معماری منارجنبان | عمارتی شگفت انگیز در اصفهان

ساختمان ها و بناهایی که از نظر معماری شگفت انگیز و متحیر کننده باشند، در ایران کم نیست! برخی از این بناهای باشکوه و حیرت آور مناره هایی هستند که اگرچه از مقاومت بالایی برخوردارند اما می لرزند گویی که می خواهند نقش بر زمین شوند بی آنکه تخریب شوند و سرپای خود ایستاده اند. یکی از این مناره ها، مناره منارجنبان اصفهان است که در زمان اولجایتو در منطقه ای به نام کارلادان اصفهان ساخته شد. معماری منارجنبان که در سال 1321 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، یک اثر تاریخی با ارزش می باشد که امروزه در منطقه نصرآباد اصفهان واقع شده و از معماری شگفت انگیز و تحسین برانگیزی برخوردار است. دورتا دور این مناره کاشی هایی به رنگ فیروزه ای و لاجوردی را می بینید که ستاره ای شکل با اضلاع زیاد بوده که هنر دست کاشی کاران و هنرمندان نامدار و پرآوازه این مرز و بوم است. به عبارت دیگر تاریخچه منارجنبان ساختمان تاریخی با یک مقبره و دو مناره می باشد که در فاصله 7 کیلومتری غرب استان اصفهان واقع شده است. با این مقاله در همگردی همراه باشید تا با دسترسی به منارجنبان نیز آشنا شوید.

نگاهی به تاریخچه منارجنبان اصفهان

این مکان زیبا را با نام آرامگاه شیخ امیر عبدالله نیز می شناسند. او که فردی زاهد و با خدا بود، روزگاری در اصفهان می زیسته است. نام اصلی وی عبدالله بن محمود صقلابی بود که وقتی از دنیا رفت بدن پاک او را در معماری منارجنبان دفن کردند. تاریخ ساخت تاریخچه منارجنبان باز می گردد به حکومت فرمانروایی به نام خدابنده اولجایتو بر اصفهان که اگر روی سنگ قبر عمو عبدالله دقت کنید، متوجه می شوید که بر روی سنگ قبر وی عدد 716 حک شده که باستان شناسان و معماران بر این عقیده هستند که این عدد به سال ساخت این آرامگاه در زمان دسترسی به منارجنبان اشاره دارد.

ویژگی های معماری منارجنبان اصفهان

شما می توانید بخش های مختلفی را در زمان دسترسی به منارجنبان از نزدیک ببینید:
1. مناره های سلسله صفوی (قرن 15 تا 17)
2. ایوان از سلسله ایلخانی
3. قبر عمو عبدالله
4. قبرهای دیگر سلسله صفوی
همچنین در محوطه ساختمان، ساختمانی دیگر به نام آتشکده وجود دارد. همانطور که گفتیم در زمان دسترسی به منارجنبان این مکان قبر عمو عبدالله کارلادانی می باشد که دو مناره بر روی قبر او قرار گرفته و ایوان آرامگاهش در معماری منارجنبان از سطح زمین به اندازه ده متر بالاتر قرار دارد. ارتفاع مناره هایی که بر روی مقبره عمو عبدالله قرار گرفته به 17 متر می رسد. این مناره های تاریخی و شگفت انگیز در تاریخچه منارجنبان عرضی به پهنای 9 متر دارند. برای رفتن به پشت بام مناره های منارجنبان می توان از راه روهایی که دارای پله های مارپیچی هستند، استفاده نمود. از ویژگی های خاص معماری منارجنبان تکان خوردن آن می باشد که سبب شده شهرتی جهانی را برای تاریخچه منارجنبان به ارمغان بیاورد. این تکان و لرزش به این صورت است که با تکان دادن یک مناره، مناره دیگر به همراه کل بنا به لرزه می افتد. از نمونه های مشابه این اثر تاریخی می توان در کشورهایی چون عربستان و عراق هم مشاهده کرد. تحقیقات باستان شناسان در خصوص معماری منارجنبان حکایت از آن دارد که در زمان ایلخانی منارجنبان احداث شده اما اگر در اسناد و مدارک به جای مانده تاریخی بررسی کنیم می بینیم که این ساختمان به روش مغول احداث گردیده و حتی با کمی دقت بیشتر متوجه می شویم که مناره های منارجنبان را به احتمال زیاد در دوره های پایانی حکمرانی صفویان بر این سرزمین ساخته اند. خوب حال به جا است که به بررسی این موضوع بپردازیم که چرا با تکان دادن یک مناره مناره ای دیگر به لرزش در می آید. از نظر علم فیزیک اگر بخواهیم به این قضیه نگاه کنیم می بینیم که نظریه ای به نام دوپلر ( یک فیزیک دان و ریاضی دان اتریشی به نام کریستیان دوپلر) می تواند این موضوع را ثابت کند. به این صورت که با توجه به این که وزن این مناره ها چندان هم زیاد نیست و شباهت زیادی به هم دارند سبب می شود که اگر مناره ای تکان داده شود کل مجموعه به حرکت در می آید. کاشی هایی که کاشی کاران و هنرمندان با ذوق ایرانی در مناره های منارجنبان استفاده کرده دارای رنگ فیروزه ای و لاجوردی و مانند ستاره چهار پر هستند. این کاشی ها دارای اضلاع زیاد بوده و به زیبایی هر چه تمامتر این تزئینات زیبا و تاثیرگذار را بر روی این بنا در تاریخچه منارجنبان انجام داده اند.

فرق منارجنبان با بناهای مشابه

همانطور که گفتیم بناهای دیگری هم در جهان وجود دارند که با حرکت دادن قسمتی از آن قسمت دیگر به لرزش می افتد اما یک چیز خاص و ویژه در مورد مناره منارجنبان اصفهان وجود دارد که باعث شده در کل جهان منحصر به فرد باشد و تفاوت چشمگیری با دیگر بناهای مشابه داشته باشد و آن موضع این است که اگر یکی از مناره ها را تکان دهیم مناره دیگر به همراه کل مجموعه به لرزش می افتد و این در حالی است که در دیگر بناهای مشابه مانند این وجود ندارد.

کشف راز این معماری شگفت انگیز

حمید شاهین پور که رئیس کمیته پژوهشی انجمن فناوری های بومی کشور می باشد توانسته با استفاده از علم فیزیک این قضیه را اثبات کند. او می گوید که برای این که 2 آونگ با استفاده از نخ درست کنیم کافی است که 2 نخی که طولشان یکسان بوده و عینا از یک جنس می باشند، برداریم و بخش پایانی این دو نخ را به نخ افقی ببنیدیم. بنابراین به این صورت اگر ما یک نخ را حرکت دهیم، می بینیم که نخ دیگر نیز به لرزش خواهد افتاد. حال اگر نخی را بلندتر از دیگری انتخاب کرده باشیم در این صورت اگر یکی از نخ ها را حرکت دهیم می بینیم که هیچ اتفاقی رخ نمی دهد. حتی اگر یکی از نخ های انتخابی ما وزنی بیشتر از دیگری داشته باشد باز هم با تکان دادن یکی از نخ ها دیگری حرکت خواهد کرد. بنابراین می توان این طور اثبات کرد که به حرکت در آوردن یک مناره بر روی مناره دیگر تاثیر دارد. جالب است بدانید که او می گوید منارجنبان های دیگری که در جاهای مختلفی از این جهان وجود دارند از منارجنبان اصفهان ایده گرفته و همچنین او می گوید که در زمان حکومت تیموریان و در یک زمان 30 ساله کل مناره های دنیا طراحی و ساخته شده اند. بسیاری از گردشگران از سراسر دنیا برای دیدن این بنای شگفت انگیز راهی ایران و اصفهان می شوند و معماری بی نظیر این بنا سبب شده که روز به روز بر تعداد کسانی که از این مکان بازدید می کنند، افزوده شود.