حمام تاریخی برزک در کاشان در معرض تخریب دوباره قرار گرفته است

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های منتشر شده، حمام تاریخی برزک در کاشان در معرض تخریب دوباره قرار گرفته است.

این حمام صفوی که در ابتدای جاده تفریحی گردشگری سعدآباد و در نزدیکی تفرجگاه آسیاب آبی قرار دارد، در زمان صفویه و توسط فردی به نام سید حسن کاشانی در مدت 7 سال ساخته شد. ستون های سنگی تراشیده شده و پایه هایی از سرب و ساروج سازه این بنا را تشکیل داده و دارای همه بخش هایی است که در حمام های قدیمی دیده می شود.

بیست و نهم فروردین سال 1392 شهردار وقت شهر برزک از آغاز عملیات بازسازی و مرمت این حمام تاریخی خبر داد و اعلام کرد با توجه به وجود دو حمام تاریخی و مستقل در کنار هم از یکی از حمام ها به عنوان موزه و از حمام دیگر به عنوان چایخانه سنتی استفاده خواهد شد. این در حالی است که حمام برزک با وجود اینکه به عنوان مهمترین بنای تاریخی شهر برزک شناخته می شود و در فهرست میراث ملی نیز به ثبت رسید امروز اما بنایی با مرمتی نیمه کاره و رها شده است که در معرض تخریب دوباره قرار دارد.

شاخص ترین بنای برزک در حال نابودی است

زهرا جمالی، مدیر موزه مردم شناسی شهر برزک با بیان اینکه مرمت و بازسازی حمام تاریخی شهر برزک یکی از دغدغه های همه مردم است، میگوید: من اگرچه از سال 82 و هم زمان با تبدیل شدن برزک به شهر در شهرداری برزک کار می کنم اما تمام امور میراثی شهر برزک را به عهده داشتم و از همان سال تاکنون بحث مرمت و احیای حمام برزک مطرح بود، ولی متأسفانه مسئولین نمی خواهند هیچ کاری در مورد حمام برزک انجام دهند و این حمام در حال از بین رفتن است.

او پیرامون اینکه حمام تاریخی برزک در کاشان در معرض تخریب دوباره قرار گرفته است، ادامه می دهد: حمام شهر برزک یک حمام اوقافی است و علاوه بر شهرداری و میراث، اوقاف هم در رها شدن این بنا مقصر بوده است، چرا که اجازه مرمت را نداد؛ در حالیکه حمام برزک یک بنای بسیار زیبا و متعلق به دوره صفویه است و همه بخش های حمام های قدیمی را در خود دارد.

مدیر موزه مردم شناسی شهر برزک با انتقاد از شهرداری برزک و با بیان اینکه هر شهردار جدیدی که عهده دار این مسئولیت می شود فعالیت شهردار قبل را ادامه نمی دهد، تصریح می کند: اشک ما درآمده و درد در دلمان است، چون حمام برزک به عنوان شاخص ترین اثر این شهر در حال از بین رفتن است. البته اداره میراث فرهنگی هم در این مورد تا حدی کاهلی کرده و احساس مسئولیت نکردند، در حالیکه اگر با اوقاف تعامل میکردند، شاید وضعیت بگونه ای دیگر بود.

جمالی اضافه می کند: سال 1393 این حمام توسط شهرداری برزک با هزینه حدود 400 میلیون تومان مرمت شد و همان زمان اوقاف هم با اجاره آن موافق بود، ولی بعد از مدتی نظر اوقاف تغییر کرد و حاضر به اجاره نشدند. حتی یک نفر میخواست این حمام را به مدت 10 سال اجاره کند، اما مسئولان گفتند فقط برای یک سال اجاره می دهند، در صورتیکه در یک سال فرصتی برای استفاده وجود ندارد! به این ترتیب تعامل انجام نشد، در حالیکه اگر این قرارداد منعقد میشد حمام نجات پیدا میکرد و از مخروبه بودن در می آید.

او میگوید: خیلی ها آرزوی دیدن این حمام را دارند، حتی مردم برزک هم این حمام را ندیده اند و دلشان میخواهد این حمام باز شود و آن را ببینند. حمام برزک تا قبل از ثبت در فهرست میراث ملی مورداستفاده مردم بود و یک بخش آن زنانه و بخشی هم مردانه بود ولی چون حمام زنانه وضعیت نامناسبی داشت از حمام مردانه که بزرگتر بود یک روز برای مردان و یک روز هم برای زنان استفاده میشد.

مدیر موزه مردم شناسی شهر برزک با بیان اینکه همه مسئولین مرتبط یعنی شهرداری، میراث فرهنگی و اوقاف در مورد حمام تاریخی برزک کوتاهی کرده اند، ادامه می دهد: شهردار قبلی برزک فقط فعالیت عمرانی انجام داد و پارک بزرک را ایجاد کرد و شهردار فعلی فعالیت راه سازی انجام می دهد و هیچ یک از شهرداران توجهی به فعالیت در بحث میراث فرهنگی این شهر نداشته اند، حتی موزه مردم شناسی شهر برزک هم که در خانه قادری قرار دارد و من آن را اداره می کنم در وضعیت نامناسبی بسر می برد و به مرمت و توجه نیاز دارد.

در حالیکه این بنا به عنوان اولین موزه مشارکتی بین شهرداری و میراث فرهنگی در استان اصفهان افتتاح شد، اما همچنان به آن بی توجهی می شود و من حتی خودم آن را بندکشی کردم و برف روبی آن را انجام دادم، ولی با این وجود چهار بار از سوی ایکوم ایران مقام اول را بدست آورده است.

اداره اوقاف مالکیت حمام را به شهرداری واگذار کند

اما سجاد قاسمی، شهردار شهر برزک نیز درباره این حمام تاریخی اظهار می کند: مرمت حمام تاریخی بزرک در سالهای 1397 و 98 جز پروژه هایی بود که توسط شهرداری برزک با هزینه ای حدود 400 میلیون تومان انجام شد و از حالت مخروبه درآمد و میزان 60 درصد از این بنا بازسازی شدخ و حدود 40 درصد آن باقی مانده که شامل نازک کاری بنا است.

او ادامه می دهد: از سال 1400 که من مسئولیت شهرداری برزک را به عهده گرفتم در شهرداری به دنبال این موضوع هستیم که حمام برزک را به بخش خصوصی واگذار کنیم و ادامه مرمت را با نظر میراث فرهنگی پیش ببریم. تا این لحظه تعدادی سرمایه گذار از طرف میراث فرهنگی برای این موضوع پیش قدم شده اند، اما هنوز به نتیجه نرسیده ایم، چرا که سرمایه گذار برای خودش برنامه هایی دارد و عمدتا می خواهند حمام را به صورت سفره خانه استفاده کنند در حالیکه تصمیم ما این است که این حمام را با همان کاربری حمام اما با شرایط روز به بخش خصوصی واگذار کنیم.

شهردار شهر برزک درباره اینکه اگر بخش خصوصی حاضر به سرمایه گذاری با هدف احیای دوباره آن به عنوان حمام نشود و مرمت آن نیز با تعلل همراه باشد تخریب حمام را در پی خواهد داشت، تصریح می کند: ما نمی گذاریم این اتفاق بیفتد و اگرچه مالکیت بنا در اختیار اداره اوقاف است و در خصوص مرمت و احیای آن بین شهرداری، میراث فرهنگی و اداره اوقاف چندگانگی پیش آمده، چون هر کدام برای خود برنامه ای دارند اما قطعا شهرداری هم به فکر این است که حمام از بین نرود.

او در خصوص چندگانگی پیش آمده در مورد حمام برزک میگوید: اداره اوقاف شهرستان کاشان با ادعای مالکیتی که در مورد حمام برزک دارد از پیشرفت و ادامه مرمت و بازسازی حمام جلوگیری می کند و نمیگذارد حمام سرپا شده و از آن استفاده شود، در حالیکه اگر اداره اوقاف کاشان مالکیت حمام برزک را به شهرداری واگذار کند این نهاد همانطور که برای موزه مردم شناسی برزک هزینه کرد حمام را هم مرمت خواهیم کرد و آن را با کاربری مورد نظر خودمان یعنی همان حمام به راه می اندازیم.

قاسمی در خصوص اینکه آیا شهرداری برای مرمت حمام برزک ورود پیدا می کند و مرمت پیشین را ادامه می دهد یا خیر، بیان می کند: اینطور نیست که ما نخواهیم حمام برزک را مرمت کنیم، اما اولویت ما ورود بخش خصوصی به این موضوع است.

تبدیل برزک به باغشهر و ثبت آن در فهرست میراث ملی

همچنین احمد دانایی نیا، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان کاشان میگوید: من این اطمینان خاطر را به شما می دهم که حمام برزک به لحاظ سازه ای مشکلی ندارد و در خصوص اهمیت مرمت و احیای این بنا بین میراث فرهنگی شهرستان کاشان و شهرداری برزک هم مشکلی وجود دارد. من در این باره چندین مرتبه با شهردار برزک و اعضای شورای این شهر صحبت کرده ام و هم میراث فرهنگی و هم شهرداری بی نهایت در مورد ضرورت توجه به این حمام مصر بوده و خواستار مرمت و احیای آن هستیم؛ بنابراین در این مورد بین شهرداری و میراث فرهنگی فصل مشترک وجود دارد و در این خصوص چندین مرتبه با شهردار فعلی شهر بزرک تماس داشتیم و دومرتبه همراه با شهردار برزک از این حمام بازدید کردیم.

او با اشاره به پیشنهاد تبدیل شهر برزک به باغشهر و ثبت آن در فهرست میراث ملی ادامه می دهد: در حال حاضر موضوع تبدیل بزرک به یک باغشهر را تعریف کرده و پیشنهاد آن هم ارائه و مصوب شده است اما باید بودجه لازم برای آن تخصیص داده شود تا کل بافت شهر برزک در فهرست میراث ملی ثبت شود که قطعا این موضوع اتفاق مبارکی برای آن منطقه خواهد بود. شهرداری هم پیگیر است تا این موضوع اتفاق بیفتد و از این رو ما در میراث فرهنگی با شهرداری همسو هستیم و از این بابت و مشکلی نداریم.

دانایی نیا تصریح می کند: نکته ای که وجود دارد اولاً بحث تخصیص اعتبارات است که باید فراهم شود و تا الان که با شما صحبت می کنم هنوز اعتبارات تخصیص پیدا نکرده و ما منتظر هستیم و ان شاءالله محقق خواهد شد. بحث دیگر این است که ما باید در حوزه مرمت، بخش خصوصی و خیّرین را نیز درگیر کنیم یعنی باید در کنار بودجه های دولتی به دنبال ترغیب بخش خصوصی و جلب مشارکت آنها برای مرمت و احیای حمام باشیم.

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان کاشان با بیان اینکه حمام تاریخی شهر برزک بسیار باارزش است و جز معدود حمام های مناطق روستایی است که هم به لحاظ سازه ای سالم باقی مانده و هم نظام سلسله مراتب و سیرکولاسیون آن حفظ شده اما مرمت و احیای آن به صرف هزینه نیاز دارد، بیان می کند: پیش بینی ما این است که این حمام نه برای موزه بلکه در مقیاس حمام های امروزی استفاده شود، مثلاً به یک مرکز ماساژ درمانی یا سونای خشک تبدیل شود؛ یعنی به نوعی کاربری گذشته ی آن را احیا کنیم و از این رو درصدد هستیم تا بعد از مرمت، بحث احیای آن را نیز با این پیش فرض شروع کنیم.

او با اشاره به اینکه نمیتوان زمان مشخصی را برای اختصاص بودجه برای مرمت حمام برزک تعیین کرد، میگوید: به هر حال دولت و وزارت میراث فرهنگی تلاش خود را انجام می دهد تا هرچه زودتر این اعتبار تخصیص پیداکرده و محقق شود، ما هم امیدواریم که به زودی این اتفاق بیفتد و بتوانیم بودجه را در بناهای مختلف شهرستان کاشان از جمله حمام بسیار زیبای بزرک تزریق کنیم.

عضو هیئت علمی گروه هنر و معماری دانشگاه کاشان ابراز امیدواری می کند: ان ‍شاءالله گفت و گوی بعدی ما این باشد که شما بپرسید حمام برزک را چطور مرمت کردید؟ با چه هزینه ای و چطور به بهره برداری رساندید؟ و الان از احیای آن راضی هستید یا خیر؟