سفر به شهر شهمیرزاد؛ نگین کویر مرکزی ایران

شهمیرزاد نام یکی از بخش های وابسته به شهرستان سنگسر سمنان بوده و در حدفاصل 24 کیلومتری از مرکز این استان واقع شده است. این شهر به دلیل تاریخچه غنی و تفاوتهای بسیاری که با دیگر شهرهای مختلف ایران دارد، از عناوین متعددی نیز برخوردار است. شهمیرزاد برخلاف اقلیم کویری که در آن واقع شده، از پوشش گیاهی و جنگلی نسبتا قابل قبولی برخوردار بوده و دارای بیشمار درخت گردو است. شهمیرزاد از نظر تاریخی و توریستی می تواند به عنوان یک مقصد ایده آل برای گردشگران خارجی و داخلی بحساب بیاید. در راهنمای سفر به شهر شهمیرزاد با ما همراه شوید تا شما را با دیدنی های معروف شهمیرزاد بیش از پیش آشنا نماییم.

دلایل سفر

برای سفر به شهر شهمیرزاد به دنبال دلیل و بهانه نگردید، چرا که هیچ دلیلی بهتر از رسیدن به یک آرامش دلپذیر، طبیعتی بکر و زیبا، اماکن باستانی و جاذبه های دیدنی در کنار تعداد زیادی از کوچه باغ های خاطره سازی که قطعا مردم پا به سن گذاشته ایرانی هر کدام کلی خاطره از این باغ ها و کوچه پس کوچه های باریک باغی دارند، نمی تواند باشد. در سفر به شهر شهمیرزاد همه چیز با سایر شهرهای شلوغ و بسیار آلوده از زمین تا آسمان متفاوت است؛ مثلا شهمیرزاد شما را با آلودگی هوا و محیط زیستی که در دور تا دور این شهر را فرا گرفته، به هیچ عنوان روبرو نمی کند و شبها تا سحرگاه می توانید ساعتهای متعددی را به شمارش ستارگان پر نور بپردازید.

شهمیرزاد برای همه کسانی که در ناحیه مرکزی کشور ساکن هستند، می تواند یک مقصد ایده آل با قابلیت دسترسی آسان باشد و برای سایر هموطنان نیز که در گوشه گوشه این ممکلت اسلامی سکنی گزیدند، یک شهر گردشگری برای سپری کردن تعطیلات بلند سال بحساب بیاید.

کمی با تاریخ شهر و موقعیت مکانی

آنطور که در کتابهای مختلف تاریخی نظیر طبرستان ابن سافندیار، طبرستان دکتر ابوالفتح حکیمیان، نزهه القلوب حمدالله مستوفی، تاریخ قومس عبدالرفیع حقیقت، معجم البلدان یاقوت حموی، کتاب علویان و تعدادی دیگر از این منابع و کتب تاریخی و کهن موثق آورده شد، قدمت شهمیرزاد را باید به زمان قبل از ورود آریایی ها به ایران و حتی پیش از دوران حکومت اشکانیان بر این مرز بوم دانست که با این حساب تاریخچه شهمیرزاد بالغ بر 3 هزار سال خواهد بود! البته، گروهی از مورخان سرشناس ایرانی نیز قدمت این شهر را با توجه به وجود نامهایی همچون اشکش و ارشک که در آن زمان بر روی چشمه سارهای این شهر قرار داشت، کمتر از رقم گفته شده تخمین زده اند.

فارغ از همه این بحث ها، با توجه به مطالبی که در خصوص تاریخچه شهمیرزاد از کتابهای مذکور استخراج و تفسیر شد، باید بپذیریم که این شهر در گذشته یکی از آبادترین مناطق کشور ما بحساب می آمد و از گذشته های بسیار دور تا کنون نیز از نامهای مختلفی برخوردار بود که بعضی از آنها عبارتند از شهمار، سهار، شهار و شامار.

شهمیرزاد در حدفاصل 24 کیلومتری از مرکز استان سمنان و در بخش شمالی این استان قرار گرفته و فاصله آن از کویر مرکزی ایران تنها 20 کیلومتر است. شاید باورش کمی سخت باشد، اما با اینکه شهمیرزاد از توابع استان سمنان بوده و از نظر موقعیت مکانی خود نیز نباید دارای پوشش انبوه گیاهی و جنگلی باشد، اما این شهر دارای درختانی بلند و جنگلی انبوه بوده و برخلاف اقلیم خشک بیابانی، از چشمه سارها و رودهای پر تلاطم و پر آبی برخوردار هست. برای تماشای دیدنی های معروف شهمیرزاد می توانید از سمنان به طرف نواحی شمالی آن حرکت کرده و نزدیک به 20 دقیقه با خودروی شخصی برانید تا از دور شاهد بلندی درختان شهمیرزاد و زمینهای حاصلخیز کشاورزی آن باشید.

تنوع پوشش درختی

همانطور که بارها در خصوص طبیعت بکر و دست نخورده صحبت کردیم، این را هم باید بگوییم که این شهر مکان قرارگیری انواع و اقسام درخت های کهنسال و نام آشنای ایرانی بوده که از جمله آنان میتوان به درخت سپیدار، گردو، بید مجنون، تبریزی، چنار اشاره کرد. براساس راهنمای سفر به شهر شهمیرزاد باید بدانید که تمامی این درختها در گوشه و کنار شهر کاملا بچشم می خورند و حتی شما می توانید در کنار خیابانهای شهمیرزاد با درختان کهنسال گردو، سیب و بیدهای مجنون مواجه شوید. شایان ذکر است که در شهمیرزاد تعداد زیادی باغ و زمین کشاورزی وجود دارد که عمده محصولات بدست آمده از این باغ ها و زمین های کشاورزی را گردو، آلو، سیب، گلابی و زردآلو تشکیل می دهند.

آشنایی با فرهنگ مردم منطقه

براساس راهنمای سفر به شهر شهمیرزاد باید بگوییم فرهنگ غنی، خونگرمی و مهمان نوازی در رفتار و کردار مردم منطقه شهمیرزاد کاملا مشهود است و آنان بدلیل رفت و آمدهای متعددی که با آغاز فصل سرد سال یعنی زمستان به شهرهای مازندران از دیرباز داشته اند، از نکات مشترک و همچنین فرهنگ غنی مازندرانی نیز برخودار شده و حتی زبان محلی آنها نیز مازندرانی است. این شهر بدلیل قدمت بسیار زیاد خود، در گذشته های بسیار دور به عنوان یک مقصد نهایی برای مهاجران ایرانی و عربی تلقی می شد و بناهای مختلفی نیز توسط همین دسته از مهاجران ساخته شدند.

مکان های اقامتی

برای اقامت خود در زمان سفر به شهر شهمیرزاد توصیه می کنیم سری به هتل های ایجاد شده در این منطقه بزنید و با یک اقامت خوب و مناسب، انرژی خود را برای گشت و گذارهای بیشتر ذخیره نمایید. برای این منظور، ما به شما دو هتل اقامتی 4 ستاره و 3 ستاره را که به ترتیب هتل خانه گل و هتل سنگسر نام دارند، معرفی می کنیم. هتل گل خانه در اصل یک خانه با دیزاین و شکل و شمایل خانه های قدیمی بوده و از یک حیاط دلربا و یک عدد حوض در وسط آن برخوردار است. این هتل دارای چهار عدد اتاق و تعدادی سوئیت بوده و تنها 1 کیلومتر از منطقه توریستی و گردشگری شهمیرزاد فاصله دارد. لازم به ذکر است این هتل در جاده شهمیرزاد-ساری قرار گرفت.

هتل سنگسر که به آن هتل مهدیشهر نیز گفته می شود، دارای 14 اتاق مجزا و کاملا تجهیز شده هست. هتل سنگسر درست در شهرستان مهدیشهر و در حدفاصل 11 کیلومتری از منطقه توریستی و گردشگری متعلق به شهمیرزاد قرار گرفته است.

مهریه دختران شهمیرزاد

اشتباه نکنید در این بخش ما قصد بازگویی میزان مهریه دختران را نداریم و تنها می خواهیم به موضوع عجیبی که سالیان درازی است برای عروس های این آبادی به عنوان یک مهریه با ارزش قلمداد می شود، بپردازیم و آن درختان کهنسال گردوی شهمیرزاد هست. رسم بر این است که برای هر دختر نو عروسی یک درخت گردوی قدیمی و با اصالت را به عنوان مهریه قرار می دهند که این رسم عجیب و قابل توجه بدلیل اعتقاد شدید مردمان این منطقه که معتقد هستند شهمیرزاد با درختان گردوی ریشه دار و قدمتی خودش به زمین متصل شد، همیشه اجرا و انجام شده و به این قبیل درختان که به عنوان مهریه دختران این شهر در می آیند، میخ طلا می گویند.

شاید برایتان جالب باشد بدانید که درختان گردوی شهمیرزاد همچون بسیاری از درختان نخل مناطق جنوبی کشور از شناسنامه واحدی برخوردار هستند که هم سن درخت در آن مشخص شد و هم نام مالک درخت. سازمان خواربار جهانی، شهمیرزاد را با مساحت 750 هکتاری خود به عنوان بزرگترین باغ گردوی جهان معرفی کرده و بارزترین خصوصیت باغ های گردوی این منطقه را که اتفاقا مورد تایید پروفسور ژرمن نیز رسید، به شکل خوشه ای گردو دادن آنها عنوان کرده است.

نکته عجیب در سیستم باغداری این آبادی، استفاده از روش آبیاری به صورت قطره ای بوده که شاید مهمترین دلیل جاودانگی درختان این منطقه را باید به استفاده و بهره گیری از همین روش آبیاری محدود نماییم، زیرا با این کار حتی در فصل های خشک و کم آب سال نیز میتوان با توجه به مقدار قابل توجه از آبی که در طول بارش های جوی حاکم در منطقه ذخیره و انبار شده، درختان و سایر گیاهان منطقه را نیز آبیاری نمود. توجه داشته باشید که گردوی شهمیرزاد بدلیل قدمت بالای خود از قدیمی ترین و مشهورترین گردوهای جهان بوده و از چوب زیبا و سخت، چربی بالا و همچنین وزن 25 گرمی دانه نهانی برخوردار هست.

اماکن دیدنی و جاذبه های تاریخی شهمیرزاد

کمان رستم

کمان رستم نام یک درخت گردوی کهنسال با قدمتی بالغ بر 1300 سال بوده که از بلندی 15 متری برخوردار است. این درخت که نام آن را در فهرست آثار معنوی کشور میتوان مشاهده کرد، از قسمت تنه خود به دو شاخه ضخیم و کاملا متقارن تقسیم شده و بخش میانی خود را شبیه به یک تاج پادشاهی نموده است. مردم شهمیرزاد به این درخت کهنسال لقب کمان رستم را داده اند و وجه تشبیه این نام به درخت را نیز تاج های کمان3 متری و بلند آن عنوان کرده اند. این مورد از دیدنی های معروف شهمیرزاد بدلیل قدمت بالای خود، نزد مردم بومی از جایگاه مهمی برخوردار است.

بلبل دره

بلبل دره نام یکی از دره ها بوده که در آن تا چشم کار می کند و گوش می شنود، تنها درختان بلند و سر به فلک کشیده قابل رویت بوده و آوای خوش بلبل ها نیز به گوش می رسد. این محل بلبل دره نام گرفت، زیرا در جای جای آن تنها صدای بلبل های خوش آوا به گوش می رسد.

منطقه محافظتی پرور

یکی از دیدنی های معروف شهمیرزاد، منطقه حفاظت شده پرور بوده که در آن شما می توانید با یک اقلیم کامل از حیات وحش ایرانی آشنا شوید. در این منطقه انواع پوشش های گیاهی و جانوری اهلی و وحشی وجود دارد و حتی ممکن است در مسیر گشت و گذار، ناگهان با یک خرس بزرگ قهوه ای نیز مواجه شوید. پس، براساس راهنمای سفر به شهر شهمیرزاد توصیه می کنیم حتما برای گردش و بازدید از منطقه حفاظت شده پرور، آمادگی کامل را داشته باشید.

چشمه های شهمیرزاد

یکی دیگر از دیدنی های معروف شهمیرزاد، چشمه های متعدد آن است که عموما در بخش های شمالی این شهر واقع شده اند. برای رفتن به سوی چشمه های پر تعداد شهمیرزاد، بهتر است از سمنان و از جاده شهمیرزاد به طرف چاشم حرکت کنید و از نزدیک شاهد جریان این چشمه ها شوید. ناگفته نماند نام دو تا از معروف ترین چشمه های این منطقه، سرچشمه و هفت چشمه هست.

آبشار روزیه

برای علاقمندان به سفر و کمی جستجو در طبیعت باید بگوییم که در جاده چاشم به سوی خطیرکوه، آبشاری زیبا درست در وسط دو کوه قرار گرفته که به آن آبشار روزیه می گویند. همچنین، به عزیزانی که از مازندران به طرف سمنان یا برعکس نقل مکان می کنند، توصیه می کنیم که حتما از مسیر مذکور استفاده کنند تا شاهد زیبایی های طبیعی موجود در این مسیر جذاب باشند.

بازی مرسوم اهالی شهر

یکی از سرگرمی های رایج مردم، گردوبازی است که البته خیلی هم جای تعجب ندارد، چرا که این شهر یکی از منابع مهم گردو در کل دنیا بوده و تمام اهالی بومی آن دوران کودکی و نوجوانی خود را با همین درختان گردوی کهنسال سپری کرده اند.

خانه تاریخی امین الرعایا

یکی از دیدنی های معروف شهمیرزاد، خانه ای است که با دستور مستقیم از سوی حاکم وقت شهمیرزاد، یعنی جناب امین الرعایا در سال 1313 هجری قمری ساخته شد. این خانه تاریخی در یکی از قدیمی ترین محله های شهمیرزاد یعنی محله محرم دشت قرار گرفته و بازدید از آن قطعا نمی تواند برای گردشگران داخلی و خارجی خالی از لطف باشد.

منطقه طبیعی رودبارک

اگر در فصل زمستان قصد سفر به شهر شهمیرزاد را کرده اید، توصیه می کنیم حتما سری به منطقه طبیعی رودبارک که در حدفاصل 40 کیلومتری از مسیر شهمیرزاد به طرف ساری قرار گرفته بزنید و از طبیعت بکر آن بازدید نمایید. ناگفته نماند که منطقه رودبارک از پوشش جانوری متنوعی نیز برخوردار است.

پارک کوهستان شهمیرزاد

پارک کوهستان شهمیرزاد یک منطقه ایده آل برای تمامی افراد در گروه های سنی مختلف است. در این پارک و شهربازی آن از بچه های کوچک گرفته تا والدین بزرگسال می توانند به تفریح و سرگرمی مشغول شوند. البته، براساس راهنمای سفر به شهر شهمیرزاد پیشنهاد می کنیم بازدید از پارک کوهستان و شهربازی شهمیرزاد را در فصل بهار انجام دهید که طبیعت سرزنده و شاداب منطقه نیز از خواب زمستانی خود بیرون آمده و قطعا سبب جذابیت های دوچندان این مکان خواهد شد.

روستای قدیمی ملاده

اگر از شلوغی و دردسرهای زندگی شهری و ماشینی خسته شده اید، تنها کافی است سری به روستای قدیمی و زیبای ملاده بزنید و از بودن در کنار مردمی ساده، خوش بیان و همچنین محیطی آرامش بخش حسابی لذت برده و خستگی را از تن خود بیرون کنید. در روستای ملاده هنوز هم خانه های قدیمی که از چوب ساخته شده اند، وجود دارند. هنوز هم پلهای چوبی متعدد در گوشه و کنار این روستا خودنمایی می کنند و درب اغلب خانه های این روستا نیز از کلون آهنی برخوردار شد.

قلعه های باستانی

قلعه های باستانی زیادی در شهمیرزاد وجود دارند که قطعا بازدید از آنان نمی تواند برای گردشگران و دوستان عزیز خالی از لطف باشد. در شهمیرزاد چهار قلعه باستانی و تاریخی به نامهای قلعه دژ وهل، قلعه شیخی، شیر قلعه و قلعه نیزوا وجود داشته که در بین تمامی آنها، قلعه نیزوا با برخورداری از ارتفاع 3810 متری از سطح زمین به عنوان بلندترین قلعه تاریخی بحساب می آید.

قلعه دژ وهل

دژ وهل یک قلعه باستانی است که قدمت آن برمی گردد؛ به سالهای قبل از ظهور اسلام در ایران و مصالح بکار رفته در آن نیز تماما از سنگ و ماسه هستند. این قلعه بر روی کوهی در بخش شمال غربی شهر شهمیرزاد و بر روی رشته کوهی که از دامنه ملایمی برخوردار است، قرار گرفته و در کنار آن تعدادی باغ میوه و گردو دیده می شوند. با توجه به صحبت اهالی قدیمی و آنچه که در خصوص قلعه دژ وهل در کتاب و اسناد تاریخی مرتبط آورده شد، باید اظهار داشت که این قلعه از ابتدا دارای 4 برج استوار و سنگی بوده که در گذر زمان از این تعداد برج ها تنها دو عدد باقی مانده و قابل مشاهده هستند.

قلعه شیخی

قلعه شیخی نیز یکی دیگر از سازه های باستانی و تاریخ دار بوده که متاسفانه، در حال حاضر چیزی بیشتر از چند سنگچین ساده از نمای کلی این قلعه باشکوه باقی نمانده است. طبق اظهار نظر باستان شناسان مختلف جهانی از جمله پروفسور ولفرایم کلایس، این قلعه بدست طرفداران حسن صباح ساخته شد و در سده های دهم و یازدهم توسط حاکمان کومس در زمان سلطنت سلسله صفویان یعنی کومش یا قومس در جهت دفاع از شهر و همچنین جلوگیری از پیشتازی لشکر ترکمانان مورد استفاده قرار گرفت.

شیر قلعه

شیر قلعه نام یکی دیگر از دیدنی های معروف شهمیرزاد بوده که بایستی زمان ساخت آن را به حکومت طبرستانی ها تخمین زد. طبرستانی ها طبق آنچه که در کتب مختلف تاریخی آورده شد، صرفا جهت حفاظت از یک راه گریز که به جاده بزرگ ابریشم منتهی می شد، دست به احداث این قلعه زده اند و با گذر زمان و تغییر سلسله های حکومتی بر ایران، شیر قلعه به دست پیروان مذهب اسماعیلی می افتد و آنان برای اینکه از گزند دشمنان به هنگام محاصره قلعه در امان بمانند، شروع به حفر یک تونل عمیق جهت دستیابی به چشمه ای که درست در زیر قلعه قرار داشت، به منظور تامین آب مورد استفاده اهالی داخل قلعه می نمایند و از آن پس نام این قلعه مستحکم نظامی را شیخ چشمه نیز قلمداد می کنند.

شیخ چشمه یا همان شیر قلعه بر روی کوهی به ارتفاع 250 متر از سطح زمین های کناری خود قرار گرفته و آنطور که مشخص است عمده مصالح بکار رفته در ساخت این قلعه باستانی، سنگ و ملات ساروج هستند. این قلعه تاریخی از 7 عدد برج دیده بانی و دفاعی برخودار است و درست در فاصله مکانی 5 کیلومتری از بخش شمالی شهر شهمیرزاد واقع شد.

رفتن به شهمیرزاد

برای رفتن به شهمیرزاد، می توانید از خودروی شخصی یا سواری های شخصی استفاده نمایید یا از اتوبوس. براساس راهنمای سفر به شهر شهمیرزاد توجه داشته باشید چنانچه ساکن تهران هستید و از وسیله نقلیه خود برای آغاز سفر استفاده خواهید کرد، بایستی با در نظر گرفتن علائم راهنمایی کننده، از مسیر از سمت شرق تهران خارج شوید و به طرف شهر شهمیرزاد حرکت کنید.