نخستین گاهنامه معماری بومی و تحول عظیم پیش رو

نخستین «گاهنامه معماری بومی ایکوموس ایران» توسط کمیته علمی معماری بومی این نهاد فرهنگی بین المللی و زیر نظر ایکوموس – ایران منتشر شد. نخستین گاهنامه معماری بومی که با پشتیبانی مهدی حجت، ناصر نوروززاده چگینی و محمدرضا اولیا منتشر شده، مقالات و گزارش ها و یادداشت هایی از اعضای این کمیته را ثبت کرده است. انتشار نخستین گاهنامه معماری بومی به قول سیاوش صابری (رئیس کمیته معماری بومی) در سخن نخست «مبتنی بر شکل گیری آرزوهای گروهی از متخصصان و علاقمندان میراث بشری و به طور ویژه ایران بود برای شناخت و حفاظت از دستاوردهای اندیشه انسان در طول زمان و در هماهنگی با مکان و طبیعت پیرامونی اش» بوده است.

چرا معماری بومی برای ما ارزشمند است

در بخشی از این گاهنامه مهدی حجت - رئیس ایکوموس ایران، به این پرسش پاسخ داده که چرا معماری بومی برای ما ارزشمند است. او معماری بومی را به صورت عام یکی از عمده ترین مظاهر فرهنگ دانسته و تأکید کرده است: «برای اینکه ما کیفیت مظهر را خصوصاً در معماری بومی درست بفهمیم، خوب است که به سایر مظاهر فرهنگی نیز توجه کنیم. مثلاً فرض کنید، زمانی که شما می گوئید موسیقی بندری یا موسیقی آذری یا تربتی احتمالاً همه ما متوجه می شویم که چرا این موسیقی ها با هم تفاوت دارند. اگر بخواهیم این تفاوت را در زمان انتشار نخستین گاهنامه معماری بومی باز کنیم و بگوییم عناصر مؤثر در تفاوت شکل این ها چیست به این موضوع می رسیم که یکی مکان و خاستگاه آن هاست که تأثیرگذار است و دیگری آنچه که بر سر آن مکان در طول تاریخ آمده و سومی نیز اعتقادات آن مردمان است. بنابراین، اگر به سایر مظاهر نیز نگاه کنیم، متوجه می شویم که نمی توان این تأثیرات را نادیده گرفت. پس طبیعی است که وقتی با مظهر مهمی مثل معماری روبرو می شویم، این مظهر نیز محل تجلی تمام آورده های مکانی، زمانی و باورها باشد. حال اگر به دنبال محلی برای تجلی همه این نیروها باشیم، کجا را می توانیم برای مطالعه و بهره برداری از این آوردها بیابیم که با این جامعیت و در این وسعت محل تجلی آن باشد؟ قطعاً نه در جایی که یک معمار، هوسرانیِ فضایی کرده و دفعتا اثری را به وجود آورده است. پس آثار معماری بومی ما محل رجوع به ارزش های پایدار در سرزمین ماست، یعنی وقتی می گوئیم معماری بومی یعنی آن نوع معماری که قویم و پایدار و ریشه دار است و محل تجلی سه عامل مذکور بر اساس کیفیت تعامل انسان نسبت به آن است. نکته دیگر این است که انسان در مرکز این مثلث قرار گرفته و از هر کدام از این عوامل با شدتی متفاوت تأثیر در حضور یافته است.» سخن نخست این گاهنامه به قلم سیاوش صابری کاخکی و توضیحات کلی درباره ی «فهم معماری بومی» در قالب مصاحبه مهدی حجت منتشر شده است. ناصر نوروز زاده چگینی یادداشتی با عنوان «گل گیوه» و «درآمدی بر چینه شناسی» به قلم محمدرضا اولیا به چاپ رسیده است. زهره خضری درآمدی بر شناخت «آسبادهای ایران، میراث صنعتی از یادرفته ایران کهن»، نجمه حساس «معماری کوچ» و مجید قره زاده شربیانی «آنتوان سوروگین را از پیشگامان عکاسی سرزمین ایران» معرفی می کند. اکرم خراسانی مقاله ای در باب «روستای کنگ» نوشته و نیکو خالقی مقاله ای با عنوان «معماری بومی خانه های مخروطی شکل در هارن» ترجمه کرده است. مهسا عباسی گراوند و سید محمدامین طباطبایی نیز گزارشی از «کارگاخ علمی بازشناسی و احیا حصار چینه ای باغ های تاریخی» و «گزارشی مختصر از فعالیت های کمیته معماری بومی و گروه های زیرمجموعه» به قلم عاطفه امرایی منتشر شده و همچنین معراج شریفی اسکیس در «کوچه پس کوچه های ایران» منتشر کرده است.

منبع: ایسنا