3 تا 5 تومان قیمت داشتند. سازهای دست ساخته یحیی امروزه قیمتی در حدود یک و نیم میلیارد ریال است.

در مراسم افتتاحیه موزه مردم شناسی ارامنه، تار یحیی به صورت نمادین از موزه کلیسا خارج شد و مهرداد جیحونی، آهنگی از کومیتاس وارداپت، روحانی و نظریه پرداز موسیقی را به وسیله این ساز برای حاضرین نواخت.