مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان

مسجد و مدرسه ای بزرگ در کاشان منسوب به ملا محمد مهدی نراقی (برادر ملا احمد نراقی) ملقب به آقا بزرگ به هزینه مردی نیکوکار به نام محمد تقی خانبان و پسرش در نیمه قرن 13 و مقارن با دوران پادشاهی محمد شاه قاجار ساخته شد. این مسجد و مدرسه در محدوده تاریخی و بافت قدیمی شهر، مجاور بقعه خواجه تاج الدین و در محله ای به همین نام بنا گردید و از نظر استواری وضع مطلوبی دارد. ساخت این بنا در روزگار پادشاهی محمد شاه قاجار آغاز گردید و در سالهای نخستین سلطنت ناصرالدین شاه به پایان رسید.

به نظر می رسد که این مجموعه بر روی آثار به جای مانده پس از زلزله 1192 یا دوره های گذشته ساخته شده باشد بخصوص شبستان 40 ستون شمالی مسجد که احتمالا پیش از احداث گنبد خانه بر روی بقایای خانقاه، مسجد، مقبره و مدرسه خواجه تاج الدین ساخته شده است. تلفیق این شبستان با مسجد و مدرسه ای که بعدا در کنار آن ایجاد گردید، یکی از نمونه های ایجاد هماهنگی و اتصال دو بنا در کنار هم است. مسجد و مدرسه آقا بزرگ مجموعه نفیسی هست از عناصر معماری و تزئیناتی و ترکیبی از این حجم ها و اندام های متناسب به هم تنیده شامل سردر و هشتی ورودی، صحن مرکزی، مقصوره و شبستان ها. همچنین، مدرسه آقا بزرگ کاشان با طرح گودال باغچه و بادگیرهای که نمایانگر استفاده هوشمندانه از عناصر اقلیمی بوده، ایجاد گشت.

ویژگی های بنا

• معماری ویژه: گنبد خانه بر روی 8 پایه عظیم بر پا شد، زیرا در طرح مساجد قدیمی ایران ایجاد گنبد بر روی پایه های آزاد به ندرت دیده می شود. نتیجه عملی اجرای این نوع طرح، جریان یافتن هوای خنک در فضای گنبد خانه در فصول گرم و تابستان های داغ منطقه کویری است.
• گودال باغچه (حیاط تحتانی): حوض بزرگ (آب نما) و باغچه های آن به طراوت فضا کمک می کند.
• با توجه به سادگی و بی پیرایگی این مجموعه، زیاده روی در تزئین به ویژه در کاشی کاری این بنا به چشم نمی خورد.
• تزئینات: گچ بری، نقاشی، کارهای چوبی (کنده کاری، گره چینی، آلت و لقط)، مقرنس کاری، کاشی کاری رسمی بندی و یزدی بندی
• یک جفت در نفیس (در مدخل اصلی مسجد) کنده کاری و با گره چینی و گل میخ تزئین شده است. میخ های روی در به تعداد آیات قرآن هستند.
• این مسجد دارای بافت نسبتا قرینه است.

اگر دوست دارید که هر چه بیشتر درباره جاذبه های دیدنی کاشان نظیر مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان بدانید، می توانید سری به راهنمای سفر به کاشان زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.