شاه عباسی میبد کاروانسرایی مجهز در دل کویر است

خبرگزاری مهر/ براساس آخرین خبر و گزارش های منتشر شده، شاه عباسی میبد کاروانسرایی مجهز در دل کویر است.

کاروانسرای شاه عباسی میبد بنایی مجهز به کاربری های متفاوت از جمله آب انبار، چاپارخانه و یخچال خشتی است که امکانات مورد نیاز را برای مسافران گردهم آورده است.

این کاروانسرا بنایی است که در دوران قاجار ساخته شد اما از آنجا که به نظر می رسد در محل کاروانسرای قدیمی تری شکل گرفته و به سبک صفوی وفادار بوده است، به نام شاه عباسی شهرت یافته است.

حیاط بزرگ مرکزی، ایوان، هشتی ورودی، حوض خانه، مهتابی، هشتی و تعداد زیادی حجره دارد. همچنین چاپارخانه، یخچال سنتی و آب انبار در آن دیده می شود. این مشخصات نشان می دهند که اینجا تنها محل استراحت کاروان ها نبوده بلکه در زمان خود از بهترین مجموعه های راهداری در کشور به شمار می رفته است.

کاروانسرای شاه عباسی میبد، ساختاری چهارگوش دارد، آجری است و به سبک چهار ایوانی ساخته شده است. در حیاط آن 24 حجره می بینید، اما با در نظر گرفتن اتاق های داخلی، در مجموع 100 حجره در آن طراحی شده است.

در مرکز حیاط، حوض هشت گوشه ای دیده می شود که آب قنات در آن جاری است. چاپارخانه نیز در کنار کاروانسرا قرار دارد. روی کتیبه ورودی آب انبار تاریخ 1070 نوشته شده که احتمالاً به سال ساخت کاروانسرا اشاره می کند. در نوشته های مختلف، چند نام برای بانی کاروانسرا دیده می شود. یکی از احتمال ها این است که محمد ولی میرزا بانی کاروانسرای میبد باشد. او فرزند فتحعلی شاه و حاکم یزد بوده است. محمد ولی میرزا کاروانسراهای دیگری هم در این ناحیه ساخته است.

روبروی ورودی کاروانسرا، آب انبار چهار بادگیری معروف «کُلار» را می بینیم که بر کتیبه بالای آن، تاریخ 1070 ه. ق (1038 ه. ش) حک شده است و به دلیل همخوانی و هماهنگی کاروانسرا با آب انبار، ساخت هر دو را تقریباً هم زمان می دانند. همچنین در اطراف این بنا، مجموعه های دیگری مانند چاپارخانه و یخچال وجود داشته که برخی از بخش هایی از آنها به مرور زمان از بین رفته و برخی دیگر پابرجا مانده است.

از سمت جنوبی کاروانسرا پس از گذر از در چوبی بزرگ و مرتفع آن، وارد محوطه اصلی بنا با 24 حجره اش می شویم. آنچه در نگاه اول نظر ما را جلب می کند، یک حوضخانه هشت وجهی است که دقیقاً در میان کاروانسرا قرار گرفته است. در گذشته ای نه چندان دور، آب قنات از این بنا عبور و حوض آن را پر آب میکرده تا مسافران خسته از سفر، آب مورد نیاز خود را از اینجا تأمین کنند. برای رفتن به پشت بام بنا نیز راه پله هایی ساخته شده که در فضاهای هشتی مانند چهار گوشه حیاط قرار دارد.

جز بخش کوچکی از این کاروانسرا، تقریباً بقیه بنا سالم باقی مانده است. این مجموعه همانند دیگر کاروانسراها شامل ایوان، حجره ها، اصطبل ها، ایوانچه، مهتابی، انبار و حوضخانه می شود و کل تعداد حجره های داخلی و خارجی آن به 100 حجره می رسد. ضمناً قرارگیری کاروانسرای میبد در نزدیکی قلعه دفاعی قدیمی شهر موجب شده که برای این کاروانسرا، برج دفاعی ساخته نشود.

جالب است بدانید که معماران زبردست آن دوره، برای گرمایش کاروانسرا از بخاری های دیواری شبیه شومینه استفاده کرده و برای سرمایش هم از روش های متنوعی نظیر سیستم پسیو و جرزهای ضخیم، آب قنات، کم کردن بازشوها شامل در و پنجره ها به فضای باز، ساخت ساباط و ایجاد فضاهای مرتفع در کناره های بیرونی بنا کار گرفته اند.

اگر بخواهیم که استراحت کنیم یا غذا بخوریم، می توانیم به سمت ضلع غربی کاروانسرا برویم؛ چراکه سالها پیش این بخش از بنا به سفره سرای سنتی تغییر کاربری داده و پذیرای میهمانان خارجی و ایرانی است.

این کاروانسرا که سال 1357 ثبت ملی شد، هم اکنون مرمت شده و امکان بازدید از آن وجود دارد.