ثبت در جیاس و ایجاد حاشیه امن برای باغستان سنتی قزوین

ایسنا/ این خبر پیرامون ثبت در جیاس و ایجاد حاشیه امن برای باغستان سنتی قزوین برای شما نوشته شده است.

محمود داوران ضمن اشاره به موضوع ثبت باغستان سنتی قزین در جیاس (میراث کشاورزی مهم جهان) اظهار کرد: به نظر می رسد هر گونه معرفی و ثبتی که سبب شود باغستان سنتی قزوین در سطح منطقه، کشور و جهان شناخته شود می تواند یک حاشیه امن برای حفظ باغستان از مجموعه عوامل تخریبی باشد که در دهه های اخیر این مجموعه با آن روبرو بوده است.

این کارشناس محیط زیست ادامه داد: اگر این ثبت به طور اصولی و با حمایت مدیران همراه شود امید می رود نه تنها روند تخریب باغستان را متوقف کند بلکه با گرفتن حمایت ها در ابعاد مختلف باغستان سنتی قزوین در جهت احیا قرار بگیرد. باغستانی که روزی 6000 هکتار وسعت داشته است، امروز به 3000 هکتار رسیده و تنها 2784 هکتار آن ثبت ملی است و باید دید چه مقدار از باغستان در سند جیاس ثبت خواهد شد.

وی با اشاره به ملاک های جیاس برای انتخاب میراث جهانی کشاورزی بیان کرد: وقتی جیاس یک مجموعه را انتخاب می کند آن را از منظر پهنه خاص و شیوه کاشت، داشت و برداشت مورد توجه قرار داده است، چرا که توجه این مجموعه معطوف به تولید مواد غذایی است؛ باغستان پهنه باغداری است و با مکانیسم منحصر بفرد تاریخی محصولات بی بدیلی نظیر پسته، انگور، بادام، انواع میوه های درختی و گیاهان دارویی را تولید می کند اما دچار بی مهری هایی است که روند تحریب و آسیب دیدن آن را تسریع کرده است.

داوران با اشاره به این مسئله که منظور از حمایت های مسئولین در واقع حمایت مجموعه استانداری، شهرداری، راه و شهرسازی، میراث فرهنگی، آب منطقه ای، جهاد کشاورزی و نیز محیط زیست است، گفت: در درجه اول لازم است یک شناخت واقع گرایانه براساس مستندات از مجموعه باغستان به عمل آید، سپس برنامه ریزی دقیق در خصوص باغستان انجام گیرد و در ادامه در این راه و برنامه ریزی شود و از نظرات نمایندگان و حامیان باغستان، حاکمیت و نمایندگان شهروندان قزوینی و فعالان این زمینه از جمله نهادهای مدنی که چند دهه اخیر در این زمینه پژوهش کرده اند، استفاده شود تا احیای باغستان در یک ریل گذاری درست به انجام برسد.

وی با گلایه از این موضوع که ثبت ملی باغستان تاکنون کاری برای این مجموعه صورت نداده و نتوانسته روند تخریب آن را متوقف کند، عنوان کرد: اگر ثبت در جیاس 2 خروجی برای باغستان داشته باشد میتوان گفت که این ثبت سرانجام تأثیری بر حال و روز باغستان گذاشته از جمله آنکه اولاً موجب شود شرایط و امکانات لازم برای زنده ماندن باغستان فراهم گردد و در ثانی روندی شکل بگیرد که با تولید اقتصادی باغستان روی پای خود بایستد.

این کارشناس محیط زیست با توضیح این مسئله که باغستان در موضوع ثبت ملی از منظر فرهنگی و امور اجتماعی مورد توجه قرار گرفته، خاطرنشان کرد: موضوع فرهنگی زمانی شکل می گیرد که تداخل عمل انسانی و محیط شکل گرفته باشد و نیز ثبت باید به گونه ای باشد که ضوابط منجر به حفظ و نگهداری مجموعه شود، ثبت ملی باغستان باید سبب میشد که از حجم گزندها به این مجموعه کاسته شود ولی از آنجایی که این ثبت تنها روی کاغذ بود و عملاً خروجی و تأثیری روی خود باغستان نداشت به یک اقدام بی تأثیر در واقعیت بدل شد و می بینیم حتی با وجود ممنوعیت ساخت و ساز در باغستان هنوز این اتفاق می افتد یا برخی تغییر کاربری ها انجام می شود.

وی با انتقاد از روند ثبت باغستان در میراث ملی کشور تصریح کرد: هنوز ضوابط و اصول مندرج در این ثبت در اختیار شهروندان قرار داده نشده و اینکه شورای باغستان روی کاغذ در اتاق های بسته برای باغستان تصمیم می گیرند نشان می دهد که هنوز ثبت باغستان در جیاس هم قطعی نشده است.

این استاد دانشگاه یادآور شد: تفاوت باغستان با سایر فضاهای تاریخی این است که باغستان یک موجود زنده است و نمی شود مانند بناهای تاریخی که ثبت می شوند و بعداً در خصوص آنها تصمیم گیری می شود باغستان را به حال خود رها کرد، چرا که هم اکنون مهمترین میراث زنده ایران است.

وی توضیح داد: امروز باغستان در معرض یک آسیب اساسی قرار گرفته است و پهنه شرقی آن در وضعیت قرمز قرار دارد با این حال و علی رغم همه این صدمات اگر مدیریت کلان منطقه و کلیه اداراتی که در این موضوع سهیم هستند پای کار بیایند باغستان این پتانسیل را دارد که با صرفه اقتصادی رشد کند، اگر در این زمینه خود باغداران را اولویت نمی دانیم به این علت است که بی مهری ها انگیزه را از آنها گرفته است. اگر جهاد کشاورزی از همان منظر که به سایر فعالیتهای کشاورزی در پهنه استان نگاه می کند به باغستان توجه کند بخش قابل توجهی از مشکلات آن حل می شود.

داوران در پایان گفت: امروز اقداماتی نظیر جاده کشی آسیب های بسیاری را برای باغستان به همراه آورده و نیز وجود جاده ها تا حدودی امنیت باغ ها را هم خدشه دار کرده است. بدیهی است که با ثبت جهانی باغستان جلب حمایت های بین المللی میتوان در جهت حفظ و احیای آن قدم برداشت ولی در این موضوع همراهی و دغدغه مندی اصولی مدیران حائز اهمیت است.