ثبت باغستان قزوین در جیاس به اقتصاد باغداران کمک می کند

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارشات بدست رسیده، ثبت باغستان قزوین در جیاس به اقتصاد باغداران کمک می کند.

حامد احمدی درخصوص موضوع ثبت باغستان سنتی قزین در جیاس (میراث کشاورزی مهم جهان) اظهار کرد: در ابتدا باید گفت «جیاس» مخفف سیستم میراث کشاورزی مهم جهانی است و به بحث کشاورزی میراثی و سنتی در مقیاس منطقه ای می پردازد که ارتباط پیچیده ای با جوامع انسانهای محلی در هر منطقه دارد و عملاً غذا و معیشت آن منطقه را تأمین می کند، این سبک از کشاورزی سنتی یا میراثی بر اثر انباشت تجربه طی نسل های متمادی به وضعیت حال حاضرش رسیده است و یک دانش عمیق و چند وجهی در این نوع کشاورزی وجود دارد که آن را از سایر گونه های کشاورزی، دامداری مکانیزه که امروزه وجود دارد، متمایز می کند.

وی پیرامون اینکه ثبت باغستان قزوین در جیاس به اقتصاد باغداران کمک می کند، بیان کرد: درباره اهمیت جیاس باید عرض کنم، با توجه به تغییرات اقلیمی که امروزه اتفاق افتاده و خطرات طبیعی، مسائل اجتماعی، سیاسی، گسترش شهرها و امنیت غذایی، سازمان فائو در یک اجلاس جهانی به این موضوع یعنی بحث کشاورزی خانوادگی که به صورت میراثی است پرداخت و در نهایت آن جلسه به یک کار گروه شکل گرفته که در ادامه به عنوان بخشی از زیرمجموعه فائو ثبت شده و حالا رسماً به کار خود ادامه می دهد.

این کارشناس محیط زیست در ادامه افزود: درباره جیاس، بحث مهم و حائز اهمیت امنیت غذایی است. اگر بخواهیم سؤالی را درباره چرایی حفظ میراث کشاورزی؟ مطرح کنیم باید ذکر کنم طبق گزارش فائو همین سیستم کشاورزی سنتی و میراثی به اصطلاح کشاورزی در مقیاس خرد، عملاً تأمین کننده غذا برای 2 میلیارد نفر در کره زمین است؛ به همین دلیل حفاظت از این سبک کشاورزی اهمیت زیادی پیدا می کند.

وی خاطرنشان کرد: از سویی دیگر این سبک کشاورزی تأمین کننده و حفظ کننده تنوع زیستی است. وجه تمایز این سبک از کشاورزی با کشاورزی مکانیزه در همین موضوع است که تنوع زیستی در آن از اهمیت بیشتری برخوردار است. از طرفی دانش تجربی که از نسل های مختلف به نسل بعد انباشته و انتقال داده شده با گسترش کشاورزی صنعتی و مدرن نباید به فراموشی سپرده شود و باید به هر طریق ممکن حفظ شود و از آنجا که این سبک کشاورزی در مقیاس خرد بر معیشت خانوار اثر دارد، بسیار مهم است.

احمدی خاطرنشان کرد: یکی از اولین اهداف جیاس شناسایی این سایتها و معرفی آن در مقیاس ملی و جهانی است که بتوانند از این طریق به رسمیت شناخته شوند، پس از آن بحث آگاه سازی در مقیاس ملی است و درک اینکه این سیستم ها با چه تهدیداتی مواجه هستند؛ از طرفی در مرحله دوم ظرفیت سازی جوامع محلی کشاورزی در این سند چشم انداز دیده شده که به کاهش خطراتی که برای این سیستم کشاورزی هست، منجر شود؛ به عنوان مثال با الگوهایی میتوان یکسری فرآیندهای برندسازی در مقیاس جهانی و در مجموع یکسری اقداماتی انجام داد که باعث شود آسیب به سیستم کشاورزی مورد نظر کمتر شوند.

وی تصریح کرد: در ادامه بحث اقتصاد و معیشت کشاورزان را هدف قرار داده است تا به باغداران کمک کند که محصولاتشان در حوزه برندینگ مطرح شود و کشاورزان و باغداران تشویق شوند تا این سبک کشاورزی خود که به نوعی حفظ کننده تنوع زیستی است را حفظ کنند و در نهایت سیستم های نظارتی هم کمک کننده باشند تا این سبک سنتی کشاورزی که طی زمان خیلی طولانی شکل گرفته و تکامل پیدا کرده، حفظ شود؛ مانند اتفاقی که امروز در باغستان سنتی قزوین در حال رقم خوردن است.

این کارشناس با اشاره به نمونه های میراث کشاورزی ثبت شده در جیاس گفت: در حال حاضر براساس اطلاعاتی که در سایت جیاس ثبت شده، اروپا پانزده سایت کشاورزی ثبت شده، آمریکای شمالی چهار سایت کشاورزی، آمریکای جنوبی سه سایت کشاورزی و آسیا بیشترین سایت های کشاورزی ثبت شده را دارد؛ البته تعدادی از این آمار در دست ثبت است و 58 سایت را می شود نام برد که ایران هم در این بین رتبه خوبی دارد. به طور کلی در آسیا، کشور چین و ژاپن آمار خیلی بالایی از ثبت کشاورزی میراثی خود دارند و بیشترین سایت های ثبت شده در جهان را شامل می شوند.

وی گفت: در ایران هم نمونه های ثبت شده ای داریم، شامل؛ قنات ایران که نظام مهندسی و ساخت قنات ایران در میراث جهانی جیاس ثبت شده است. انجیر دیم استهبان در استان فارس و زعفران قائنات هم از موارد دیگری هستند که ثبت جهانی شده اند. باغستان سنتی قزوین هم که در دست ثبت است؛ مقیاس انجیر دیم استهبان را می شود همتراز باغستان سنتی قزوین دانست، بالغ بر 26 هزار هکتار انجیر دیم در استان فارس زیر کشت است و با توجه به آن نظام کاشت، داشت و برداشتی که دارد، برای میراث جهانی فائو حائز اهمیت بوده و به ثبت رسیده است.

احمدی خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم در مقیاس جهانی هم نمونه هایی را بگوییم میتوان به برنجکاری پلکانی چین در منطقه کوهستانی و تپه ای، مزارع سنتی چای در ژاپن، یک مدل کشاورزی در هند که این کشاورزی در عمق یک متر و بیست تا سه متری در زیر سطح دریا انجام می شود و دانشی را با خود به همراه داشته و طی زمان بسیار طولانی شکل گرفته است، اشاره کرد.

وی در ادامه بیان کرد: سبک کشاورزی در باغستان قزوین هم طی زمانهای مختلفی از انباشت تجربیات نسل به نسل شکل گرفته و به این مرحله رسیده است. الان اگر بخواهیم به عنوان مثال در شمال یا جنوب کشورمان این کشاورزی را داشته باشیم قطعاً نمی توانیم، چرا که علاوه بر مسائل مربوط به جغرافیا و اقلیم یک دانشی را به دنبال خودش دارد که باید ابتدا ثبت و به جهانیان شناسانده و عملی شود و این موضوع کمترین کار ممکن است.

این کارشناس افزود: یکی از فواید ثبت جهانی، برند شدن در مقیاس جهانی یعنی پیدا کردن بازار در مقیاس جهانی با برند منطقه ای است. به عنوان مثال طبق گزارشات، انجیر استهبان در گذشته به لحاظ ارگانیک بودن و عدم استفاده از سموم و کود شیمیایی جزو کالاهای مرغوب بوده و فروش خیلی خوبی هم داشته اما توسط شرکتهای دیگر مانند شرکتهای چینی یا شرکتهای مهم دیگر خریداری و با برند آنها به بازار عرضه میشد. اما حالا با این سبک این فرصت پیش می آید که با برند منطقه ای و مستقیماً در بازار جهانی عرضه شود و سود حاصل از آن مستقیماً به باغداران و کشاورزان آن منطقه برسد. این نکته مهمی است که در بحث برندسازی جهانی مطرح است.

وی تصریح کرد: حتی این موضوع در مورد باغستان سنتی قزوین هم صدق می کند؛ محصولات باغستان سنتی قزوین، همین حالا هم در بازار به ارقام خیلی خوبی مبادله می شود ولی از آنجا که در بحث برندینگ خیلی کار نشده شناخته شده نیست و با واسطه این اتفاق صورت می گیرد. وقتی که ثبت جهانی صورت بگیرد، میتوان سود حاصل از آن مستقیماً به باغدار برسد و به اقتصاد باغدار کمک می کند.

احمدی با اشاره به چرایی اهمیت حفظ باغستان سنتی قزوین تصریح کرد: می توانیم بگوییم باغستان سنتی قزوین چند عملکردی است یعنی فقط بحث تولید غذا و معیشت برای باغداران مطرح نیست. این تنها یک کارکرد باغستان سنتی قزوین است. باغستان سنتی قزوین مانند کمربند سبزی دور شهر قزوین را گرفته و این به لحاظ اقلیمی تعدیل کننده دمای شهر در مقیاس کوچک است. از طرفی وقتی بحث معضلات محیط زیستی را مطرح می کنیم به عنوان مثال در مورد دریاچه ارومیه، وقتی دریاچه ارومیه خشک شود بحران و معضلی که ایجاد می کند فقط در مقیاس دریاچه ارومیه نیست، طبق گزارشی که کارشناسان دادند اگر طوفان و ریزگردی اتفاق بیفتد، این معضل تا حد استان تهران هم گریبانگیر می شود.

این کارشناس محیط زیست در پایان اظهار کرد: در مورد باغستان قزوین هم همین طور است اگر ما باغستان سنتی را از دست بدهیم حتی در مقیاس کلان و ملی دچار بحران و مشکل می شویم و می تواند استانهای همجوار را هم درگیر کند و حتی می تواند دشت قزوین را دچار بحران کند، ضمن اینکه باغستان سنتی قزوین از طریق سیلاب سیراب می شود و با ذخیره کردن آب در سفره های زیرزمینی، تأمین کننده آب برای دشت قزوین است، یعنی تأمین کننده آب به منظور فعالیتهای کشاورزی در دشت قزوین است.