قلعه سردار اسعد بختیاری یکی از دیدنی های چهارمحال و بختیاری است

ایرنا/ براساس خبر و گزارش های بدست آمده، قلعه سردار اسعد بختیاری یکی از دیدنی های چهارمحال و بختیاری است.

جونقان از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری که در نزدیکی و در فاصله حدود 40 کیلومتری از شهرستان شهرکرد قرار دارد. این شهرستان در احاطه کوههای استان است و یکی از تنگه های مشهور به نام «درکش ورکش» که در راه باستانی «دزپارت»، قرار دارد، در فاصله کمی از این شهرستان قرار گرفته است.

منطقه ای که وجود آثار و شواهدی همچون طاق های سنگی تنگه متعلق به دوران ساسانیان و نیز سنگ نوشته عصر اتابکان که در این دره موجود است، حکایت از قدمت و تاریخ کهن آن دارد. روایتی قدیمی در مورد وجه تسمیه این شهر به جونقان وجود دارد. به نظر می رسد که «گینه گان» برگرفته از زبان پهلوی است و از دو بخش «گونه» به معنای «برجستگی»و «خوب» و«گان» که پسوند مکان و به معنای «مانند»، تشکیل شده است.

گویا جونقان از سرزمین هایی است که دارای منابع آب فراوان، زمین های حاصلخیز کشاورزی و نیز مراتع و چراگاه های غنی بوده و در مسیر تردد و عبور کاروان ها قرار داشته است و به همین دلیل به نام جونقان که معرب گینه گان است، شهرت یافت.

با توجه به قدمت این شهر، حضور آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری تاریخی در این منطقه از استان بدیهی است و در این زمینه میتوان به «قلعه سردار اسعد بختیاری» که از جمله مشهورترین آثار تاریخی و جاهای دیدنی شهرکرد و جونقان است، اشاره کرد.

جالب هست براساس مقاله قلعه سردار اسعد بختیاری یکی از دیدنی های چهارمحال و بختیاری است، بدانید که این اثر تاریخی که در فاصله 40 کیلومتری از شهرکرد و در مرکز شهر جونقان قرار دارد، در واقع روزگاری اقامتگاه تابستانی «حاج علی قلی خان بختیاری» بوده و نقش اساسی و پررنگی در انقلاب مشروطه و فتح تهران به دست بختیاری ها ایفا کرده است، چرا که مورخان معتقدند که طرح ها و برنامه ریزی های انقلاب مشروطه به فرماندهی سردار اسعد بختیاری در این قلعه صورت گرفت.

در واقع، حسین قلی خان ایلخانی و کلب علی خان (عموی وی) زمانیکه در جونقان به قدرت سیاسی دست می یابند، این شهر را به دلیل رشادت ها و شجاعت های جوانانش به عنوان مرکز قدرت سیاسی خود انتخاب می کنند. سپس در زمان های بعد، علی قلی خان سردار اسعد در سالهای پایانی حکومت قاجاریان تصمیم به ساخت کاخی زیبا و باشکوه روی بقایای منزل پدری خویش که اتفاقا در گذرگاهی قرار داشت، ساخت.

برخی معتقدند که بواسطه ایجاد قراردادهای تجاری بین خان های بختیاری و تاجران انگلیس، علی قلی خان سردار این کاخ را بنا کرد تا هم محل تصمیم گیری های بزرگ باشد و هم خان های بختیاری بتوانند نظارتی کامل بر اجرای دقیق و بدون اشکال این قراردادها داشته باشند. از جمله این رخدادها میتوان به اجتماعات تشکیل شده برای مشروطه و ایجاد قیامی پر قدرت و درنتیجه فتح تهران و اصفهان توسط مردم جونقان و بختیاری ها اشاره کرد.

معماری قلعه با الهام گیری از معماری جدید فرانسه و مطابق با کاخ های اروپایی قرن 19 میلادی است که دستور آن با هماهنگی امین السلطان، صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار انجام شده است. این کاخ افسانه ای در دوران پویایی خود بسیار زیبا و چشم گیر بود و هر تماشاگر و ایران شناس اروپایی را در نگاه نخست متحیر کرده و زبان تحسین آنها را می گشود. هرچند عمارت کاخ در ابتدا به گونه ای متفاوت از آنچه که در امروز شاهد آن هستیم ساخته شده است و به قول «هانری رنه دالمانی» زیبایی های این کاخ به دلیل معماری چشمگیر و تزئینات انجام شده اش، ذهن هر بیننده ای را متوجه داستانهای شهرزاد قصه گو در داستانهای هزار و یک شب میسازد.

این کاخ در دوران اوج و پویایی خود دارای باغ های بزرگ در اطراف، استخری بزرگ در مرکز، ورودی که به جاده سنگ فرش باستانی مشرف بود، سردری بسیار زیبا و مجلل و تزئیناتی قابل توجه و شگفت انگیز از هنر دست اساتید ایرانی همچون آینه کاری و نقاشی دیواری و نیز کتابخانه ای بزرگ در این کاخ تاریخی مشاهده میشد؛ این در حالی است که متاسفانه امروزه از این کاخ مجلل و دو طبقه، تنها یک سردر و یک شاه نشین بر جای مانده است. البته عوامل مختلف طبیعی و اجتماعی در کنار کم توجهی در ساخت و سازهای اطراف و نیز استفاده های نادرست از این مکان به عنوان پاسگاه ژاندارمری، کتابخانه عمومی و مدرسه از عمده دلایل از بین رفتن بخشهای اصلی این کاخ است.

هر چند مدرسه ی اسعد، بخش دیگری از قلعه جونقان است که در ضلع غربی کاخ سردار اسعد همچنان پابرجاست و گردشگران می توانند هنگام حضور در این اثر تاریخی از آن نیز بازدید کنند. در طبقه فوقانی کاخ که به بخش شاه نشین شهرت دارد، میتوان ایوانی با ستونهای سنگی در سه جهت شمالی، جنوبی و شرقی مشاهده کرد که در مرزهای اتصال، آجرکاری متنوع و دیدنی اجرا شده است. در بخش غربی، کاخ به صورت یک دیوار یک دست و فاقد ستون و آجرکاری مشاهده می شود. درواقع این بخش از کاخ ساده و بدون تجملات است. همچنین در این قسمت از کاخ سردار اسعد اتاق ها را با سقفی که به صورت هندسی توفال کوبی شده پوشانده اند.

در عمق یک متری از سطح محوطه کاخ، طبقه دیگری قرار دارد که طبقه زیرزمین است. برای ورود به این بخش باید از زیر پله هایی که در طبقه فوقایی تعبیه شده، استفاده کرد. راهروها و اتاق هایی منشعب در این طبقه قرار دارد که سقف تمامی آنها به سبک قمی پوش طاق بندی شده است. سازندگان در هر کدام از اتاق ها یک بخاری دیواری با گچبری های ساده ساخته اند که در واقع، به عنوان انبار خدمتکاران مورد استفاده قرار میگرفت.

در کاخ سردار اسعد، تزئینات زیبا و جالبی وجود دارد که برخی از آثار بجا مانده از آنها قابل توجه و تماشایی است. به عنوان نمونه، ستون های سنگی در بخش های شمالی، جنوبی و شرقی عمارت کاخ و به صورت دوتایی یا جفت در کنار یکدیگر، 12 ستون (6 ستون دوتایی)، در ایوان شمالی، 6 ستون دوتایی در ایوان جنوبی و 6 ستون دوتایی در ایوان شرقی قرار گرفته است. در بخش زیرین ستونها نیز میتوان اشکال هندسی به صورت مکعب مستطیل را که با نقشهای یکنواخت و مزین به گل چند پر و نیلوفر است، مشاهده کرد.

نمای خارجی طبقه زیرین با هنر حجاری استادان ایرانی تزئین شده است. این تزئنیات قطعاتی از سنگ نما، نما و ازاره های سنگی ابزارکاری شده با تصاویر هندسی به شکل مستطیل و لوزی است. همچنین در قسمت جرزهای بین پنجره ها، لچک، پیشانی و لبه ایوان نیز میتوان نقوش اسلیمی و گل بوته را مشاهده کرد.

هنر گچبری از دیگر تزئینات صورت گرفته در بخش زیرزمین، طبقه بالا بوده، دو طرف بخش ورودی اصلی بنای کاخ و سربخاری های اتاقها است که زیبا و تماشایی جلوه می کند.

آجرکاری به شکل های مستطیل ساده، گل میخی، لوزی و مربعی در کل سطوح خارجی دیوار غربی از بخش بالای بنا و نیز سطوح پیشانی ازاره های سنگی تا بخش انتهایی دیوار و همچنین پخ های چهار زاویه قس های ایوان ها از دیگر تزئیناتی است که هنرمندان سازنده این اثر ملی در این بنا اجرا کرده و بر زیبایی آن افزوده اند.

استادکاران و هنرمندانی که ساخت و تزئین کاخ سردار اسعد بختیاری را برعهده داشته اند، با بکارگیری روش معرق روی چوب و فلزکوبی، تزئیناتی به صورت گل و بوته را روی درهای ورودی راهروی اصلی در بیشتر فضاهایی که به بخش فوقانی مرتبط است، شکوه و زیبایی چشم گیر و قابل توجهی را ایجاد کرده اند که در نوع خود ستودنی است.

و اما آخرین بخشی که در کاخ با تزئینات زیبا مشاهده می شود، سردر ورودی رفیعی است که سازندگان آن را با سقف هلالی در دو طبقه ساخته و در دو طرف آنها، اتاق های مخصوص دیده بانی و نگهبانی احداث شده است. عمده مصالح استفاده شده در ساخت کاخ، خشت با نمای آجر است که در پیرامون آن ارازه های سنگی مستطیلی منقوش و با ارتفاعی بالغ بر 60 سانتیمتر بکار برده شده است.

از نکات جالب توجه در مورد کاخ سردار اسعد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• نخستین عمارت در چهارمحال و اصفهان که موتور برق و الکتریسیته در آن کار گذاشته شد.
• تالیف لغت نامه دهخدا توسط علی اکبر دهخدا در این کاخ زیبا آغاز شده است.
• جمع زیادی از پناهندگان سیاسی در زمان جنگ جهانی اول در این کاخ حضور داشتند.

بنا در تاریخ 5 دی سال 1356 به شماره 1548 در فهرست آثار تاریخی و ملی به ثبت رسیده و همواره میزبان گردشگران خارجی و علاقمندان به تاریخ و هویت ایرانیان است.