فرهنگ غذایی ارمنستان | کشوری با دسرها و غذاهای خوش رنگ و طعم

ارمنستان، کشوری کوچک در همسایگی ایران بوده که در مرز بین دو قاره اروپا و آسیا قرار دارد. این کشور نیز مانند دیگر کشورها و مناطق دنیا دارای فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود بوده و رژیم غذایی مخصوص به خود را دارد. جالب است بدانید که غذاهای سنتی ارمنستان جایگاه ویژه ای در بین مردم دنیا داشته و برخی از آن ها شهرت جهانی نیز دارند. استفاده از روش های سنتی برای پخت غذاها و بکار بردن چاشنی های متفاوت برای مزه دار کردن آن ها را می توان از جمله دلایل خوشمزه بودن غذاهای معروف ارمنستان معرفی کرد. با توجه به اینکه خوردن غذاهای سنتی هر کشور بخشی از جاذبه گردشگری آن کشور به شمار می آید، در مطلب فرهنگ غذایی ارمنستان قصد داریم شما را با تعدادی از غذاهای سنتی ارمنستان آشنا کنیم. علاوه براین، با مواد اصلی تهیه غذاها و وعده های مختلف غذایی این کشور آشنا خواهید شد.

وعده های غذایی

مهمترین وعده های غذایی در کشورهای مختلف دنیا، سه وعده صبحانه، ناهار و شام هستند. هر کدام از این وعده ها در فرهنگ های مختلف جایگاه خاص خود را داشته و در ساعات مشخصی میل می شوند. به عنوان مثال برخی از کشورها برای وعده غذایی صبحانه اهمیت زیادی قائل شده و تنوع بالایی را در غذاهای مربوط به این وعده در نظر می گیرند. مردم برخی از کشورها ناهار را کاملترین وعده غذایی معرفی کرده و شام خود را سبک تر میل می کنند. ساعات خوردن غذا نیز در مناطق مختلف دنیا تفاوت هایی باهم دارند. برخی از کشورها شام را در ساعات ابتدایی شب سرو می کنند و در برخی مناطق شام بین ساعت 9 تا 10 شب میل می شود. این موارد با توجه به فرهنگ غذایی کشورهای مختلف، متفاوت بوده و مطابق با آن برنامه ریزی می شود.

صبحانه

یکی از اصلی ترین وعده های در فرهنگ غذایی ارمنستان، وعده صبحانه هست. صبحانه سنتی مردم ارمنستان شامل نان و مربا به همراه یک فنجان قهوه بوده، اما امروزه غذاهای دیگری چون گوشت سرد، ماهی، ترشی و شور سبزیجات نیز در این وعده قرار داده شده اند. از جمله غذاهایی که مورد استقبال خانواده ها قرار گرفته و در وعده غذایی صبحانه سرو می شوند، انواع املت است. رایج ترین نوع املت، املتی بوده که از تخم مرغ به همراه گوجه تهیه می شود که به آن املت گوجه فرنگی می گویند. نوع دیگری از صبحانه در فرهنگ غذایی ارمنستان رواج دارد که به آن صبحانه روستایی یا کشاورزی گفته می شود. در این نوع صبحانه از ماست ماتزون (matsun) در کنار دیگر غذاها استفاده می شود. ماتزون نوعی ماست محلی ارمنی بوده که مزه ای ترش دارد و در غلظت های مختلف سرو می شود. ارمنی ها در هنگام خوردن این ماست در وعده صبحانه، به آن کمی شکر یا عسل اضافه می کنند. اگر دوست داشته باشید می توانید صبحانه های متفاوت ارمنی را در رستوران ها، هتل ها یا قهوه خانه های این کشور امتحان کنید. املت های ارمنی معمولا با هزینه ای حدود 2 تا 5 دلار در رستوران ها سرو می گردند.

ناهار

وعده غذایی صبحانه مهمترین وعده غذایی ارمنی هاست و در مقابل، وعده ناهار بسیار ساده و سبک سرو می گردد. nakhajash یک وعده غذایی ساده و سبک بوده که در وسط روز میل می شود و jash وعده غذایی دیگری است که معمولا در ساعات 5 تا 7 عصر سرو می گردد. این وعده غذایی اصلی ترین وعده غذایی بوده که ارمنی ها پس از تمام شدن ساعت کاری خود آن را میل می کنند. وعده غذایی jash معمولا بسیار مفصل تدارک دیده می شود.

شام

کاملترین وعده غذایی ارمنی ها، وعده شام بوده که شامل انواع سالاد و سوپ به عنوان پیش غذا و گوشت یا ماهی به عنوان غذای اصلی هست. سالادهای ارمنی از تنوع بالایی برخوردار بوده و معمولا از ترکیب موادی چون حبوبات سبز، انواع سوسیس، گوشت گوسفند خشک شده و طعم دار، سبزیجات، پنیر و نان تهیه می شوند. پس از سالاد، سوپ سرو می گردد که انواع مختلفی از آن در فرهنگ غذایی ارمنستان دیده می شود. پس از سرو سوپ، غذای اصلی بر روی میز قرار می گیرد که معمولا ترکیبی از گوشت و ماهی است که بسیار لذیذ و خوشمزه تدارک دیده می شوند. پس از غذای اصلی نیز انواع دسر، میوه، شیرینی جات به همراه یک فنجان قهوه سرو می شوند. اگر قصد دارید تا یک شام خوشمزه ارمنی را نوش جان کنید، می توانید از ساعت 5 عصر به رستوران ها و اغذیه فروشی های ارمنستان سری بزنید. رستوران های ارمنستان معمولا تا نصفه های شب آماده پذیرایی از میهمانان خود هستند.

وعده غذایی entrik

entrik آخرین وعده غذایی ارمنی هاست که قبل از خواب میل می شود. این وعده فرهنگ غذایی ارمنستان بسیار سبک بوده و شامل یک فنجان کوچک چای گیاهی یا چای غربی، نان و مربا یا ماست محلی ماتزون هست. مربای گردوی سبز یکی از معروف ترین و پرطرفدارترین مربای ارمنی بوده که از جوشاندن گردوی سبز در شربتی از قند تهیه می شود.

گوشت و ماهی، مواد اصلی تشکیل دهنده غذاهای معروف ارمنستان

ارمنستان به دلیل نداشتن خاک مرغوب و حاصلخیز، از داشتن صنعت کشاورزی محروم بوده و سعی کرده تا این کمبود را با پرورش دام و گسترش صنعت دامداری جبران نماید. از این رو، مشاهده می شود که مواد اولیه اغلب غذاهای معروف ارمنستان را انواع گوشت تشکیل می دهند. مرغ، خروس، بوقلمون، گاو، گوسفند، خوک و ماهی از مهمترین مواد در غذاهای سنتی ارمنستان هستند. در کنار این ها، لبنیات نیز جایگاه ویژه ای در رژیم غذایی مردم این کشور دارد. با توجه به اینکه غلات و حبوبات بخش مهمی از غذاهای معروف ارمنستان را تشکیل می دهند و نمی توان آن ها را نادیده گرفت، مردم ارمنستان نیز تمام تلاش خود را بکار گرفته اند تا بتوانند حداقل به میزان نیاز خود این محصولات را در کشورشان پرورش دهند. از این رو، کشاورزان ارمنی دست به کار شده و شروع به کشت برنج، گندم، جو، ارزن، عدس، نخودفرنگی و نخودکوهی در دره های حاصلخیز ارمنستان نمودند.

پلو

پلو یکی از اصلی ترین غذاهای ما ایرانی ها بوده که معمولا در وعده ناهار به همراه انوع خورشت سرو می گردد. مردم این کشور نیز پلو را در بین غذاهای معروف ارمنستان دارند، اما اغلب این غذا را به عنوان غذای فرعی پس از غذای اصلی سرو می کنند. ارمنی ها برنج را بخارپز کرده و معمولا آن را به همراه زردآلو و کشمش تهیه می کنند.

نان

نان یکی از اصلی ترین بخش های فرهنگ غذایی ارمنستان محسوب می شود. از جمله رایج ترین نان های ارمنی می توان به نان لواش و نان ماتناکاش (matnakash) اشاره کرد. نان ماتناکاش به شکل بیضی یا گرد تهیه شده و دارای طعمی دلپذیر هست. نان لواش نیز یکی از مهمترین نان های ارمنی ها بوده که شهرت جهانی دارد. این نان بخش مهمی از رژیم غذایی مردم این کشور را تشکیل می دهد، تا جایی که می توان گفت بدون نان لواش رژیم غذایی این کشور نابود خواهد شد. مردم ارمنستان نان لواش را تهیه کرده و در سه وعده غذایی صبحانه، ناهار و شام در کنار غذاهای خود مورد استفاده قرار می دهند. نان لواش از ترکیب آرد با آب تهیه شده و به صورت لایه نازکی از خمیر شکل داده می شود. با اینکه پیشرفت تکنولوژی باعث مدرن تر شدن مراحل تهیه و پخت نان شده، اما در کشور ارمنستان هنوز هم از شیوه های سنتی برای پخت نان استفاده شده و نان ها در تنور پخت می شوند. البته تنورهای جدید نیز وارد برخی نانوایی های ارمنستان شده و شیوه پخت را مدرن تر کرد. ارمنی ها نان لواش را خشک کرده و به مدت طولانی نگهداری می کنند. برای خوردن نان های خشک شده کافیست تا چند دقیقه قبل از استفاده مقداری آب بر روی آن ها بپاشید تا دوباره نان تازه ای داشته باشید.

غذاهای گوشتی

همانطور که در بالا عنوان شد، اصلی ترین ماده غذایی تشکیل دهنده غذاهای سنتی ارمنستان را انواع گوشت ماکیان، حیوانات اهلی و ماهی تشکیل می دهند. از این رو، غذاهایی مانند خاش (Khash)، خوراواتس (Khoravats)، آبگوشت بزباش، کماج و کلوچه های پر شده از گوشت، از جمله غذاهای سنتی ارمنستان بوده که با شیوه ای کاملا سنتی و خاص تهیه می شوند. جالب است بدانید که برخی از غذاهای معروف ارمنستان قدمتی 2000 ساله داشته و همچنان نیز به همان شیوه قدیمی طبخ می شوند.

غذاهای معروف ارمنستان

خوراواتس (Khoravats)

برای تهیه یکی از غذاهای سنتی ارمنستان، تکه های بزرگی از گوشت بره را به همراه دنبه گوسفند در ترکیبی از سرکه و نوعی نوشیدنی بومی می خوابانند تا ترد و مزه دار شود. آنگاه تکه های گوشت و چربی را به صورت یک در میان در سیخ کشیده و گاهی اوقات سبزیجاتی مانند فلفل سبز، فلفل دلمه ای و پیاز نیز در بین آن ها قرار می دهند. آنگاه سیخ ها را بر روی منقلی با نام karsi khprovats قرار می دهند تا به صورت یک دست کباب شوند. خوراواتس یکی از غذاهای معروف ارمنستان بوده که علاقمندان بسیاری در بین مردم محلی و گردشگران این کشور دارد.

کوفته (Kyufta)

یکی از غذاهای معروف ارمنستان، کوفته نام دارد که از گوشت تهیه می شود. این غذا جایگاه ویژه ای در میان ارمنی ها داشته و معمولا بر روی سفره های آن ها دیده می شود. برای تهیه این غذا ابتدا برش های نازکی از گوشت را با گوشت کوب می کوبند تا کاملا نرم شود. سپس، گوشت کوبیده شده را با شیر، آرد، تخم مرغ، پیاز قهوه ای، کنیاک، نمک و ادویه های مخصوص کوفته خوب مخلوط کرده و با دست ورز می دهند. پس از اینکه مواد خوب باهم ترکیب شد، تکه هایی از آن را جدا کرده و با دست به صورت گلوله های کوچک شکل می دهند. در نهایت کوفته ها را در ظرفی از آب گرم قرار داده و بر روی اجاق می گذارند تا بپزند.

دلمه (Dolmas)

دلمه از غذاهای سنتی ارمنستان بوده که در فرهنگ غذایی ما ایرانی ها نیز دیده شده و در انواع مختلفی چون دلمه برگ مو، دلمه کلم، دلمه فلفل، دلمه بادمجان تهیه می شود. در ارمنستان مدل های مختلفی از دلمه آماده می شوند که از میان آن ها می توان به دلمه برگ مو، دلمه برگ کلم سفید، دلمه گوجه فرنگی، دلمه بادمجان، دلمه سیب و دلمه به اشاره کرد. ماده اصلی تمام این دلمه ها گوشت و برنج هست که با ادویه جات و سبزی های معطر مزه دار شده و درون موارد اشاره شده در بالا گنجانده می شوند. دلمه ها که یکی از غذاهای معروف ارمنستان بوده، پس از پیچیده شدن در سس هایی که از ترکیب ادویه جات و طعم دهنده های محلی آماده شده اند، چیده شده و آماده پختن می شوند.

میوه ها و سبزیجات

در کنار غذاهای سنتی ارمنستان، سبزیجات و میوه ها نیز در فرهنگ غذایی ارمنستان جایگاه ویژه ای داشته و به آن اهمیت زیادی داده می شود. برخی از سبزیجات مانند کدو تنبل، نخودفرنگی، بادمجان، انواع حبوبات و گیاهان دیگر به صورت خام در کنار گوشت و ماهی قرار گرفته و برای طعم دادن به آن ها مورد استفاده هستند. در کنار این مواد می توان گزینه هایی چون قارچ، زغال اخته، گیلاس، زردآلو، انار، آلوچه، کشمش را نام برد که در کنار غذای اصلی بر روی میز مشاهده می شوند. سبزیجات و میوه های متنوع ارمنستان در انواع پیش غذاها از جمله سالاد و سوپ ها نیز بکار رفته و باعث تنوع در طعم و مزه آن ها می شوند. از میوه های رنگارنگ و خوشمره نیز در تهیه انواع مرباها و دسرهای لذیذ ارمنی استفاده می شود. علاوه بر این، بیش از 300 نوع غذای گیاهی و خوراک سبزیجات در فرهنگ غذایی ارمنستان وجود دارد گه از گیاهان بومی ارمنستان تهیه می شود.

انواع نوشیدنی

مردم ارمنستان ترجیح می دهند از نوشیدنی های سنتی کشور خود در کنار غذاهای معروف ارمنستان استفاده کنند و این کار را نوعی احترام به فرهنگ خود می دانند. آب معدنی جرموک (Jermuk) و ماتزون (Matsun) از مهمترین و پرطرفدارترین نوشیدنی های سنتی کشور ارمنستان هستند که به وفور بر روی سفره های مردم این کشور دیده می شوند. جرموک آب معدنی متعلق به منطقه ای کوهستانی در جنوب ارمنستان است. ماتزون نیز نوعی نوشیدنی لبنی بوده که از شیر گوسفند تهیه می شود و در واقع همان دوغ ما ایرانی هاست.

ماتزون (Matsun)

ماتزون نوعی ماده لبنی است که از شیر گوسفند تهیه می شود و علاوه بر برطرف کردن تشنگی، خواص زیادی نیز برای بدن دارد. ماتزون در واقع چیزی شبیه به ماست بوده که از کفیر (kefir) گرفته شده و با آب، نعناع و نمک ترکیب می گردد. این نوشیدنی در فرهنگ غذایی ارمنستان از ارزش بالایی برخوردار بوده و جایگاه ویژه ای بر روی سفره های آن ها دارد. کاماتس ماتزون (kamats-matsun) نوشیدنی رایج دیگری بوده که برای تهیه آن حدود یک هفته زمان نیاز است. پس از یک هفته این نوشیدنی را از یک صافی پارچه ای از جنس کتان عبور می دهند تا ماده ای غلیظ بدست آید. در واقع کاماتس ماتزون چیزی شبیه ماتزون بوده که غلظت بسیار بالا و مزه ای ترش دارد. مردم ارمنستان از این دو نوع نوشیدنی به عنوان چاشنی برای طعم دادن به انواع سالاد، سوپ سرد و برخی از خوراکی های دیگر استفاده می کنند.

آب معدنی جرموک (Jermuk)

جرموک آب طبیعی گازداری بوده که از کوه های واقع در استانی به همین نام گرفته می شود. این نوشیدنی طبیعی و سالم در بطری های بسته بندی شده و در فروشگاه های ارمنستان عرضه می گردد. آب معدنی جرموک علاوه بر رفع تشنگی خواص درمانی فوق العاده ای دارد و برای درمان بیماری هایی چون دیابت، التهاب معده، زخم معده، بیماری های مرتبط با سیستم عصبی مورد استفاده قرار می گیرد. گفته می شود این آب برای مقابله با ناراحتی های عصبی مانند افسردگی نیز مفید است.

قهوه و چای

برخلاف ما ایرانی ها که به چای بسیار علاقمندیم و نوشیدنی رایج کشورمان بوده، ارمنی ها چای بسیار کمی مصرف می کنند. مردم ارمنستان چای را بیشتر در فصل زمستان و در زمان بیماری و سرماخوردگی می نوشند. در این مواقع چای با گیاهان دارویی و خشک دیگری چون دارچین، آویشن، زنجبیل و میخک به همراه کمی شکر ترکیب می شود. نوشیدنی رایج کشور ارمنستان قهوه بوده که معمولا به سبک ترکی تهیه می شود. ارمنی ها قهوه را در یک قهوه جوش مخصوص و بر روی خاکستر ذغال یا ماسه داغ می جوشانند. زمانیکه کف روی قهوه به میزان دلخواه رسید، آن را از روی شعله برداشته و میل می کنند. مردم این کشور برای کاهش تلخی قهوه پس از نوشیدن آن یک لیوان آب یخ میل می کنند.

انواع دسر

نکته ای که در فرهنگ غذایی ارمنستان دیده می شود، علاقه زیاد آن ها به پیش غذا و دسرهای متنوع است. در اغلب کشورها سالاد به عنوان یک وعده غذایی سبک مورد استفاده قرار می گیرد، اما در ارمنستان تنوع بسیار زیادی از سالادها دیده می شوند که برای شروع غذا و باز شدن اشتها قبل از غذای اصلی سرو می گردند. برای دسرها نیز همین روال بوده و شما در یک میهمانی ارمنی می توانید انواع خوراکی های خوشمزه و لذیذ را به عنوان دسر بر روی میز مشاهده نمایید. این گزینه ها برای ارمنی ها دارای اهمیت بالایی بوده و بسیار مورد توجه آن ها قرار دارند. دسرهای ارمنی اغلب شامل میوه های فصل و انواع کیک های خانگی هستند. جالب است بدانید که خانم های ارمنی علاوه بر یادگیری آشپزی و پخت غذاهای سنتی ارمنستان، به پخت کیک نیز علاقه زیادی نشان می دهند. تا جایی که درست کردن کیک های خانگی خوشمزه یکی از هنرهای خانم های کدبانو و با سلیقه بوده و مایه مباهات آن ها محسوب می شود. با توجه به این هر کدام از خانم های ارمنی دستور پخت کیک و روش مخصوص به خود را دارند، در این کشور تنوع بالایی از کیک های خانگی دیده می شود که اغلب آن ها با گردو، شکلات و خامه تهیه می شوند. کیک های ارمنی شامل لایه های مختلفی هستند که بین آن ها از مواد خوشمزه و مختلفی چون عسل، گردو، مارمالاد، انواع میوه پر می شود.

دسرهای سنتی ارمنستان

باقلوا: شیرینی محبوب و پرطرفدار ارمنی باقلوا نام دارد که حتما نام آن را شنیده اید و احتمالا مزه آن را نیز چشیده اید. این شیرینی از لایه های بسیار نازکی از خمیر تهیه می شود که بین آن ها از عسل و آجیل پر شده است.

کاتایفی (kataifi): دسر خوشمزه ای بوده که از گندم خیس خورده به همراه عسل و خرده های آجیل تهیه می شود.

حلوا (halvah): نوعی شیرینی است که از خمیر دانه های کنجد درست می شود.

کلوچه های گوشتی یا میوه ای: خمیرهایی که به صورت کلوچه مانند شکل داده شده و داخل آن ها با مواد گوشتی یا انواع میوه ها پر شده و پس از سرخ شده در عسل یا شربت غلتانده می شوند.

پودینگ برنج: این دسر از آرد برنج ، تخم مرغ و ادویه های مخصوص تهیه شده و ظاهری نرم و لطیف دارد.

paghpaghak: نوعی بستنی است که تنوع بسیار بالایی داشته و در طعم ها و مزه های مختلف تهیه می شود. Shant و Tamara از جمله پرطرفداترین بستنی های ارمنی بوده که از ترکیب میوه، شکلات و فندق تهیه می شوند و در فروشگاه های فروش شیر محلی قابل دسترسی هستند. این بستنی ها در گذشته به شیوه ای کاملا سنتی تهیه می شد، اما امروزه برای درست کردن آن ها از شیوه های مدرن با تکنولوژی های روز استفاده می شود. دسرها عموما بعد از صرف غذاهای سنتی ارمنستان واقعا بی نظیر خواهند بود و شما را به دنیایی از رنگ و طعم دعوت خواهند کرد.