مسجدی در کاشان که تزئینات کاشی کاری کم نظیری دارد

میراث آریا/ این خبر پیرامون مسجدی در کاشان که تزئینات کاشی کاری کم نظیری دارد، برای شما نوشته شد.

کاشان یکی از کهن ترین مناطق مسکونی بشر در محور شمال فلات مرکزی ایران است. با این حال، بررسی ها حاکی است که تداوم حیات فرهنگی و تمدنی انسان در این محور باعث شد تا همواره مردمان این خطه تاریخی در ادوار مختلف تاریخ همواره افتخار آفرین بوده و نقش مهمی در سیر تطور حیات فرهنگی و تمدنی مردم فلات مرکزی ایران ایفا کنند.

کاشان که در میانه مسیر ارتباطی اصفهان به تهران و در امتداد شاه راه ارتباطی شمال به جنوب کشور واقع شده، براساس شهادت دیرینه شناسان در کاوش های تپه سیلک بیش از هفت هزار سال قدمت دارد. با این وصف در دوران اسلامی نیز نقش این شهر در شکل گیری تمدن بزرگ اسلامی بر کسی پوشیده نیست، لکن با توجه به اینکه این شهر تاریخی بر روی گسل زلزله خیز واقع شده، در طول تاریخ متاسفانه چندین بار بر اثر بروز زلزله تا مرز ویرانی پیش رفت، بگونه ای که بسیاری از آثار ارزشمند تاریخی این شهر در زلزله بزرگ کاشان در سال 1192 هجری قمری و در ایام شاهنشاهی آسیب فراوانی دید.

مسجد آقا بزرگ در طی سال 1250 تا 1260 هجری قمری توسط یکی از بزرگان کاشان به نام حاج محمدتقی خانبان به منظور برپایی نماز جماعت و برگزاری مجالس درس دامادش ملامهدی نراقی ملقب به «آقابزرگ» بنا شد. معمار این بنای باشکوه حاج شعبان کاشی است. مجموعه بنای مسجد از گنبد بزرگ مسجد به همراه دو مناره آن با آجر بنا شده، با این وصف در این مسجد تزئیناتی همچون کاشیکاری، گچبری و تزئینات مقرنس بکار رفته که بر زیبایی های مسجد می افزاید.

یکی از مشهورترین تزئینات مسجد آقابزرگ کاشان، تزئینات کاشیکاری در بنای سردر ورودی مسجد است. کاشی هفت رنگ ورودی مسجد و مدرسه آقابزرگ با طراحی گل فرنگ بسیار زیبا و با یک ترکیب رنگ منحصر بفرد و بسیار خلاقانه اجرا شده است. همچنین، سایه روشن ها یا همان پرداز که روی گلهای رز این اثر مشهود است، در معماری ایرانی در عصر قاجار کم نظیر است.

در بسیاری از بناهای مهم ایران در عصر قاجار از جمله کاخ موزه گلستان آثار بسیار زیبایی با طرح گل فرنگ کار شده، اما در هیچ کدام گلهای رز به زیبایی این اثر فاخرپرداز نخورده اند. نقاشی با لعاب بر روی کاشی و چنین اجرایی، کار بسیار دشوار و سخت است، چون جنسیت ماده لعاب با رنگ های نقاشی که بر روی بوم یا کاغذ اجرا می شود، بسیار تفاوت دارد و استاد نقاش، هنرآفرینی خود را پس از پخت می تواند ببیند، زیرا لعاب قبل از پخت و بعد از پخت رنگش با هم متفاوت است.

در این اثر فاخر متاسفانه نامی از استاد نقاش یا طراح ذکر نشد، اما این اثر ماندگار مربوط به دوره قاجار است. لکن نمیتوان گفت که این کار در کارگاه های کاشی سازی کاشان ساخته شده یا در کارگاهی دیگر، زیرا در این دوره در شهرهای تهران، کرمان و شیراز کارگاه های کاشی گل فرنگ به غیر از کاشان هم مشغول به فعالیت بوده اند.