قلعه سردار اسعد بختیاری | عمارتی که مشروطه از آن آغاز شد

جونقان شهری با پیشینه بسیار کهن در استان چهارمحال بختیاری و در فاصله 40 کیلومتری از شهرکرد است. قلعه سردار اسعد بختیاری یا به عبارتی کاخ قلعه جونقان، یکی از مشهورترین جاذبه های تاریخی جونقان بوده که متعلق به اواخر سد 13هجری قمری است. کاخ قلعه جونقان درست در مرکز شهر واقع شده و در گذشته اقامتگاه تابستانی سردار اسعد بختیاری بود. علیقلی خان سردار اسعد این کاخ را بر روی بقایای خانه پدری خود بنا نمود و جز اولین مکان ها در منطقه چهارمحال بختیاری و اصفهان بوده که مجهز به موتور برق و الکتریسیته هست. وقایع و داستان های تاریخی جذابی در رابطه با قلعه سردار اسعد بختیاری وجود دارند. یکی از وقایع مهم این است که علی اکبر دهخدا نگارش لغتنامه مشهور خود را در این کاخ آغاز نمود. معماری قلعه سردار اسعد بختیاری در سال 1356 به عنوان یکی از آثار ملی و تاریخی ایران به ثبت رسید. قلعه نقش مهمی در آغاز جنبش مردم و قیام بختیاری ها در انقلاب مشروطه و فتح تهران داشت. طبق تحقیق مورخان، انقلاب مشروطه به فرماندهی اسعد بختیاری در کاخ قلعه جونقان مطرح و برنامه ریزی شده و نقطه آغازی برای شروع جنبش مردم بختیاری بوده است.

معماری کاخ اسعد بختیاری

معماری قلعه سردار اسعد بختیاری با تزیینات آجرکاری، آینه کاری، نقاشی، حجاری با الهام از معماری غربی قرن نوزدهمی به قدری جذاب بوده که هر بیننده ای را مجذوب خود می کند. تالارهای مجلل با کاشی کاری و آینه کاری های متحیر کننده هنر دست هنرمندان ایرانی، باغ های بزرگ، استخر، کتابخانه همه و همه به گونه ای تحسین برانگیز در این کاخ زیبا طراحی شده که متاسفانه در گذر زمان بخش عمده ای از زیبایی های این کاخ بدلیل استفاده های نادرست مانند پاسگاه ژاندارمری، کتابخانه عمومی و مدرسه و برخی عوامل طبیعی و محیطی فرسوده شد و یا به طور کامل از بین رفت. در ضلع غربی این کاخ، مدرسه اسعد ساخته شد که همچنان پابرجاست و امکان بازدید از آن نیز برای گردشگران وجود دارد. سر در ورودی قلعه جونقان در محوطه شرقی واقع شده است. سر دری مرتفع با سقف هلالی در دو طبقه قرار گرفته که در طرفین آن اتاق نگهبانی و دیده بانی تعبیه شده است. این کاخ در دو طبقه ساخته شد، طبقه اول یا زیرین که از زیر پله های طبقه فوقانی می توان وارد آن شد و در یک متری از سطح محوطه بیرونی کاخ ساخته شده است. این طبقه دارای اتاق هایی ساده با یک بخاری دیواری و گچ بری های ساده بر روی سقف طراحی شده اند، بوده و سقف راهروهای منتهی به اتاق ها به روش قمی پوش طاق زده شده است. طبقه دوم یا فوقانی دارای ایوانی وسیع و زیبا با ستون های سنگی بوده، بدنه ستون ها صاف و صیقلی است و پایه ستون ها مکعب مستطیل با نقوش گل تزیین شده اند. این طبقه از کاخ بخش شاه نشین آن بوده و درهای ورودی به تالار و اتاق ها به کمک هنر معرق کاری روی چوب و فلز کاری با نقش های زیبا طراحی شده اند. نمای بیرونی کاخ پوشیده از آجر کاری های زیبا و برجسته بوده که تمامی سطوح دیوارهای غربی، سطوح پیشانی ها و آزاره های سنگی تا بخش انتهای دیوار را آجرکاری های زیبا در شکل های ساده،گل میخی، مستطیل و مربع پوشانده اند و اما نمای بیرونی طبقه زیرین با استفاده از قطعات آزاره های سنگی، سنگ نما با طرح و شکل های هندسی ابزارکاری شده و کل سطوح دیوارها در این طبقه را پوشانده اند.