شناسایی و بررسی 17 محوطه باستانی در سد تنگ سرخ یاسوج

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، شناسایی و بررسی 17 محوطه باستانی در سد تنگ سرخ یاسوج صورت گرفت.

حسین سپیدنامه (سرپرست هیئت باستان شناسی) گفت: چشم انداز منطقه مورد بررسی کوهستانی با پوشش درختان جنگلی بلوط و گیاهان مرتعی سوزنی برگ در جنوب یاسوج است. مهمترین عارضه های طبیعی منطقه را کوههای پازنان و خاکلون و رودخانه دائمی بشار به عنوان منبع اصلی تامین آب ساکنان این منطقه تشکیل داده است. محدوده طرح بررسی باستان شناختی حاضر جزو حوضه رسوبی زاگرس است و از پهنه زاگرس چین خورده و زاگرس بلند با ساختار به شدت تکتونیزه تشکیل شده است.

سپیدنامه افزود: این منطقه شامل تعدادی تاقدیس و ناودیس تنگ و موازی با یکدیگر در راستای شمال خاوری جنوب باختری با دره های ژرف است. تاقدیس ها اکثراً به صورت ارتفاعاتی هستند که به علت فشارهای تکتونیکی زیاد در امتداد محور خرد شده اند و در اثر فرسایش از بین رفته اند. حوضه آبریز رودخانه بشار بسیار مرتفع و کوهستانی است. مقطع دره رودخانه بشار در نقاطی که از سازندهای سخت می گذرد، به صورت V شکل و در مناطقی با سازندهای نرم تر به صورت U شکل است.

این باستان شناس تصریح کرد: در دوران تاریخی و اسلامی این منطقه کوهستانی افزون بر شرایط زیست محیطی مناسب برای جوامع دامپرور و کوچنده قبایل و طوایف کهگیلویه، به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی توانسته بود به عنوان یک کریدور ارتباطی اقتصادی فرهنگی نیز نقش مهمی ایفا کند.

او گفت: بررسی باستان شناختی با این پرسش آغاز شد که تأثیر پتانسیل های زیست محیطی و به طور کلی عوامل محیطی و انسانی در شکل گیری استقرارگاه ها و محوطه های باستانی در محدوده مورد بررسی چگونه است؟ بنابراین، مهمترین اهداف بررسی باستان شناختی، تکمیل پژوهش های انجام شده پیشین در محور آبرسانی در مسیر قدیمی شیراز به یاسوج و شناخت تأثیر عوامل محیطی و انسانی بر شکل گیری استقرارهای محدوده جغرافیایی مورد مطالعه بوده است.

سپیدنامه افزود: با وجود محدودیت هایی مانند پوشانده شدن برخی محوطه ها با برگ درختان بلوط و رسوبات سیلابی و واریزه های دامنه ای ارتفاعات دو سوی رودخانه بشار، شمار 17 محوطه باستانی از دوران پارینه سنگی میانه تا سده های متأخر اسلامی شناسایی و بررسی شد که عمدتاً در حاشیه رودخانه بشار یعنی حد فاصل تنگ سرخ تا روستای قلات قرار دارند.

سرپرست هیئت باستان شناسی اظهار کرد: بررسی های باستان شناختی نشان داد حاشیه رودخانه بشار طی چهار مقطع زمانی پارینه سنگی میانه، دوره های اشکانی ساسانی، سده های نخستین دوران اسلامی و طی سده های متأخر دوران اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است. آثار شناسایی شده شامل یک محوطه پارینه سنگی، یک راه تاریخی، سه گورستان دوره تاریخی، یک قلعه، هشت ماند گاه کوچ نشینی از سده های متأخر اسلامی و دو محوطه تاریخی با حدود دو هکتار وسعت است.

او گفت: پیش از انجام بررسی باستان شناختی احتمال داده میشد شاهد غنای شواهد باستان شناختی تمامی ادوار پیش از تاریخ تا قرون متأخر اسلامی در حوضه رودخانه بشار باشیم، زیرا این منطقه تمامی شرایط زیستی برای شکل گیری استقرارهای انسانی را با توجه به اهمیت هر یک از عناصر حیاتی دارا بوده است. با این وجود، شواهد باستان شناختی در تعدادی از محوطه هایی که شناسایی شده عمدتا متعلق به ادوار اشکانی ساسانی و سده های نخستین دوران اسلامی است.

سرپرست هیئت باستان شناسی تصریح کرد: شواهد باستان شناختی نشان می دهد تراس های حوزه بالادست رودخانه بشار در دوره های اشکانی ساسانی و نیز سده های اولیه دوران اسلامی مورد سکونت واقع شده است و شواهدی از فرهنگ های ادوار دیگر تا سده های متأخر اسلامی به چشم نمی خورد. البته ممکن است استقرارهای قدیمی تر در زیر رسوبات، آب شست ها و وایزه های دامنه ارتفاعات دو سوی رودخانه بشار دفن شده باشد.