غار جدیدی در محوطه باستانی خورزنه همدان شناسایی شد

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر شده، غار جدیدی در محوطه باستانی خورزنه همدان شناسایی شد.

حسین زندی، فعال میراث فرهنگی و محیط زیست در همدان درباره این کشف تازه گفت: در خورزنه تا کنون چند غار شناسایی شده که تعدادی از آنها دستکند بوده که گمان می رود به دوره مهرپرستی مربوط باشد، اما غار جدیدی شناسایی شد که البته اهالی از وجود آن خبر داشتند و با همراهی دکتر محمدیان منصور که پرونده ثبت خورزنه را نیز پیگیری می کند، بازدیدی از این غار داشتند. غارهایی که در گذشته یافته شده بیشتر دستکند بوده اند، اما غاری که اخیرا شناسایی شد، طبیعی است و زوایای پنهان زیادی دارد.

او همچنین گفت: بتازگی طرحی برای گردشگری خورزنه از طریق اداره میراث فرهنگی استان همدان تهیه شده و پرونده ثبت آن نیز آماده است. به نظرم با کشف این غار جدید، ثبت فوری پرونده خورزنه ضرورت پیدا می کند و بهتر است که زودتر به سرانجام برسد، چرا که این محوطه تاریخی با معضل زمین خواری مواجه شده است، برخی از اهالی به زمین های اطراف این محوطه که حدود 180 هکتار می شود، روی آورده اند.

این کنشگر میراث فرهنگی افزود: علاوه بر غار خورزنه، کوه خورزنه و گورستان قدیمی، تپه شاه تهماسب هم در این محوطه واقع شده که زمین خواری تهدیدی جدی برای آنهاست. علاوه بر این، محوطه با معضل آفرود و موتورسواری مواجه است که فرسایش خاک را سریع تر و آسیب هایی را به گونه های جانوری و گیاهی این منطقه وارد کرده است. لازمه حفاظت از این منطقه و جلوگیری از تخریب بیشتر آن، ثبت سریع تر خورزنه است.

صاحب محمدیان منصور، عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا و مدیر پروژه تبدیل خورزنه به سایت موزه تاریخ طبیعت و ورزش که از نزدیک این غار را بررسی کرده، گفت: بعد از مطالعات روی تپه خورزنه که توسط دانشگاه بوعلی سینا و کارفرمای پروژه که سازمان میراث فرهنگی همدان است، انجام شد، چهار غار در خورزنه شناسایی شد که دو غار دستکند بود و دو غار دیگر طبیعی بود. اهالی آن منطقه بتازگی از یک غار دیگر خبرهایی دادند که ابتدا تصور می کردیم یکی از آن چهار غار باشد، اما با اطلاعاتی که اهالی دادند، کنجکاوی در ما ایجاد شد و این غار را از نزدیک بررسی کردیم.

او افزود: در غار با مسیر صعب العبور و تونل های متعددی مواجه شدیم، بلورهای سلیس درون غار فراوان بود. به سختی حدود 40 – 30 متر پایین رفتیم. به گفته یکی از بومی های اهل روستای تفریجان این مسیر تا 500 متر هم ادامه دارد و وارد فضاهای بزرگتری می شود. ویژگی جالب این غار تازه شناسایی شده، برخلاف دیگر غارهای خورزنه، طبیعی بودن آن است. بومی ها در بخش هایی از غار آب مشاهده کرده اند، ولی در بخش هایی که ما بررسی کردیم نشانه ای از آب نبود. تقاضا دارم از کارشناسان سازمان محیط زیست و میراث فرهنگی سریع تر برای حفاظت از این غار اقدام کنند، مسیر شناسایی شود و اگر قابل بازدید است مطالعات و اقدامات بعدی انجام شود.

خورزنه در سه کیلومتری شرق همدان، میان چهار روستای حصار آقا شمسعلی (غرب)، مزدقینه (شمال)، کشین (جنوب) و تفریجان (شمال شرقی) واقع شده است. واژه خور از ریشه پهلوی و مشتق از «هور» به معنی خورشید، «آفتاب»، فرشته موکل بر خورشید است و روز یازدهم از هر ماه خورشیدی را خورروز می گویند. خورزنه را محل طلوع خورشید دانسته اند. در این منطقه تعدادی غار شناسایی شده که در یکی از این غارهای دستکند و بخش هایی از کوه و محطوه خورزنه، حکاکی هایی مشاهده شده است.

در بین علامت ها و نوشته های موجود در غار دستکند و کوه خورزنه، حکاکی و برآمدگی هایی بصورت دایره دیده می شود؛ خورشیدواره هایی در قطرهای مختلف از 10 سانتیمتر تا یک و نیم متر. این محوطه با وجود تپه و گورستان تاریخی آن هنوز ثبت ملی نشده و اطلاعات زیادی هم از آن در دسترس نیست.

در برخی پژوهش ها آمد که کوه خورزنه همدان، معدن مناسبی در دوره تاریخی برای ایجاد بناهای سنگی شهر در دوره هخامنشیان بود، ولی برخی معتقدند بدلیل پوکی و تردی سنگ ها مواد موجود در این کوه نمی توانست برای ساخت وساز مناسب باشد. یاقوت حموی بغدادی در قرن هفتم قمری در کتابش به نام «معجم البلدان» آورده که «خورزنه کوهی است به همدان، به دروازه همدان که شیر سنگی همدان که به گمان مردم آنجا، طلسم ایشان است و آفت ها را از ایشان باز می دارد از این کوه کنده شده است.