قلعه فلک الافلاک | حفظ میراث در لرستان

لرستان، شهر باصفا و زیبایی که سرتا سر اون رو کوه های زاگرس در بر گرفته و بخاطر همین موضوع هم آب و هوای کوهستانی داره جاذبه های گردشگری لرستان و آثار تاریخی و سکونتگاه های قدیمیِ اون باعث شده تا شهرت باستان شناسی این منطقه هم بالا بره. یکی از اماکن دیدنی در لرستان با قدمت کهن، قلعه فلک الافلاک هست که از مهم ترین نمونه های تاریخی هم محسوب میشه و کمتر کسی بدون بادید از این قلعه، خرم آباد رو ترک کرده. این بنای دوست داشتنی، چکیده ی تاریخ و فرهنگ و تمدن اقوام لر هست که قدمت اون به دوره ساسانیان برمیگرده.  آثار تاریخیِ دیگه در اطراف این قلعه، سنگ نبشته، مناره ی آجری، آسیاب گبری، پل شاپوری (شکسته) و گرداب سنگی هستن که میتونین در طول بازدید به این مکان ها هم برید. در ادامه با ما همراه شین تا قلعه فلک الافلاک این شاهکار زیبای تاریخی رو بیشتر بشناسیم...

نام گذاری قلعه فلک الافلاک 

این مکان که جزو زیباترین اماکن دیدنی در لرستان هست، در طول تاریخ اسامی مختلفی روی این قلعه گذاشته شد مثل دژ شاپر خواست، قلعه ی دوازده برجی، سابرخواست، قلعه ی خرم آباد و کاخ اتابکان. طبق سند ای تاریخی، نام فلک الافلاک که به معنای " سپهر سپهران" هست از دوره ی قاجار برای این مکان انتخاب و نام گذاری شده که نشونه ای از دست نیافتنی بودن این قلعه هست. افراد دیگری هم علت شهرت اون رو در دوازده برجی که پیرامون این قلعه وجود داره میدونن و جزو برجسته ترین جاذبه های گردشگری در لرستان هم هست.

تاریخ و معماری ساخت بنا

این بنای باشکوه یادگاری شهرکهن "شاهپور خواست" بوده و بنای اولیه اون رو به زمان شاپور اولی ساسانی در قرن سوم میلادی نسبت میدن.قلعه فلک الافلاک دارای 8 برج، دو صحن، 300 جان پناه، 124 اتاق و 11 کفش کن بین اتاق هاست. ارتفاع بلندترین دیوار این بنا تا سطح تپه 23 متره و ارتفاع تپه تا سطح خیابان حدود 40 متر هست. بیشترین مصالحی که در ساخت قلعه از اونها استفاده شده، سنگ، آجر (قرمز و بزرگ)، خشت و ملات گچ و آهک بوده و ورودی قلعه هم در برج جنوب غربی، بعد از گذر از راهرو به حیاط اول متصل شده.

ویژگی های قلعه فلک الافلاک

احداث این بنا بر فراز صخره های سنگی و نزدیک بودن اون بر دره تاریخی خرم آباد و جاری شدن چشمه های پرآب گلستان از دامنه تپه شمالی، از زیبایی و ویژگی های منحصر به فرد این قلعه باشکوهِ که از طرفی دیگه با غارهای قبل از تاریخ دره خرم آباد و آثار تاریخی دیگری که در اطراف قلع هست، همه نمونه های زیبا و ویژگی برجسته این بنای تاریخی در جاذبه های گردشگری در لرستان هست.

مکان های داخلی قلعه ...

حیاط اول: این حیاط در جهت شمالی جنوبی طراحی شده و اطراف اون جهار برج قرار گرفته.
حمام قدیمی: بر اساس شواهد، حمام قلعه تو ضلع شمالی حیاط اول و نزدیکی چاه قلعه قرار داره که این حمام تا اواخر دوره قاجاریه قابل استفاده بوده و اکنون فقط آثاری سفالی و نقش های آهکی و کانال های زیر زمینی قابل مشاهده هست.
چاه قلعه: تو قسمت شمال شرقی حیاط اول و پشت طاق بلند، چاهی قرار داره که در گذشته آب مورد نیاز ساکنین دژ رو هم از همین چاه تامین میکردن و اکنون هم قابل بهره برداری هست.
حیاط دوم : این حیاط هم مثل حیاط اول دارای 4 برج هست که تالارهای بزرگی هم در اون قرار دارن.

کاربردهای قلعه فلک الافلاک

کاربری در گذشته: " خزانه حکومتی" خاندان بدر تو قرن 4 هجری و "مقر حکومتی" اتابکان و والیان در دوره صفویه تا قاجار و در آخر "پادگان نظامی" و " زندان سیاسی" در دوران پهلوی مهمترین کاربردهای این قلعه باشکوه در لرستان بودن.
کاربری امروزه : این اثر ارزشمند، جزو آثار ملی کشور به ثبت رسیده و با راه اندازی موزه مردم شناسی رونق بسیاری گرفته.مرمت نمای بیرونی و داخلی قلعه، موزه باستان شناسی، مردم شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیا، مرکز فروش تولیدات فرهنگی و چایخانه سنتی تو این مجموعه فرهنگی و تاریخی راه اندازی شده و بازدیدکنندگان داخلی و خارجی زیادی هم به این مکان ها میان.