غار کلماکره لرستان؛ مکانی پر رمز و راز و دیدنی

یکی از مناطقی که از نظر طبیعت و زیبایی بسیار غنی بوده، لرستان است. در این استان میتوان جاذبه های طبیعی بسیاری را پیدا کرد که یکی از این جاذبه های طبیعی، غار کلماکره لرستان است. با ما در این مقاله خواندنی همراه باشید تا بدانید غار کلماکره کجاست و از نقشه غار کلماکره آگاهی یابید.

تاریخچه

غار کلماکره لرستان بصورت رسمی به ثبت پل دختر رسید، اما اهالی رومشکان نیز آن را برای خود می دانند. در مورد تاریخچه و نقشه غار کلماکره روایتهای بسیاری وجود دارند و بطور کلی، گذشته ای پر رمز و راز داشته است. با توجه به بررسی ها و تحقیقات انجام شده، غار کلماکره لرستان متعلق به 2700 سال پیش است. گفته می شود این غار خزینه دولت هایی مانند هخامنشی و ساسانی بوده و در آن ثروت بسیاری دفن بوده است. از نظر برخی دیگر غار کلماکره لرستان به دوران قبل از هخامنشیان یعنی نو ایلامیان بر می گردد و گنجینه ای که در آن بود، مربوط به هدایا یا میراثی است که از پادشاهان آن دوران باقی ماند. از جمله دیگر نظریه هایی که در مورد گنجینه غار کلماکره لرستان وجود دارند، این است که کوروش بعد از تصرف بابل و بین النهرین، خزینه های معبدهای بابل را خالی کرد و به این غار آورد.

زمانیکه این غار کشف شد، اسکلت چند نفر پیدا گشت و به همین خاطر، نظریه دیگر این است که اسکندر وقتی به ایران حمله کرد، این گنجینه را به این غار آورد و 4 نگهبان برای آن گماشت. براساس مقاله غار کلماکره کجاست باید بدانید که این 4 نگهبان یکی بعد از دیگری طبیعی مردند. رسول بشاش یکی از افرادی است که در سالهای اخیر بر روی این غار تحقیق کرده و به بررسی آن پرداخته است. او با توجه به کتیبه هایی که در این غار وجود داشتند، توانست تا نام یک خانواده سلطنتی را پیدا کند که مشخص نیست این نام متعلق به چه سرزمینی است. در ادامه تحقیقات خود براساس نقشه غار کلماکره متوجه شد اشیای موجود در این غار متعلق به سرزمین ساماتوره یا ساماتی هستند.

این سلسله در دوران عیلامی نو در جنوب لرستان حکمرانی می کردند. آنها که دارای ثروت بسیاری بودند، زمانیکه ایلامیان رو به افول بودند و هخامنشیان روی کار می آمدند، بخشی از این ثروت را در غار کلماکره قرار دادند. براساس مقاله غار کلماکره کجاست باید بدانید که یکی از نظریه های مطرح شده در مورد این غار، این است که ظرف های کشف شده در آن به احتمال زیاد غنیمت هایی است که از یغماگران توسط کاسیان که ساکنان اصلی لرستان بوده اند، پس گرفته شدند. با وجود این همه روایت و نظریه، بسیاری معتقدند گنجینه ای که در این غار بود، متعلق به هیچ پادشاهی نبوده است.

براساس مقاله غار کلماکره کجاست باید بدانید که کلمه کلماکره خود به سه کلمه کل، ما (مان) و کره تقسیم می شود که هر کدام به ترتیب به معنای نوعی حیوان که گوشت حلال دارد و در کوه زندگی می کند، محل استقرار و درختی همانند انجیر که میوه های غیرخوراکی دارد، هستند. درخت کره در قسمت ورودی این غار قرار داشته و در واقع این درخت تا سال 74 نیز بود، اما برخی حفاران غیرمجاز این درخت را قطع و از چوب آن برای روشن کردن آتش استفاده کردند.

کشف غار

در روایات آمد که یک شکارچی یا چوپان به نام عزیر کلماکره ای در سال 1368 در حالیکه یک بز کوهی را دنبال می کرد، غار کلماکره را کشف می کند. او می بیند که این بز چندین بار وارد این غار و از آن خارج می شود، او وارد این غار می شود و سکه قدیمی را پیدا می کند. عزیز کلماکره ای بعد از آنکه این سکه را به یک عتیقه فروش نشان می دهد، متوجه قدمت بسیار بالای غار کلماکره لرستان می شود. او بعد از این داستان، بیشتر به این غار می رود، وسایل بیشتری با خود می برد، اشیای قدیمی بسیاری را پیدا می کند و آنها را می فروشد. چند سال بعد از پیدا شدن این غار توسط این چوپان، سازمان میراث فرهنگی از وجود این غار باخبر می شود و نیروهایی را برای حفاظت و نگهداری از آن به آنجا می فرستد.

در این مدت افراد بسیاری از جمله قاچاقچیان، مال خرها، حفاران و مردم بومی این منطقه تمامی اشیای باارزش آن را که متعلق به دوران مادها و هخامنشیان بودند، دزیدند. با وجود آنکه سازمان میراث فرهنگی متوجه چنین دزدی هایی می شود، تنها دهانه غار را می بندد و دیگر هیچ حفاظتی از آن نمی کند و قاچاقچیان دیگر چیزهایی که در این غار باقی مانده بودند را نیز دزدیدند. در حال حاضر، تنها چیزی که باقی مانده، چند ستون و دیوارهای تخریب شده است. عزیر کلماکره ای در مستندی می گوید که او راننده یک ماشین سنگین بود و نه چوپان یا شکارچی. از سال 1357 این غار را می شناخته است، اما از ورود به این غار ترس داشت تا اینکه در سال 57 ترس را کنار گذاشته و وارد غار می شود.

او می گوید بار اول که وارد این غار شد، سکه ای را پیدا می کند که وقتی به بک فرد خبره نشان می دهد، متوجه قدمت این غار می شود. به همین خاطر، دفعات بعد وسایل و تجهیزاتی را با خود می برد تا بتواند اشیا و سکه های بیشتری پیدا کند. او به سقف غار با تفنگ شلیک می کند و سکه های طلا و نقره بسیاری بر روی زمین می ریزند. براساس مقاله غار کلماکره کجاست باید بدانید که بعد از مدتی، تصمیم می گیرد تا پسر عمه اش را هم را این غار بیاورد تا با هم آن را بگردند. او می گوید اشیای ارزشمندی در کنار ستون ها، بر روی طاقچه ها و سرستون ها وجود داشتند. او در ادامه می گوید که چندین انبار پر از اشیای بارزش و قیمتی بوده اند. این انبارها به 8 تا 9 عدد می رسیدند که آنها قبل از دست بردن به آنها دستگیر می شوند.

براساس مقاله غار کلماکره کجاست باید بدانید که وقتی این دو دستگیر می شوند، غار کلماکره بین اهالی و قاچاقچیان و دیگر افراد شناخته شده و تا سال 68 تمامی اشیای آن غارت می شوند. با توجه بررسی های انجام شده در این مدت بر روی نقشه غار کلماکره، متوسط بین 50 تا 70 نفر به این غار می رفتند و اشیای داخل آن را می دزدیدند.

معماری

در غار کلماکره میتوان پدیده های طبیعی بسیار زیبایی را دید و به همین دلیل، بسیاری از باستان شناسان معتقدند این غار بیشتر یک جاذبه طبیعی است تا جاذبه تاریخی. مساحت کلی این غار حدود 4300 متر مربع است و مسیری که تا به حال شناخته شده به 670 متر می رسد. اگر از سطح زمین حساب کنیم، این غار در ارتفاع 550 متری است. فضای ورودی این غار ابعاد 20 در 8 دارد. این غار شامل جاذبه های زیبایی همچون حوضچه ها، دهلیزها و حفره ها، استالاکمیت ها و استالکتیت های طلایی و همچنین ستون ها و سقف آویزهای رسوبی است. غار کلماکره دارای 4 تالار بسیار بزرگ بوده و برخی از قسمتهای این تالارها ارتفاعی تا 15 متر دارند و در آنها میتوان ستون و آویزهای رسوبی و آویزی بسیار زیبایی را مشاهده کرد.

تالار ابتدایی مربوط به نگهبانان و محافظان بوده است. در این تالار اتاقکی با مساحت دو متر مربع و ارتفاع 80 سانتیمتر وجود دارد که مختص نگهبان بوده است. این اتاقک در نقشه غار کلماکره که امروزه تخریب شد، از مصالح گل رس، کاه و قلوه سنگ بناگشت. این تالار ابتدایی نیز دست خوش تخریب انسانها شده و گرنه در آن استالاکمیت هایی وجود داشته اند. با توجه به بررسی های انجام شده بر روی نقشه غار کلماکره، تالار دوم محل انبار مواد موردنیاز در روز بوده است. در این تالار خمره های مختلفی بر روی ستون های آهکی قرار داشتند. تالار سوم و چهارم اصلی ترین محل نگهداری گنجینه در این غار بوده و اطلاعات آنچنانی در مورد آنها گفته نشده اند.

اشیای بدست آمده از غار

اشیای بدست آمده از غار اکثرا در موزه های خارج از کشور مانند لوور، متروپولتین نیویورک و موزه بریتانیا هستند و برخی در موزه های داخل ایران مانند موزه فلک الافلاک و موزه ایران باستان در تهران. این اشیا شامل بشقاب، تکوک، پیکره، کاسه های ماهی بادامی، تنگ های نقره ای و ریتون هستند. از بین این اشیا 114 قطعه در موزه فلک الافلاک، 100 قطعه در موزه باستان شناسی، دو قطعه در ایلام، دو قطعه در تبریز، 30 قطعه در موزه لوور، 30 قطعه در موزه متروپولیتین، دو قطعه در کیوتو و چندین قطعه دیگر در موزه های دیگر جهان وجود دارند. با توجه به آماری که سازمان میراث فرهنگی استان لرستان اعلام کرد، در این غار حدود 5000 قطعه شی با ارزش پیدا شده بوده که تنها 10 درصد آن در ایران است و بیش از 2300 قطعه در خارج از ایران هستند.

یکی از این اشیا، جام شیردال معروف به سلطان کلماکره است. این جام در سال 1392 به ایران بازگردانده شد و در واقع دولت آمریکا آن را به عنوان نمادی از حسن نیت به ایران داد. کمیته انقلاب اسلامی پلدختر اشیایی را در این غار پیدا کردند که نقاب طلا، ران بز کوهی در اندازه طبیعی، شش گوش نقره ای از حیوانات، دو فلز منحنی همانند داس، قطعات جدا شده حیوانان و 3 شمش نقره ذوب شده اولین اشیای کشف شده توسط آنها هستند. برخی از نقاب های طلایی بدست آمده از این غار که در حال حاضر در موزه ایران باستان قرار دارند، متعلق به 500 سال قبل از میلاد هستند. اشیای نقره ای که در این غار پیدا شدند، بیشتر پیکره های توخالی از حیوانات و جانوران افسانه ای یا طبیعی هستند که در آنها مایع های مقدسی می ریختند و در مراسم خود از آن استفاده می کردند.

دسترسی به غار

برای اینکه به دیدن این غار بیایید، باید تا یک حدی ماشین خود را پارک و بقیه مسیر را پیاده روی کنید. اگر در مسیر و جاده پلدختر باشید، باید وارد جاده ای در شمال رودخانه کشکان شوید. با ادامه این مسیر به روستای دره باغ می رسید. در اینجا باید ماشین خود را پارک و تا محل غار پیاده روی کنید. اگر در کوهنوردی و صخره نوردی حرفه ای نیستید یا کودک همراه خود دارید، به هیچ عنوان پیشنهاد نمی کنیم که تا دهانه غار کلماکره بروید، چون برای رسیدن به آن باید از طنابی بر روی یک دره به عمق 100 متری، حدود 10 متر پایین بیایید. اگر می خواهید وارد غار شوید، توجه کنید که 10 متر ابتدایی آن روشن است، اما از آن به بعد تاریک بوده و باید همراه خود چراغ قوه داشته باشید.