کوه دماوند در معرض تخریب گسترده قرار گرفته است

ایرنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر گشته، کوه دماوند در معرض تخریب گسترده قرار گرفته است.

شیده عطری، کارشناس اکولوژی مناطق کوهستانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: کوه ها از جمله میراث تاریخی، فرهنگی و طبیعی محسوب می شوند و علی رغم اینکه نماد عظمت و مظهر پایداری هستند از جمله اکوسیستم های حساس و شکننده به شمار می آیند. کوه ها به دلیل تنوع زیستی بالایی که دارند خدمات اکوسیستم بسیاری را برای بشر ارائه می کند.

وی افزود: بهره برداری های ناپایدار و بی رویه، تغییر کاربری های غیر اصولی، کیفیت زیستگاه های کوهستانی را تحت تاثیر قرار داده، کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین، کوهستان نیازمند توجه ویژه است، همین مسئله باعث شد فعالان حوزه کوهستان با هدف جلب اذهان عمومی و مسئولان به مشکلات محیط زیستی این اکوسیستم و دستیابی به راه حل مشکلات موجود، یک روز را به دماوند مهمترین نماد کوه های ایران اختصاص دهند، چرا که دماوند نیز در معرض تخریب گسترده قرار گرفته و اگر امروز به مسائل و مشکلات آن رسیدگی نشود، فردا نمیتوان برای آن کاری انجام دارد.

در نتیجه 13 تیر روز جشن تیرگان، از سال 1383 به پیشنهاد اولیه کوهنوردان و سپس با ثبت کوه دماوند در فهرست آثار طبیعی فرهنگی ملی در سال 1387 و تصویب شورای فرهنگ عمومی در 1399 به عنوان روز ملی دماوند در قالب یک مناسبتِ محیط زیستی ورزشی ارزشمند معرفی شد، البته می بایست به این نکته اشاره کرد که دماوند در میان رشته کوههای مرکزی البرز قرار گرفته و از سال 1381 از ارتفاع بیش از 4500 متر عنوان اثر طبیعی ملی را نیز دارد.

وی اظهار داشت: دماوند یکی از مشهورترین نمادهای طبیعت ایران است که به شکل عجیبی با فرهنگ، افسانه ها و اسطوره های این مرز و بوم عجین شده و پای خود را به ادبیات و هنر ایران زمین نیز باز کرده است. کوه دماوند، بلندترین کوه ایران و خاورمیانه است، این کوه بلندترین کوه آتشفشانی آسیا نیز محسوب می شود. آتشفشان دماوند به شکل مخروط نامتقارنی است که نیم مخروط جنوب غربی آن به علت دارا بودن گدازه های گسترده از قسمت های دیگر متمایز است.

یال شمال شرقی دماوند نیز با شیب کمتری که نسبت به سمت غربی آن دارد این نبود تقارن را به خوبی نشان می دهد و مهمترین پدیده ژئوتوریسم (زمین گردشگری) ایران است. یخچال سیوله، یخچال دوبی سل در جبهه شمالی، یخچال دره یخار در شمال شرقی، یخچال خورتاب سر، یخچال شمال غربی و یخچال غربی از یخچال های طبیعی معروف کوه دماوند محسوب می شوند.

عطری گفت: متاسفانه عواملی چون معدن کاوی، جاده کشی، علف چینی، چرای بیش از حد دام، زباله های گردشگران، ساخت و ساز بی ضابطه، تصرف منابع طبیعی برای استفاده غیرقانونی و شخصی، افزایش جمعیت و خودروها از مهمترین عوامل آسیب رسان به دماوند محسوب می شوند. حضور بی ضابطه گردشگر و کوهنورد بدون آن که آموزش های لازم در رابطه با طبیعت گردی و حفظ محیط زیست را بدانند از دیگر عوامل تهدید کننده است.

فعال محیط زیست در این زمینه گفته بود: دماوند با چالش های محیط زیستی زیادی همراه است که اگر ساماندهی نشوند شاید این کوه باشکوه نابود شود و مولفه های زیستی خود را از دست بدهد.

حسین عبیری گلپایگانی افزود: اگر بخواهیم برای رفع مشکلات کوه دماوند اقدامی جدی انجام دهیم، چاره ای نداریم جز اینکه نهادهای دولتی، سازمان های مردم نهاد و افراد بومی به کمک هم بیایند و با هم اندیشی برای رفع این مشکلات اقدام کنند؛ لذا پیشنهاد می شود کارگروهی با حضور نیروهای مردمی و تشکل های مختلف علاقمند به حفظ دماوند، نهادهای دولتی ذیربط از قبیل سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع و سازمان میراث فرهنگی تشکیل شود.

وی اظهار داشت: این کارگروه که تمام ذی نفعان کوه دماوند در آن حضور دارند، می تواند دستورالعملی تهیه کند که از سوی همه لازم الاجرا باشد؛ در این کارگروه، نهادهای دولتی با تهیه امکانات مادی، لوازم سخت افزاری و انجام کارهای کارشناسی برای شناسایی مشکلات منطقه کمک کنند و سازمان های مردم نهاد نیز به عنوان خط ارتباطی بین دولت و مردم بومی منطقه به آموزش و فرهنگ سازی در میان مردم اقدام کنند. در این کارگروه میتوان از نیروهای مردمی و بومی منطقه برای حفاظت از دماوند کمک گرفت. وقتی حفاظت از محیط زیست برای مردم منطقه به یک فرهنگ تبدیل شود دیگر تخریب و تجاوز به محیط زیست بی مفهوم می شود و به حداقل ممکن می رسد.